Felsefede yapay zeka devrimi!

Her alanda yaygınlaşan yapay zeka teknolojileri tarih, arkeoloji ve felsefe çalışmalarında devrim niteliğinde sonuçlar veriyor. İtalya'da “Herculaneum Papirüsleri” adı verilen antik kütüphanede yapay zeka uygulamalarıyla yapılan çalışmalarda, felsefe tarihinin köşe taşlarından biri olan Epiküros'un bugüne kadar bilinmeyen bir metni deşifre edildi. Tarihçiler ve felsefeciler antik Herculaneum Kütüphanesi'ni yöneten Philodemus'un bir felsefe tarihçisi olduğunu belirterek, Philodemus'un kütüphanedeki eserleri üzerinde yapılacak bir çalışmayla Aristoteles'in kayıp metinlerine ulaşmanın mümkün olabileceğini söylüyor.

YANMIŞ BİR KÜTÜPHANE

Herculaneum, M.S 79'da Vezüv Yanardağı'nın patlamasının ardından Pompeii ile birlikte kaybolan bir Roma şehriydi. Greko-Romen antik çağının kayıp kütüphanelerinden birine sahip olan Herculaneum'da yapay zeka algoritmalarıyla yapılan çalışmalarda, karbonize hale gelen papirüslerin üzerindeki metinler deşifre ediliyor. Geçtiğimiz hafta sonuçları açıklanan bir çalışmaya göre, antik Yunan filozofu Epiküros'un daha önce bilinmeyen bir metninin bazı parçaları gün yüzüne çıkarıldı.

KÖMÜRLEŞMİŞ PAPİRÜSLER

Bristol Üniversitesi'nde onursal Yunanca profesörü olan ve Herculaneum papirüslerinin şifresini çözmek için filologlar ve bilgisayar programcıları arasında düzenlenen 'Vesuvius Challenge' yarışmasının jüri üyeleri arasında yer alan Robert Fowler, "Bu sonuçlar tarihi bir dönüm noktasına işaret ediyor" sözleriyle yapay zekanın önemini vurguluyor. Arkeologlar ve tarihçiler 18. yüzyıldan bu yana; Herculaneum'da bulunan eşsiz antik kütüphanedeki son derece hassas parçalar üzerinde çalışmalar yürütüyordu. Kömürleşmiş haldeki papirüsler bütün çabalara rağmen çözülemiyordu.

YARIŞMAYLA ÇÖZÜLDÜ

Napoli'deki Federico II Üniversitesi'nde “papirolog” olan ve antik papirüsler üzerinde aktif olarak çalışan Federica Nicolardi ile Kentucky Üniversitesi'nde bilgisayar bilimcisi olan Brent Seales, 'Vesuvius Challange' adlı bir yarışma düzenleyerek Herculaneum papirüslerini bilim insanlarının incelemesine açtılar. 20 yıldır esrarengiz papirüslerin şifresini çözmek için çalışan Brent Seales yarışmaya özellikle bilgisayar programcılarını dahil etti.

ULUSLARARASI EKİP

Sonuçları geçen hafta yayınlanan yarışmada Mısırlı araştırmacı Youssef Nader, İsviçreli robotik programcı Julian Schilliger ve Amerikalı bilgisayar bilimleri öğrencisi Luke Farritor tarafından geliştirilen algoritmalar birincilik ödülünü kazandı. Kazanan araştırmacılar; Atinalı hazcı filozof Epiküros'un takipçisi ve Herculaneum Kütüphanesi'nin yöneticisi olan Philodemus tarafından yazılmış bir eserden yüzlerce kelimeyi okumayı başardılar.

ASIL HEDEF ARİSTOTELES

Robert Fowler, "Papirüsün konusu Epikür felsefesindeki en önemli erdem olan zevkti. Metinde müziğe atıfta bulunulması, bunun Philodemus'un 'Müzik Üzerine' adlı kitabının bir başka cildi olabileceği sonucuna götürüyor" dedi. Yaklaşık 600 kömürleşmiş parşömen, Herculaneum'un kayıp bilgeliğini geri getirecek yeni bir yaklaşımla incelenmeyi bekliyor. "Philodemus'un felsefe tarihi yazdığını biliyoruz," diyen Fowler, "Bunu yapmak için kütüphanesindeki diğer filozofların eserlerine ihtiyaç duymuş olmalı. Bu nedenle Aristoteles'in bilinmeyen bir eserinin bile ortaya çıkması olası" ifadelerini kullanıyor.

MÖ 110’da Suriye yakınlarında doğan ve MÖ 35’te Herculaneum şehrinde ölen Philodemus, Epikürcülüğü Roma’ya yaymak için çalışan Yunan şairi olarak da biliniyordu. 

ertan.altan@haberglobal.com.tr 

Kaynak: Web Özel