Son dakikada insanları ekenlerin ortak özellikleri neler?

Türkiye yaklaşık iki yıl sonra maskeleri bıraktı. Vaka sayıları dört gün üst üste binin altına düştü. Türkiye’nin ilk pandemi servisinin açıldığı Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nin Covid-19 servisi kapandı. Aşılar, komplo teorileri, aşı karşıtları, uzmanlar, önlemler derken 2020 yılının mart ayından bu yana ensemizde olan koronavirüsü arkamızda bıraktık gibi.

Peki virüs hayatımızda ne gibi kalıcı değişikliklere sebep oldu? Haftalarca süren karantinalar boyunca aile üyeleri belki de hiç olmadığı kadar bir arada kaldı. Uzaktan çalışma kimine ilaç gibi gelirken, kimi kariyerinde geriye gitti. Sosyal psikoloji uzmanlarına göre ise pandemi bireylerde sürekli olarak planlarının iptal olabileceğine yönelik bir duygu da bıraktı ve bazı insanlar artık uzun vadeli planlar yapmıyor.

'SUÇLULUK DUYMAK AZALDI'

Massachusetts Darmouth Üniversitesi’nde sosyal psikoloji dersleri veren Mahzad Hojjat’a göre; artık son dakika iptal ettiğimiz planlar için de suçluluk duymuyoruz çünkü pandemi sürekli olarak bir şeyleri iptal etmemize veya ertelememize yol açtı. Hojjat’a göre; salgın ile birlikte sosyal nezaket normları da biraz zayıfladı ve yeniden tanımlanmaya başladı.

Nostalji bir hastalık mı? 'Anı genellikle kötü başlar ama...'Yaşam

Yaşları 17-30 arasında değişen 190 katılımcı ile yapılan bir psikolojik araştırmaya göre son dakikada planları iptal eden kişilerin diğerlerine nazaran daha karanlık bir psikolojiye sahip oldukları ortaya çıktı. Bu insanlarda; psikopati, machievellizm ve narsisizm özellikleri görüldü. Literatürde bu kişilere sosyal zıplayıcı (social zapper) yakıştırması da yapılıyor. Kişiler daha iyi olduklarını düşündükleri bir plan ortaya çıkana kadar söz verdikleri plana sadık kalıyor, daha iyi olduklarını düşündükleri bir alternatif bulduklarında ise son dakika planlarını iptal ediyorlar.

Bir de telefonun karşı tarafında ekilenler var. Psikolog Rosalind Barnett, “İyi bir bahane olsa bile bazı kişiler planlara uyulmamasından hiç hoşlanmazlar ve bu durum sosyal ilişkileri bitirebilir” ifadelerini kullanıyor. Psikolog Albert Waldman ise ekilen tarafın özgüveninin çok ciddi zedelendiği görüşünde.

Barnett narsist kişilik bozukluğu olan insanların bazen bir planı iptal etmeyi öfkelerini göstermenin yolu olarak seçtiklerini söylüyor.

Peki bir planı nasıl kibarca iptal edersiniz? Arkadaşlık üzerine kitap yazan Washington DC’de yaşayan psikolog Andrea Bonior insanların bir planı iptal ettikleri için eskisine nazaran daha az pişman olduklarını düşünüyor. Washington Post’un Güzin Ablası Carolyn Hax ise planları iptal etmeyi endemiye benzetmekte.

Sizi sürekli elektrik çarpıyorsa ne yapacaksınız? Kehribar taşını aldılar...Yaşam

'BAZEN AKLIMIZA BİR BAHANE GELMEZ'

Planları iptal etme hissiyatının ardında her zaman psikolojik bir sorun olduğunu düşünmek doğru değil. Psikolog Maya Borgueta, “Bazen aklımıza bir bahane gelmediği için bir daveti kabul ederiz ve o an geldiğinde çok da orada bulunmak istemeyiz” diyerek nezaketin rolünü açıklıyor. Borgueta bazı davetler için ucu açık cevaplar vermeyi önermekte.

Psikolog Lisa Firestone kendine zaman ayırmak istemenin de planları iptal etmenin bir gerekçesi olduğunu aktarırken, bunun için insanların kendini kötü hissetmemesi gerektiğini düşünüyor. Kimi uzmanlar ise sosyal anksiyetesi olan insanların son dakikada planlara dahil olmamasını daha muhtemel buluyor. Bu kişiler özellikle plana tanımadıkları insanlar dahil olduğunda gerilebiliyor.

'AKILLI PLAN YAPIN'

Women’s Health dergisinin okurları arasında yaptığı bir ankete göre; katılımcıların yüzde 49’u son dakika planları iptal ettiklerini söylüyor. Yüzde 6’sı ise sık sık ekildiğini. Uzmanlar özellikle anlık mesaj teknolojisinin ekilmeyi daha kolaylaştırdığı görüşünde. Kimi uzmanlar ise sık ekilen insanların planı iptal eden kişi ile arkadaşlıklarını koparmasalar bile ilişkilerinde derin yaralar oluşacağını vurgulamakta.   

Texas Üniversitesi’nde psikoloji eğitimi veren Doktor Art Markman realist planlar yapan insanların karşı tarafı ekme ihtimalinin daha az olduğunu vurgulayarak, “Eğer bütün hafta çalıştıktan sonra cuma akşamı yorgun olacağınızı düşünüyorsanız, o gün yerine cumartesi için plan yapın” diyor.

Kaynaklar: Wall Street Journal, Chigago Tribune (arşiv), Bustle, Psychology Today, Cosmopolitan

Kaynak: Web Özel