Dünyanın en eski şakası hangisi?

Yarın 1 Nisan Şaka Günü! Mizah bugün ücretini vererek salonlarda izlediğimiz veya okuduğumuz şeylerden oluşsa da matbaadan önce de kitle iletişim araçlarından önce de hayatımızdaydı.

Bronz çağından bir Sümer tabletinin üzerindeki yazı; “Ezelden beri duyulmayan şey neydi? Genç bir eşin kocasının kucağında gaz çıkarmaması” ifadesi de tarihin en eski şakası olarak kabul ediliyor. (Sümerler milattan önce 3300-1200 yılları arasında varlıklarını sürdürdü.) Martha Bayless ABD’deki Oregon Üniversitesi’nde Genel Kültür bölümünün yöneticiliğini yapıyor. Doktora tezini şakaların tarihi üzerine kaleme alan Bayless’a göre tarihi şakaların pek çoğu bel altı şakalardan oluşuyor.

'KÜLTÜRDEN KÜLTÜRE DEĞİŞİYOR'

Helsinki Üniversitesi’nde kültür çalışmaları alanında faaliyet gösteren Profesör Anu Korhonen’e göre; çok eski zamanlardan beri midede gaz olması ‘kontrol edilemeyen fiziksek özellik’ olarak adlandırıldığı için komedinin bir unsuru. Şakalara gülünmesi kültürden kültüre de değişen bir mesele. Türk sinemasında yıllarca komedinin evrenselliği üzerine yapılan tartışmalar ‘Cem Yılmaz’ın kült filmi G.O.R.A’nın yabancılara izletildiğinde tepkilerinin ne olacağı’ konusuna düğümlendi. Pazarlama ve psikoloji alanlarında çalışan Psikolog Peter McGraw evrensel bir şaka yaratmanın zorluğuna dikkat çekiyor.

İki kez uyumayı ne zaman bıraktık?Yaşam

McGraw, “Bazı kültürlerde masadayken geğirmek, insanları gücendirir. Eğer çocuğunuz bunu yaparsa, gülebilirsiniz çünkü onlar daha bilmiyordur. Başka kültürlerde ise masada geğirmek, ‘Teşekkür ederim, harika bir yemekti’ mesajını verebilir” diyor.

KRALA ŞAKA YAPMAK...

Tarihçilere göre; ortaçağda şaka yapmak tehlikeli bir iş. Soyluların toplumun daha alt tabakası tarafından gücendirilmesinin hayati sonuçları olabiliyor. Martha Bayless’ın tarihi kayıtlardan yaptığı bir araştırmaya göre; İki adam içki servis edilen bir ziyafette İngiltere Kralı I. Richard hakkında şakalar yapmaya başlamış. Öfkelenen kral ise iki adamı huzuruna çağırmış. Bu iki adamın başına çok kötü şeyler geleceği belli olmadan saniyeler önce bir tanesi söz isteyip, “Bu şeyleri söylemiş olabiliriz, ama bu şarap bitmeseydi söyleyeceklerimizin yanında bir hiç” demiş. Bu şakaya gülen kral, iki adamın canlarını bağışlamış.

Bütün dünya Will Smith’in 94. Oscar töreninde Chris Rock’a attığı tokadı konuşurken, mizah üzerine çalışan McGraw iyi bir komedyenin her zaman toplumun nabzını iyi tutması gerektiğini söylerken, şakanın ne çok sert ne de çok yumuşak olması gerektiğini düşünüyor.

Stand-up komedyeni Catherine Bohart şaka yaparken izleyicinin karşısında çok dikkatli olmak gerektiğini belirtirken, eğer komedyen sahnede zayıflık belirtisi gösterirse izleyicilerin bunu hemen anlayıp komedyene baskı yapacağını belirtiyor. Bugün hayatını komediden kazanan profesyonel insanlar için bir şaka üretmek oldukça zor. Sosyal medya metin yazarlarından çok daha önce bu şakaları yapmış olabiliyor.

'SAÇIMI SESSİZLİK İÇİNDE KES'

1963 yılında New York’ta yapılan bir akademik çalışmaya göre; kentte kullanılan 13 bin 804 şakanın yüzde 17’sinin cinsellik, yüzde 11’inin ise siyahilere karşı ırkçı ifadeler içerdiği ortaya kondu. Yunan mitolojisine göre; şaka Yunan savaşçı Palamedes tarafından Truva Savaşı’nın hemen öncesinde bulundu. Romalı oyun yazarı Plautus da birkaç oyununda şakalara yer vermişti.

Antik Yunan’da şakaların derli toplu olduğu Philogelos şaka antolojisinin 4. yüzyılda yazıldığı tahmin ediliyor. Antik Yunan’da bile berber muhabbetinden sıkılan erkekler olduğu görülüyor. Antolojide yer alan şakaya göre bir adam berbere girer ve berber ona ‘Saçınızı nasıl kesmemi istersiniz?’ diye sorar. Müşteri de cevap olarak ‘sessizlik içinde’ yanıtını verir.

Kaynaklar: BBC Future, NPR

Kaynak: Web Özel