Orta Asya Rusya'dan vazgeçti, soydaş ülkelerin tercihi Türkiye

Üçüncü yılına giren Rusya-Ukrayna Savaşı'nda Moskova'nın savunma sistemlerinin beklenenin altında kalması ve Rusya'nın silah üretimini savaş dolayısıyla kendi iç pazarına yönlendirmesiyle birlikte Orta Asya Türk Cumhuriyetleri savunma ihtiyaçları için diğer pazarlara yöneldiler. Bölgede savunma endüstrisinde Çin ile rekabet halinde olan Türkiye'nin etkinliği ve hacmi artıyor. ABD firmaları bölgeye çıkarma yapmaya hazırlansalar da gerek ürünlerinin pahalı olması gerekse de yasalar Birleşik Devletler'i Türkiye karşısında dezavantajlı duruma düşürüyor.

TÜRKİYE-ÇİN REKABETİ

ABD'de Pentagon'a yakınlığıyla bilinen Breaking Defense yayın organının ABD Ticaret Bakanlığı ve Savunma Bakanlığı'ndan (Pentagon) elde ettiği verilere göre Orta Asya Türk Cumhuriyetleri silah alımlarında artık Rusya'ya öncelik vermiyorlar. Çoğu aynı zamanda Moskova merkezli olan Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü'nün (KGAÖ) üyesi olan Türk Cumhuriyetlerinin öncelikli silah tedarikçileri ise Türkiye ve Çin. ABD merkezli Dış Politika Araştırma Enstitüsü'nün (Foreign Policy Research Institute – FPRI) konu hakkındaki detaylı araştırmasına göre Rus savaş sistemlerinin Ukrayna Savaşı'ndaki düşük performansı karşısında Orta Asya uluslarının kurmay kademeleri “dehşete kapılmış durumdalar.” Adını vermeden ABD basınına açıklamada bulunan ABD Dışişleri Bakanlığı yetkililerine göre Rusya'nın Batı dünyasından gelen tepkiler ve yaptırımlar dolayısıyla da Orta Asya ulusları Moskova'nın artık “Orta Asya'nın tek uluslararası güvenlik gücü olmadığını” düşünüyorlar.

FİYAT REKABETİ DEZAVANTAJ

Amerikan Ticaret Bakanlığı verilerine göre Orta Asya ulusları hali hazırda küçük ölçekli bir savunma pazarı durumundalar. Örneğin 2023 yılında Kırgızistan, Tacikistan ve Kazakistan'ın toplam savunma harcaması 1.84 milyar dolarda kalırken Atlantik Okyanusu'nun batısında yer alan Orta Amerika ve Karayipler bölgesinde bu rakam 14.7 milyar doları bulmakta. Ancak, Ticaret Bakanlığı verilerine göre Orta Asya ulusları özellikle modernizasyon ve havacılık alanında 2025 yılından itibaren ciddi bir bütçe artışına gidecekler. Türkiye ve Çin'in bölgede silah ihracatı tekeli kurmaya başladığının farkında olan Bakanlık büyüyen pazara ABD'nin de girmesi için yoğun kampanya hazırlıklarına başlamış durumda. 2016 yılında ABD Merkez Ordusu Komutanı General Michael Garrett'in Kazakistan ziyaretiyle ilk büyük silah anlaşmasına imza atan Birleşik Devletler firmalarının özellikle kara ve hava istihbarat, keşif, gözlem ile askeri iletişim teknolojileri alanında bölgeye bu yıl iki kez çıkarma yapması bekleniyor. Ancak ABD'li firmaları endişelendiren konu ileri teknolojiye sahip olan ürünlerinin pahalı olması. Çin blge ülkelerine ikinci jenerasyon temel savunma ürünlerini ucuz fiyatlara sunarken Türkiye ise yüksek teknolojiye sahip üçüncü jenerasyon ürünlerini ABD'den çok daha uygun fiyatla dünya pazarına açabiliyor. Dışişleri Bakanlığı ayrıca Orta Asya pazarının ABD teknolojisine sahip olmasıyla birlikte bu teknolojiye Çin ve Rusya'nın da ulaşmasından da çekiniyor.

KANUNLAR KISITLIYOR

Diğer yandan savunma firmaları savaş uçakları gibi stratejik teknolojiye sahip büyük savunma ürünlerini ABD Kongresi tarafından takibi yapılan 'Silah İhracatı Kontrol Yasası' çerçevesinde Orta Asya ülkelerine gerçekleştiremiyorlar. Teknolojinin Rusya ve Çin tarafından ele geçirilme riski ABD'nin bölgede büyük ölçekli savunma anlaşmalarına imza atmasına engel oluyor. ABD Dışişleri Bakanlığı kaynaklarının aktardığı bilgilere göre ise Orta Asya ülkelerinin tamamı orta vadeli hükümet programlarına “Rus ve Sovyet silah, araç ve donanımlarını elden çıkartarak Batı savunma sistemlerine geçiş yapmayı” almış durumdalar.

TÜRKİYE PLANLARI DEĞİŞTİRDİ

Pentagon kaynakları ülkenin Orta Asya'ya hava savunma sistemleriyle girmeyi planladığını ifade etmekteler. Dışişleri Bakanlığı'nın “İHA-SİHA satışı” önerisi ise Pentagon'un “Türkiye hali hazırda bölgede bu sektörde tekel durumunda” ifadesiyle olumlu karşılanmıyor. Elde edilen bilgilere göre Orta Asya ulusları ABD'nin “özel kuvvetlerinin kullandığı donanım ve yazılımla” yakından ilgileniyorlar.

[email protected]

Kaynak: Web Özel