Çocukluk korkuları ileride bizi nasıl etkiler? Erken yaşta tedavi...

Uzmanlar çocukluk dönemi korkularının normal ve doğal tepkiler olduğu konusunda hemfikir. Fakat fobi ise, çocukların normal davranmasını engelleyen, abartılı ve büyük reaksiyonlar olarak ifade ediliyor. Fobi, bir duruma, eşyaya ya da canlıya karşı duyulan aşı korkudur ve çocukluk yıllarında ortaya çıkması, çocuğunuzun hayatını oldukça zorlaştırabilir.

Fobi sahibi olan çocukların davranışlarında o fobilere dair belirtiler gözlemlenebilir. Fobisi olan çocuklar fobi duydukları durumdan kaçmaya çalışırlar ya da korktukları objelere bağırırlar. Mesela, kapalı alan fobisi olan bir çocuk, asansöre binmek ya da oyun odasında son kalan kişi olmak istemez.

Çocukların korktukları durumlarla ya da eşyalarla yüzleşmesi yönünde zorlanmaları ise panik atak krizlerine dahi neden olabilir. Peki normal korku ile fobiyi nasıl ayırt ederiz?

HANGİSİ NORMAL KORKU?

Çocukların korkuları yaşlarına göre değişiklik gösterir. Mesela 2-4 yaş arasında hayvanlardan ya da yabancılardan korkmaları ve ayrılık korkusu yaşamaları normal olarak ifade edilir. 4-6 yaş arasında ise, doğaüstü şeylerden, karanlıktan, ayrılıktan korkarlar ve yine ayrılık endişesi yaşarlar. 7-10 yaş arasında da doğa olayları, ebeveynlerinin vefatı veya kendilerinin ölmesi gibi korkular görülebilir.

Çocuklar 10-12 yaşlarına geldiklerinde ise ebeveynleri ile öğretmenlerini memnun edememe, okulda başarısız olma veya arkadaşlarını kaybetme gibi korkuları olur. İlk gençlik yıllarında ise yani 12-15 yaşlarında korkuları biraz şekil değiştirir ve sosyal anksiyete ya da insanlar içinde utandırıcı olaylar yaşama endişesi doğabilir.

Araştırmalar, fobiyi tetikleyen etkenlerin genetik olabileceği gibi çevresel de olabildiğini göstermekte. Ayrıca çocukların başına gelen bazı olaylar fobi geliştirmelerine neden olabilir. Bir çocuğun bir eşya, hayvan ve durumla ilk karşılaşmasında olumsuz deneyim yaşaması da fobiyi tetikleyebilir.

Çocuklukta yaşanan olumsuz ya da travmatik olaylar, aile üyelerinde ağır akıl sağlığı problemleri olması, belirgin fiziksel hastalıklar da çocuklarda fobi doğmasına neden olan etkenler arasında yer alıyor. Örneğin, kalp hastalığı gibi ciddi sağlık sorunları yaşayan çocuklarda bu yönde endişe oluşması halinde korkular fobiye dönüşebilir.

ÇOOCUKTA FOBİ NASIL ANLAŞILIR?

Çocuk psikiyatristi Elena Mikalsen, korku anlarında çocukların yetişkinlerden farklı tepkiler gösterdiklerine işaret ediyor. Genelde 10 yaşın altındaki çocukların gerginlik anlarında agresif tepkiler verdiğini dile getiren Mikalsen, “Kardeşlerine, arkadaşlarına, ebeveynlerine ve öğretmenlerine vuran birçok çocuk gördüm. Çocuğunuz belirli durumlarda saldırganlaşıyor ve huysuzlaşıyorsa korkuyor olabilir” demekte.

Yaşı daha büyük olan çocuklar ve ergenlerin ise fobi tepkilerinin görece açık olduğunu aktaran Mikalsen, bu tepkileri ağlama veya panik atak olarak ifade ediyor.

Mikalsen, fobisi tetiklenen çocuğun genelde o durumdan kaçmak için çabalayacağını belirterek, genelde de fobilerini tetikleyen yerlere gitmemek ya da o durumu yaşamamak için yalvarabileceklerini kaydediyor. Okul fobisi bulunan çocuğun baş ya da karın ağrısı ve kusma gibi belirtiler sergilediğinin altını çizen Mikalsen, yılan fobisine sahip çocukların da hayvanat bahçesi gibi ortamlara gitmek istemeyeceğini vurguluyor. Mikalsen, değerlendirmesini şöyle sürdürüyor:

“Arkadaşlarıyla oyun oynuyor mu, iştahı yerinde mi, iyi uyuyor mu, okula gidiyor mu, aile etkinliklerine gitmek için can atıyor mu ve çevresiyle iyi anlaşıyor mu gibi konuları gözlemleyin. Fobisi olan çocuklar evlerinden çıkmakta, belirli yerlere gitmekte ya da belirli objelere yaklaşmakta zorlanırlar.

Bebeklerin de yalnız kalmaya ihtiyacı var | 'Gelişimleri açısından...'Sağlık

Uzmanlar, genelde 6 aydan uzun süren fobilerin ciddi fobiler olabildiğini belirtiyor. Fobilerin psikiyatr ve psikologlar tarafından tedavi edilebildiğini aktaran Mikalsen, böcek fobisi tedavisinden örnek veriyor.

Böcek fobisi tedavisinin önce böcekler hakkında konuşma, sonra böcek resimlerine bakma, böcek resimleri çizme, böcek oyuncaklarıyla oynama ve en nihayetinde dışarıya çıkıp böceklere bakma gibi aşamalardan oluştuğunu aktaran Mikalsen, sözlerini şöyle sürdürüyor:

“Hekimler bu süreçlerde çocukların rahatlaması, nefes alması ve böcek gözleminden keyif alması gibi konularda da yardımcı olurlar.”

Kaynaklar: Psychology Today, Kids Health, Nationwide Childrens

Kirlenmek gerçekten güzel mi? 'Aman dur, yapma, dokunma, elleme...'Sağlık

Kaynak: Web Özel