Çin, Rusya ve ABD üçgeni: Şoke eden iddia, kritik yol ayrımı!

Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinde üçüncü haftanın sonuna doğru yaklaşıyoruz. AB, ABD ve Birleşik Krallık başta olmak üzere dünyanın dört bir yanından yaptırımlara maruz kalan Rusya, derin bir finansal ve diplomatik izolasyonla karşı karşıya. Bu noktada Rusya'nın yakın ilişkiler içinde olduğu ülkelere dönmesi beklenirken söz konusu ülkeler arasında en çok Çin'in tavrı merak ediliyor.

Pekin'de düzenlenen 2022 Kış Olimpiyat Oyunları'nın açılış törenine katılmak üzere Çin'i ziyaret eden Vladimir Putin, Xi Jinping'le bir araya gelmişti. Taraflar görüşmenin ardından ortak bir açıklama yayınladı. Rusya'yı rahatsız eden NATO'nun genişlemesinden, Çin'i rahatsız eden AUKUS Paktı'na kadar iki ülke rahatsızlıklarını seslendirirken, ortak açıklamadaki şu ifadeler, bugünden bakınca dikkat çekiyor:

“Taraflar ... Rusya ile Çin devletleri arasındaki yeni tür ilişkilerin, Soğuk Savaş döneminin askeri-politik ittifaklarından daha üstün olduğunu teyit ediyor. İki devlet arasındaki dostluğun sınırı yoktur, işbirliğinde yasak bölgeler yoktur, ikili stratejik işbirliğinin güçlendirilmesi üçüncü ülkelere yönelik değildir, değişen uluslararası ortamdan ve üçüncü ülkelerdeki durumsal değişikliklerden etkilenmemiştir.”

Rusya'nın NATO'ya ilişkin duyduğu rahatsızlık bir işgale dönüşürken Çin'in ilk günden beri tavrı dikkat çekti. Çin; AB, ABD ve Birleşik Krallık'ı Ukrayna'ya silah verdikleri ve “ateşe körükle gittikleri” için kınadı. Çin, yaşanan süreçte “yapıcı bir rol” oynamak niyetinde olduğunu aktarırken askeri olarak konuya dahil olmaktan ya da bir taraf gibi gözükmekten kaçınıyor.

ÇİN 'İŞGAL' DEMİYOR

BM Güvenlik Konseyi'nin 22 Şubat'ta gerçekleşen olağanüstü Ukrayna oturumunda Çin, açıkça Rusya'nın yanında yer almadı, aksine herkesi itidalli davranmaya çağırdı. Bununla birlikte Çin, “işgal” ifadesini de kullanmıyor ancak askeri müdahaleyi de tasvip etmiyor.

Rusya Ukrayna'ya saldırırken Çin bu işin neresinde?Dünya

ABD istihbaratı ise 13 Mart'ta ortaya çok çarpıcı bir iddia attı. ABD basınında yer alan haberlere göre Çin, Rusya'ya silah vermeye hazırlanıyor. Çin ise bu iddiayı net bir şekilde yalanlamakta. İddiaların zamanlaması da dikkat çekici. İtalya'nın başkenti Roma'da ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan'la Çinli mevkidaşı Yang Jiechi bir araya gelecek.

“Çin-ABD ilişkileri çok önemli bir yol ayrımına doğru ilerliyor gibi görünüyor.” Bu sözler ABD Ulusal Güvenlik Konseyi Çin Eski Direktörü Ryan Hass'a ait. Hass şöyle devam ediyor:

“Çin, Rusya'nın Ukrayna'daki savaş makinesine malzeme temini veya ikmal yoluyla somut olarak katkıda bulunursa, Çin'in eylemleri dünyanın düşman bloklar yönünde bölünmesini hızlandıracaktır. ABD, şu anda Çin'in alacağı kararların kalıcı stratejik sonuçlarını netleştirmek adına Çinlilerle doğrudan ve özel olarak üst düzey yetkililer seviyesinde konuşmalı.”

Bununla birlikte ABD, Çin'in kendisine yüksek teknoloji ve yazılım noktasında ciddi biçimde ihtiyaç duyduğunu biliyor. ABD; Çin'in Rusya'ya yönelik ihracatına getirilen kısıtlamaları aşan şirketleri kara listeye almak isterken bu hamlelerin Çin'e ciddi bir darbe vuracağı düşünülüyor.

Haliyle baskın görüş, Çin'in bu savaşta Rusya'yla taraf olarak ABD ile hayati derecede önem taşıyan ticaretini riske atmak istemeyeceği yönünde. Zira ekonomik açıdan da Çin, Rusya için daha büyük önem taşıyor.

Çin, Rusya'nın dış ticaretinin beşte birini oluştururken Rusya'nın Çin'in dış ticaretindeki payı ise sadece yüzde 2.4 seviyesinde.

'ÇOK ÇOK DÜŞÜK BİR İHTİMAL'

Avustralya Ulusal Üniversitesi'nde siyaset bilimi alanında çalışan Wen-ti Sung, “Çin'in Rusya'ya silah desteği vermesi çok çok düşük bir ihtimal” diyor ve “Hem çok geç kalınmış bir destek olur hem de Pekin'i çok kötü gösterir. Buna değecek bir durum yok” diye devam ediyor.

Sung, "Washington, Çin'in askeri yardım sağlama olasılığını işaret ederek aslında Çin'i Rusya ile 'sivil ticaret ilişkisine' sınırlamaya ve Rusya'ya karşı uluslararası ekonomik yaptırımlara kısmen de olsa katılmaya zorluyor” ifadelerini kullanıyor ve şöyle noktalıyor:

“Plan işe yararsa Çin, Rusya ticaretini azaltacak ve Rusya'yı daha da zayıflatacak; aksi takdirde, 'Çin'in Rusya'ya yardım ettiği' imajı güçlenecek.”

metin.aktasoglu@haberglobal.com.tr 

*Kaynaklar: The Guardian, Sputnik, DW, BBC, Die Welt, The New York Times

Kaynak: Web Özel