Çok kutuplu dünya arayışında BRICS ne yapabilir?  

Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika'dan oluşan BRICS  dünya nüfusunun yüzde 40'ından fazlasını temsil ediyor. İlk kez BRIC adıyla 2006 yılında 4 üyeli olarak kuruldu. 2010 yılında Güney Afrika’nın katılımıyla adını BRICS olarak değiştirdi. Johannesburg'daki zirve muhtemelen BRICS'in tüm varlığını ve potansiyelini en iyi temsil eden zirve olacak. BRICS üyesi olmayan ülkelerden 67 lider de davet alırken, 34 ülkenin etkinliğe katılımları onayladı.

GÜNDEMDE NELER VAR ?

Zirve gündemi oldukça hareketli ve kapsamlı. İlk gün BRICS üyesi devlet başkanlarının katılımıyla bir iş forumu, ertesi gün ise Yeni Kalkınma Bankası, Yeni Kalkınma Bankası, İş Konseyi gibi BRICS'in alt bölümlerinin çalışmalarının sonuçlarını ortaya koyacak etkinlikler planlanıyor. Ayrıca aynı gün, devlet başkanları düzeyinde "BRICS ve Afrika: hızlandırılmış, sürdürülebilir büyüme ve kapsayıcı çok taraflılık için bir ortaklık" temalı konferansı düzenlenecek. Liderlerin basına kapalı yapacakları baş başa görüşmelerde ikili ilişkilerin yanı sıra, küresel konuları tartışması bekleniyor. Zirve sonunda ise sonuç bildirgesinin kabul edilmesi planlanıyor.

PUTİN RİSK NEDENİYLE GİTMEDİ

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, yargı yetkisi Güney Afrika Cumhuriyeti'ne kadar uzanan Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin yaptırımlarına maruz kalmamak, diğer değişle gözaltına alınmamak için Johannesburg'a gitmeme kararı aldı. Zirveye çevrimiçi formatta katılacak. Rus heyetine Putin yerine Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov başkanlık ediyor. Rus liderin zirveye gitmeme kararını, Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin tutuklama emrinin jeopolitik etkisinin göstergesi olarak yorumlayanlar var.

ZİRVENİN İLGİ ODAĞI AFRİKA

“BRICS ve Afrika: Hızlandırılmış, Sürdürülebilir Büyüme ve Kapsayıcı Çok Taraflılık için Bir Ortaklık” başlıklı konferansı özellikle dikkate değer. Zira Tüm BRICS katılımcıları için Afrika kıtası hem jeopolitik hem de ekonomik açıdan büyük ilgi odağı. Şu anda Çin ve Hindistan, bazı Afrika devletlerindeki ekonomik varlığını öncelikli ve stratejik hale getirdi. SSCB zamanlarından beri Rusya da, bir dizi Afrika devletiyle istikrarlı ilişkiler sürdürdü ve Batı'nın Ukrayna işgali nedeniyle uyguladığı yaptırım koşulları altında, Afrika ile ilişkilerini geliştirmeyi önceliklerden biri yaptı. Bir ay önce St. Petersburg'da düzenlenen Rusya-Afrika Zirvesi, Moskova'nın bu kıtadaki çıkarlarını bir kez daha teyit etti. Karadeniz'deki tahıl koridoru anlaşmasının çökmesiyle Afrika ülkelerindeki gıda krizinin ağırlaşma riski ve kıtadaki Wagner paralı askerlerinin kaderi, Moskova ile kıtayı yakın işbirliğine itiyor.

BRICS BATI BLOĞUNA ALTERNATİF OLUR MU?  

Ancak Afrika ne kadar önemli olursa olsun, asıl tartışmalar küresel sorunlar ve fırsatlar etrafında dönecek. BRICS üyesi ülkeler aralarındaki finansal ve ekonomik entegrasyonunun devam etmesini istiyor. Ayrıca BRICS'in Batılı ülkelere karşı alternatif bir bloğa dönüştürülmesi hedefleniyor. ABD doları yerine ortak para birimiyle ticaret fikri bu hedefin finansal ayağına giriyor. Rusya ve Çin zirvede özellikle tek taraflı yaptırımlar konusunda BRICS üyelerini ABD'ye karşı ikna etmeye de çalışacak.

ABD'YE MEYDAN OKUMA

BRICS'in hedeflerinden bir diğeri; ABD'nin ulusararası hegemonyasına meydan okumak. Hindistan, Brezilya ve Güney Afrika gibi ülkeler, BM Güvenlik Konseyi'nde reform yapılması ve veto yetkisine sahip daimi üyeler haline gelebilmek için aktif olarak çalışıyor. Çin ve Rusya de bu çabaları destekliyor. Ancak ABD ve NATO müttefikleri bu girişime kategorik olarak karşı.

40 ÜLKE DAHA ÜYE OLMAK İSTİYOR  

Johannesburg'daki zirve yükselen bir güç olarak BRICS'in  cazibe odağına dönüştüğünü de net şekilde gözler önüne serecek. Ev sahibi Güney Afrika'nın açıklamasına göre yaklaşık 40 ülke daha birliğe katılmak istiyor. Bu ülkeler arasında, Suudi Arabistan, BAE, İran, Cezayir, Mısır, Kuveyt, Arjantin, Venezüela, Küba, Kazakistan ve Etiyopya da var. Türkiye de daha önce üyeliğe ilgisini birçok kez dile getirdi. BRICS'i küresel etkilerini genişletmenin bir yolu olarak gören Rusya ve İran, bu özel kulübün genişlemesini destekliyor. Ancak sürecin hızla çok sayıda ülkenin doğrudan üyeliğe kabulü yerine zamana yayılacağı tahmin ediliyor.

BRICS'İN GELECEĞİ İÇİN 2 SEÇENEK 

Genişleme konusunun tartışılacağı zirvede aslında BRICS'in geleceği ve gelişimi için iki konsept arasında seçim yapılmaya çalışılacak. İlki, siyasi pozisyonların yakınlaştırılmasını ve BRICS'in gelecekte G7'ye rakip hale getirilmesini öngörüyor. İkincisi ise BRICS'in küresel siyasi rekabetten uzak durup ekonomik işbirliğine odaklanmasını ve Batı'ya meydan okumaması gerektiği gerçeğine dayanıyor.

suheyla.demir@haberglobal.com.tr 

Kaynak: Web Özel