Atatürk'ün büyük Asya hayali

Bağlı olduğu Azerbaycan'la arasında Zengezur sınırı bulunan Nahçıvan Özerk Bölgesi, Türkiye'nin Orta Asya Türk dünyasıyla olan tek kara bağlantısı. Tarihi İpek Yolu üzerinde yer alan ve bugün Çin'in “Modern İpek Yolu” projesi ile uluslararası ticarette önem kazanan Nahçıvan, Karabağ'da Azerbaycan'ın kesinleşen zaferinin ardından yeniden gündemde. Kars Antlaşması ile özerkliği kabul ettirilen Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'nin Türkiye için stratejik önemi ekonomik öneminden önce geliyor.

NAHÇIVAN TÜRK KAPISIDIR

"Nahçıvan 1918-1921" adlı bir araştırması bulunan İbrahim Ethem Atnur, 16 Mart 1921 tarihli Moskova Anlaşması’nın görüşmeleri devam ederken Nahçıvan konusunda Türk tarafının tutumunu şöyle aktarıyor:

“Rusya’ya giden heyette yer alan Yusuf Kemal Bey, Ankara’dan ayrılmadan bir gün önce Mustafa Kemal Paşa ile görüşerek Rusların Nahçıvan üzerinde ısrar etmeleri durumunda ne yapmaları gerektiğini sorar; bunun üzerine Mustafa Kemal Atatürk 'Nahçıvan 'Türk Kapısıdır. Bu hususu nazar-ı itibara alarak elinizden geleni yapınız' der. Yusuf Kemal Bey anlaşmayla Nahçıvan’ın Azerbaycan’a bağlandığını Mustafa Kemal Atatürk’e bildirince Atatürk; 'Yusuf Kemal Bey! Kapımız mevcudiyetini muhafaza ediyor, bizim için mühim olan budur' şeklinde memnuniyetini bildirmiştir.”

ATATÜRK SINIRDA ÇİFTLİK SATIN ALDI

Atatürk Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Kerem Karabulut ise Nahçıvan'a özerklik kazandıran Kars Antlaşması'nı, Karabağ zaferi açısından değerlendirdiği "Kars Antlaşması'nın Nahçıvan ve Karabağ Zaferi açısından önemi" adlı çalışmasında şu saptamalara yer veriyor: 

"Atatürk'ün İran ile toprak mübadelesi yaparak Iğdır'ın Aralık ilçesi sınırlarında kalan devlet üretme çiftliği arazisini alıp, Türkiye ile Nahçıvan arasında kara bağlantısı kurması Kafkaslar ve Orta Asya Türklüğüne  verdiği önemi gösteriyor. Atatürk, Türk Dünyası ile bugünlerde yaşadığımız bağlantı kurma çabalarını o zamandan görüp önemsemiştir." 

TÜRK DÜNYASI BİRBİRİNE BAĞLANACAK

Türkiye, Nahçıvan ve Azerbaycan'ı bağlayacak Zengezur Koridoru'nun açılması çalışmalarında Kars Anlaşması'nın önemini vurgulayan Karabulut, Karabağ zaferinin ardından şunları kaydediyor: “Nahçıvan’ın Türkiye ile kara sınırının olması, Türkiye ve Azerbaycan’ın 44 günlük Karabağ Savaşı sonrası geleceklerinde en önemli etken olacağını göstermektedir. Çünkü Zengezur Koridoru'nun açılmasıyla Türkiye ile Azerbaycan’ın doğrudan birbirlerine bağlanması gerçekleşecek ve başta Türk Dünyası olmak üzere diğer devletler nezdindeki itibarlarının artmasına bağlı olarak milyarlarca dolarlık kazançlarının ve siyasi güçlenmelerinin sebebi olacak.”

KESİNTİSİZ DEMİRYOLU ULAŞIMI

2. Karabağ Savaşı sonrasında 10 Kasım 2020'de imzalanan bildiriyle, Azerbaycan ile Nahçıvan arasında kara ve demir yolu açılması mutabakatı sağlandı. Fuzuli ilinin Horadiz kasabasından Ermenistan sınırına, Zengilan ilinin Ağbend kasabasına uzanan Horadiz-Ağbend hattının inşasını Azerbaycan Devlet Demiryolları gerçekleştiriyor. 110,4 kilometrelik hattın üzerinde 9 istasyon ile köprü, araç geçidi, tünel, drenaj borusu gibi 469 sanat yapısı bulunuyor. Türkiye ve Azerbaycan'ın, Kars'ı, Nahçıvan'a bağlayacak demir yolu hattı projesi de bulunuyor. Bu projelerin tümü gerçekleştirildiğinde Türkiye ile Azerbaycan arasında yeni ulaşım bağlantısı sağlanacak. Aynı zamanda Türkiye ile Rusya arasında Azerbaycan üzerinden kesintisiz kara ve demir yolu iletişimi sağlanmış olacak.

 ertan.altan@haberglobal.com.tr 

Kaynak: Web Özel