Tütünün 12 bin yıllık tarihi! İlk tiryakilerin izleri bulundu

Dünyada milyonlarca insanın yaşamını tehdit eden tütün kullanımıyla ilgili son tarihsel araştırmalar Antiquity dergisinde yayımlandı. Yeni araştırma Orta Amerika'daki yerlilerin yaklaşık 12 bin yıl önce bazı şifa ve iyileştirme ritüelleri sırasında tütün kullanmaya başladığını ortaya koydu. Araştırmaya göre arkeologlar Guatemala'da, üzerinde nikotin izleri bulunan eski çömlekler tespit ettiler. Söz konusu çanak ve çömleklerin, Orta Amerika'da Geç Klasik Dönem'de büyük bir şehir olan Cotzumalhuapa'da bulunduğu belirtildi.

EFSANEDEN GERÇEĞE

Tütünün ilk kez Orta Amerika'da kullanıldığına dair pek çok efsane bulunuyor ancak son keşfe kadar buna dair somut kanıt olmadığı belirtiliyordu. Araştırmaya katılan bilim insanlarından Yale Üniversitesi'nden profesör Oswaldo Chinchilla Mazariegos, tütünün eski Orta Amerika'da ve Amerika'nın diğer yerlerinde her türlü tören ve şifa ritüelleri için özellikle önemli olduğunu açıkladı. Ancak Chinchilla Mazariegos, tütünün izlerinin nesnelerin üzerinde uzun süre kalmaması nedeniyle bugüne kadar arkeolojik kanıt bulmanın zor olduğunu söyledi.

VAZO ÜZERİNDE BULUNDU

Araştırmacılar, en son çalışmada Cotzumalhuapa'daki El Baúl bölgesinde bir kazı alanında bulunan vazoları incelediler. Söz konusu vazolar 2006 ve 2007 yıllarında keşfedilmişti. Ancak bugüne kadar vazolar üzerinde kimyasal analiz yapılmamıştı. Bulunan yedi vazonun içinden küçük parçalar alınıp kimyasal analizlere tabi tutuldu. İncelenen vazoların üçünde tütün kalıntıları tespit edildi.

Ortaya çıkan sonuçlar araştırmacıları şaşırttı çünkü incelenen vazolar uzun ve inceydi, genellikle sıvı tüketmek amacıyla kullanılıyordu. Bu durum çalışmada belirtildiği gibi o dönemde insanların tütünü yakarak dumanını çekmek ya da tozlaştırarak buruna almak yerine sıvı içecek olarak kullandığını ortaya koyuyordu.

ŞİFA VE TEMİZLİK AMACI

Çok fazla nikotin almanın ölümcül olabileceğini keşfeden Orta Amerika'nın antik insanları bir içeceğe karıştırmaya karar vermişlerdi. Araştırmada bulgularına ulaşılan topluluğun, tütünü özel ritüeller, uyku, halüsinasyon veya derin transa girmek için kullandığı belirtiliyor. Nitekim kıtadaki Azteklerin ve Karayipler'deki bazı yerli grupların da nikotin kullanarak benzer ritüeller uyguladığına dair kanıtlar bulunuyor.

TARİHİ DAHA DA ESKİ

Chinchilla Mazariegos, eski kapların içindeki kalıntıları inceleyerek bitkilerin törenlerde nasıl kullanıldığı hakkında daha fazla bilgi edinebileceklerini umduklarını söyledi. Çömlekler, Cotzumalhuapa'da ter banyolarının bulunduğu noktaların yakınında keşfedildi. Araştırmacılar, bunun tütün içeceklerinin temizlik ritüellerinde kullanılmış olabileceğini gösterdiğini belirtti. Bulgular, Amerika kıtasındaki insanların tütünü düşündüğümüzden çok daha önce kullandığını gösteriyor. 2021'de yapılan bir araştırmada, ABD'nin Utah çölünde yanmış tütün tohumları bulunmuştu.

BİZE 17. YÜZYILDA GELDİ

Tütünün Anadolu'daki yolculuğuyla ilgili yapılan araştırmaları aktaran arkeolog ve yazar Özlem Ertan ise Orta Amerika'daki kullanımına kıyasla oldukça yakın bir tarih olan 17. yüzyılı işaret ederek şu bilgileri verdi: "Tarihi kayıtlar Osmanlı coğrafyasında tütün kullanımının 1600'lerde başladığını gösteriyor. Tütün bazı hastalıklara iyi geldiği düşüncesiyle kullanılmaya başlıyor. Daha sonraki kayıtlarda ise pek çok kişinin tütün müptelası haline geldiğinden şikayet ediliyor."

ertan.altan@haberglobal.com.tr 

Kaynak: Web Özel