Baskça, Frizce, Bretonca, Avrupa'nın dilleri yok oluyor

Avrupa Birliği'ne (AB) yakınlığıyla bilinen ve merkezi AB kurumlarının da olduğu Belçika'nın başkenti Brüksel'de bulunan The Parliament yayın organı kıtanın en eski dillerinin giderek yok olmaya yüz tuttuğunu ortaya koydu. Avrupa Birliği Temel Hak ve Özgürlükler Yasası kapsamında çok kültürlü ve dilli yapılar teşvik edilmesine karşın aralarında Avrupa'nın en eski dillerinin de olduğu çok sayıda kültürel değerin yok olmaya başladığı ifade ediliyor. Tehlike altındaki diller arasında Bretonca (Fransa), Furlanca (İtalya), Frizce (Hollanda, Almanya ve Danimarka) ve Baskça da (İspanya ve Fransa) bulunuyor.

YAŞLILIK ETKİLİYOR

Avrupa'nın eski yerel dillerinin kaybolmasında en önemli gerekçe olarak ise bu dilleri konuşan insanların yaşlanması ve kıta genelinde doğum oranlarının her yıl düşmesi gösterilmekte. Fransa Kültür Bakanlığı verilerine göre ülkede Bretonca konuşan insan sayısı 600 bin kişi. Bu insanların çoğunluğu ise Fransa'nın kuzey batısında yer alan Brittany bölgesinde yaşamakta. İtalya'da Furlanca konuşan insan sayısı 526 bin kişiye, Hollanda, Almanya ve Danimarka'da Frizce konuşan insan sayısı ise 500 bin kişiye düşmüş durumda.

EN ESKİSİ TEHLİKEDE

Avrupa'da ise eski dillere yönelik son dönemde çıkarılan yasalara protestolar da sürüyor. Son olarak iki ay önce Fransa'nın Bask bölgesinde zorunlu dil eğitimine karşı kalabalık bir protesto eylemi gerçekleştirilmişti. Baskça'nın özelliği ise çoğu dil bilimci tarafından Avrupa'nın en eski dili olarak kabul edilmesi. Avrupa'da Baskça konuşan insan sayısı da 700 bin kişiyi geçmiyor.

60 ESKİ DİL

AB kurumlarının verilerine göre kıtada 'eski dil' statüsünde 60 bölgesel ve azınlık dili konuşuluyor. Konuşan insan sayısının azalması ve bu dillerin öğretilmesi için yetersiz bütçe ayrılması dolayısıyla da bu dillerin ciddi bir kısmının yakın zamanda yok olacakları düşünülüyor. Yeşiller Partisi'nden Avrupa Komisyonu Geleneksel Azınlıklar, Ulusal Cemaatler ve Diller Ortak Çalışma Grubu Başkanı Fransız Parlamenter François Alfonsi ise bir başka soruna dikkat çekmekte. Alfonsi'ye göre AB'nin eski diller için ayırdığı bütçe her yıl azalmakta.

DİJİTAL KAYIT SİSTEMİ

Fransız Parlamenter Alfonsi'nin çalışmasına göre Avrupa hükümetleri kıtadaki eski diller hakkında yeterli bilgiye sahip değiller ve bazı eski diller önemli görülürken diğer diller ise bütünüyle kaderine terk edilmiş durumda. François Alfonsi öncülüğündeki çalışma grubu Avrupa'daki tüm eski dillerin dijital kayıt altına alınması için Avrupa Birliği'nden bütçe istemeye de hazırlanıyorlar. Alfonsi'ye göre Avrupa Komisyonu bugüne kadar yalnızca Katalanca ve Baskça dillerini dijital kayıt sistemiyle koruyacak bütçeyi sağladı.

BÜTÇELER YETERSİZ

Geçtiğimiz yıl UNESCO'ya bağlı Çok Dillilik için Dil Politikaları Masası'nın Başkanı Dr. Vincent Climent-Ferrando'nun hazırladığı raporda da benzer bir sonuca vardı. Raporda Avrupa Komisyonu ve Ulusal hükümetlerin Avrupa'nın eski dillerini korumak ve canlı tutmak için yeterli bütçe ve politik irade ortaya koymadıkları ifade edilmekte.

Avrupa'da yok olmak üzere olan diller için çalışan sivil toplum örgütleri de araştırmalarını sürdürüyorlar. Bu derneklerden birisi olan Endangered Languages Project (Tehlike altındaki Diller Projesi – ELP) verilerine göre Avrupa genelinde 40 ülkede kaybolma riskiyle karşı karşıya olan eski dil varlığı bulunuyor.

emre.ozturk@haberglobal.com.tr

Kaynak: Web Özel