Ukrayna tahılı Avrupa'daki hesapları karıştırdı | Brüksel'in planı ne?

Savaşın ardından Ukrayna için kritik öneme sahip tahıl ihracatı konusunda pek çok ülke devreye girmiş, Polonya, Romanya ve Bulgaristan Ukrayna'dan tahıl almaya başlamıştı. Ancak savaşın ilerlemesiyle bahse konu ülkelerin çiftçilerinden itirazlar yükselmeye başladı. AB'nin ise bu ülkelere tahıl almaları için daha ne kadar baskı yapabileceği bilinmiyor. Birlik şimdi iki taraf için de bir çözüm yolu arıyor.

Savaşın ilk günlerinde Rus tanklarını traktörlerle kovan Ukraynalı çiftçilere o dönem en büyük desteklerden biri komşu ülkelerinden gelmişti. Putin'in Ukrayna'nın limanlarını kapatmasının ardından tahıllarını ihraç edemeyen Ukraynalı çiftçilerin ambarları halihazırda doluydu ve yeni hasat da yaklaşıyordu. Ukrayna'nın tahıllarına büyük ihtiyaç duyan Avrupa devreye girdi ve Ukrayna'dan tahıl ithal etmeye başladı. O dönem bu karar yerindeydi ancak işgalin yakın zaman biteceği gibi bir yanlış varsayıma dayanıyordu. Bu nedenle savaşın uzayacağı ihtimaline yönelik bir “B planı” yapılmamıştı.

UKRAYNA EKONOMİSİ İÇİN KRİTİK ÖNEM TAŞIYOR

Tank ve füzeler kadar olmasa da buğday ve mısır da Ukrayna ekonomisinin ayakta kalabilmesi için önemli. Çünkü savaştan önce tarım Ukrayna'nın gayri safi yurtiçi hasılasının yüzde 10'unu oluşturuyordu. Ülkede pek çok sektör yok edildiği için şu an bu oranın daha fazla olabileceği tahmin ediliyor.

Doğu Avrupa ülkeleri Ukrayna hasadının birini, en fazla ikincisini alabilecek durumdaydı. Kendileri de tahıl ihraç eden Doğu Avrupa ülkeleri dünyanın en büyük 5 tarım ihracatçısından biri olan Ukrayna'dan tahıl almaya başladı ancak savaş uzadı ve ülkelerin tahıl ambarları doldukça doldu. Gelinen noktada, istikrarsız durum karşısında kazançlarından olan Polonya, Romanya, Slovakya ve Bulgaristan'da çiftçiler protestolara başladı. Şimdi Brüksel bu kriz karşında tabir-i caizse donmuş durumda.

Ukrayna'nın en büyük destekçilerinden Polonya, geçen ay tahıl piyasasını Ukrayna'ya geçici olarak kapattığını açıkladı. Polonyayı, Macaristan, Slovakya ve Bulgaristan takip etti. Ülkelerin yetkilileri, kendi ambarlarının satılmayan tahıllarla dolup taştığını ve yerel pazarda tahılın fiyatının iyice düştüğünü dile getiriyor. Yani, bahse konu ülkeler de kendi çıkarlarını korumak için önlem almak zorunda kaldı.

Her ne kadar Ukrayna tahılının yığıldığı Doğu Avrupa, bu tahıllara ihtiyaç duymasa da Avrupa'nın büyük çoğunluğu Ukrayna'dan ithal edilen tahıla ciddi ihtiyaç duyuyor. Kuraklıkla mücadele eden İspanya ve İtalya'nın yanı sıra çok geniş bir hayvancılık sanayisine sahip Hollanda, Ukrayna'dan gelecek tahılları bekliyor. Ancak tahılları bu ülkelere nakletmek biraz zor...

MALİYET ARTIYOR

Brüksel'i zorlu bir tablo bekliyor. Polonya, Romanya, Bulgaristan ve Slovakya'nın yasaklarına göz yumması halinde Ukrayna'da tarım sektörü zora girecek ve bir tarım krizi yaşanacak. Peki Ukrayna'dan tahıllar nasıl ihraç edilecek?

Kara yolunun yanı sıra, savaşının ardından ortaya çıkan gıda krizi riskinin önüne geçilebilmesi için Türkiye'nin çabalarıyla oluşturulan tahıl koridoru burada önemli bir seçenek. Kağıt üzerinde plan zaten tahılların Baltık Denizi'nde Polonya limanlarından ve Karadeniz'de de Bulgaristan ve Romanya'daki limanlardan geçerek, uluslararası pazara ulaşması üzerine kuruluydu. Ama Ukrayna, Rusya'nın “insafına kalacağı” ve müzakerelerde Rusya'nın eline bir koz vereceği gerekçesiyle buna sıcak bakmıyor. Bir pürüz daha var: Tahılların AB'ye nakledilmek için bile bu ülkelerin limanlarında bulunması yerel tahıl fiyatının baskı altında kalmasına neden olmakta. Sadece transit geçiş bile fiyatlara büyük etki yapacak.

Brüksel'in Doğu Avrupa ülkelerini bu konuda zorlamasıysa bahse konu ülkelerin pazarlarında başta mısır olmak üzere tahılın fiyatının düşmesine neden olacak; bu durum da ciddi protestoları tetikleyecek. Gelecek yıl genel seçimlerin düzenleneceği Polonya ve Slovakya'da özellikle kırsal kesimin oyları kritik önem taşıyor.

ÇÖZÜM NE?

AB'nin müttefiklerini böylesi bir çıkmazdan kurtarmak için ne yapması gerekiyor? Bloomberg'de enerji ve emtia konularında yazılar yazan Javier Blas'ın bu konuda cevabı “para”. Blas, Ukrayna tahılı ticaretinin yapılabilmesi için AB'ye Doğu Avrupa ülkelerindeki çiftçilere mali desteği arttırmayı öneriyor. Blas ayrıca, savaşın uzaması ihtimaline karşı bir “C planı” hazırlanması gerektiğine de dikkat çekiyor.

Kaynaklar: Bloomberg, The Washington Post

Önümüzdeki yıl gıda fiyatları nasıl olacak?Ekonomi

Kaynak: Web Özel