Ege'de yeniden yanardağ kabusu

Tarihe "Minos Patlaması" olarak geçen Santorini adasındaki volkan patlaması dünyanın gündeminden hiç düşmedi. Milattan Önce 1600 dolaylarında gerçekleşen patlama dinleri ve mitolojileri belirleyecek güçteydi. Girit etrafındaki adaları kapsayan patlamanın Mısır'a kadar bütün Akdeniz'i etkisi altına aldığı, gökyüzünü kaplayan küller nedeniyle uzun süre tarım yapılamadığı tarihçilerin kayıtları arasına girdi. Santorini patlaması Mısır’daki Tempest Steli’nde, Çin'in 'Bambu Yıllıkları'nda, Platon'un Atlantisi'nde kendisine yer buldu. Söz konusu kayıtlarda patlama nedeniyle volkanik kış ve soğuk hava dalgası yaşandığı anlatıldı. Aynı volkan takip eden yıllar içinde pek çok kez patladı.

YENİ BULGULAR VAR

Uluslararası bir bilim ekibi, Santorini Yanardağı'nda Milattan Sonra 726 yılında meydana gelen bir patlamayı araştırırken ilginç sonuçlar elde etti. Patlamanın bugüne kadar tahmin edilenden çok daha büyük olduğunu keşfeden ekip; volkanın sessiz göründüğü dönemlerde bile patlama riski bulunduğunu ortaya çıkardı. Geçen pazartesi günü Nature Geoscience dergisinde yayınlanan çalışmanın bulguları bilim dünyasında heyecan yarattı. Araştırmada volkanik patlama sonucu oluşan yer çökeltileri 'kaldera'nın incelendiği belirtilirken, "Santorini volkanik sisteminin büyük patlamalar üretme kapasitesine sahip olduğu" kaydedildi.

GÜÇLÜ PATLAMALAR

Ekibin, Uluslararası Okyanus Keşif Programı (IODP) Keşif 398'in bir parçası olarak gerçekleştirilen sondaja dayanan analizi, M.S 726'daki patlamanın büyüklüğünün varsayılanın üzerinde olduğunu; patlamanın Anadolu kıyılarını etkilediğini gösterdi. Araştırmada, "Sonuçlarımız, Kameni Yanardağı'nın yakın geçmişte büyük bir patlama üretme kapasitesine sahip olduğunu gösteriyor. Bu, Kameni Yanardağı'nın Minos patlamasından bu yana ağırlıklı olarak coşkun bir durumda olduğu yönündeki yaygın görüşü değiştiriyor ve Santorini volkanik sisteminin kaldera döngüsünün mevcut erken aşamasında oldukça güçlü patlamalar üretebildiğini ima ediyor" ifadelerine yer veriliyor. 

ANADOLU'DA TSUNAMİ RİSKİ

Raporda, "Bugün yaşanacak benzer bir patlama olayının, yalnızca Santorini ve komşu adalarda yaşayanlar için değil, aynı zamanda Doğu Akdeniz'in tamamı için de ciddi sonuçlar doğuracağı" belirtiliyor. Patlama sonrası Anadolu kıyılarında tsunami riski olduğu belirtilen araştırmada, "Patlama, havacılık, deniz taşımacılığı ve denizaltı kabloları üzerinde önemli etkileri olabilir" deniliyor.

TARİHİ DEĞİŞTİRDİ

Tarihe 'Minos Uygarlığı' olarak geçen Girit ve çevresindeki uygarlık patlamayla birlikte Ege Denizi'ne gömülürken uygarlık tarihi üzerinde önemli etkileri oldu. Yıkımın etkileri volkan patlamasıyla sınırlı kalmadı; arkasından gelen deprem ve tsunami bu adalardaki uygarlığı tarihten sildi. Girit'in doğusundan gelen kül tabakası bitki yaşamını sona erdirdi. Bu durum adalardaki halkı açlığa mahkum etti.

DETAYLI KAYITLAR VAR

Patlamanın etkisi ile ilgili Mısır'da detaylı kayıtlar bulunuyor. O dönemde Mısır'ın çoğunu harap eden yağmur fırtınalarının patlamanın neden olduğu iklim değişikliklerinden kaynaklandığı düşünülüyor. Mısır papirüslerinde patlamanın I. Ahmose'nin hüküm sürdüğü M.Ö. 1539-1514 yılları arasında meydana geldiği anlatılıyor. Yunan mitolojisinde ise o dönemde yazılan yıllıklarda yaşanan bu olaylar tanrıların gazabı olarak yorumlanıyor; Zeus'un gökleri deldiği, yıldırım ve şimşekler gönderdiği belirtiliyor. 

ertan.altan@haberglobal.com.tr 

Kaynak: Web Özel