Güney Koreliler nasıl herkesten fazla uzadı? Dünya ortalamasının iki katından fazla...

Bundan yaklaşık 100 yıl önce ortalama insan daha kısa boyluydu. Örneğin, ortalama bir Güney Koreli kadın yaklaşık 1.42 metre, ABD'li bir kadın ise 1.59 boyundaydı. Günümüz standartlarına göre insanların o dönemde daha kısa oldukları aşikar. Neredeyse tüm tarih boyunca da durum böyleydi. Ancak son yüzyılda ortalama insan boyunda ciddi bir artış gözlemlenmekte. Küresel çapta ortalama 7.6 santimetre uzamış. Güney Kore'ye baktığımızda ise bir standart sapmayla, ekstra bir artışla karşılaşıyoruz.

Son yüzyılda Güney Koreli kadınların boy ortalaması 20.3 santimetre, erkeklerin boyu ortalaması ise 15.2 santimetre artmış. Peki tam olarak ne yaşanmış olabilir? Güney Kore'yi bu denli farklı kılan ne?

NE KADAR GENETİK NE KADAR ÇEVRESEL?

Bilim insanları uzun süredir insan boyunun ne kadar genetik ne kadar çevresel faktörler tarafından belirlendiğini araştırıyor. Birinci Dünya Savaşı'nda görev yapan İngiliz ve Galli askerler üzerinde yapılan bir araştırma daha iyi beslenme ve daha az hastalık bulunan bir ortamda büyümenin gözle görülür boy farklılıklarına yol açtığını gözler önüne seriyor.

Araştırmacılar daha sonra kardeşler ve ikizler üzerinde çalışmalar yürütürken oluşan boy farklılıklarının yaklaşık yüzde 20'sinde çevresel faktörlerin ön plana çıktığını ileri sürdü.

Genetik, ergenlik döneminde potansiyel olarak ne kadar uzayabileceğimizi belirlemekte ancak insanlık tarihinin büyük bir kısmında büyüme “bodur” bir büyümeydi. Ancak son 100 yılda ortalama bir insanın önemli ölçüde daha iyi beslenmeye başlaması ve sağlık hizmetlerine ulaşabilmesi ciddi bir biçimde uzamaya ön ayak oldu.

Güney Kore ise bu açıdan benzersiz bir örnek. Bilindiği üzere 20. yüzyılın başlarında Güney Kore fakir ve açlıkla boğuşan bir ülkeydi. Kore Savaşı'ndan sonra Güney Kore'nin yüzünü keskin bir biçimde Batı'ya dönmesi ve bununla birlikte gelen şiddetli ekonomik büyüme, yaşam koşullarının hızla iyileşmesine sebebiyet verdi.

GÜNEY KORE'NİN YÜKSELİŞİ...

Dünya Bankası verilerine göre adeta zengin Avrupa ülkeleriyle benzer bir görüntü çizen Güney Kore'nin kişi başına düşen GSYİH'si 1960'ta yaklaşık 158 dolarken 2021'de yaklaşık 35 bin dolar olarak kayıtlara geçti. BM Gıda ve Tarım Örgütü raporuna göre ülkenin gıda arzı 1961'de düşük gelirli ülkeler seviyesinde kişi başı 2 bin 100 kaloriyken 2013'te aynı veride kişi başı seviyeye 1200 kalori eklenmiş durumda. Bir başka BM raporu ise 1950'de ülkede yeni doğan bebeklerin yüzde 20'sinin bir yaşını doldurmadan yaşamını yitirdiğini gösterirken şimdilerde bu oran yüzde 0.2 seviyesinde.

ABD'li biyolog Doç. Dr. Michael J. Dougherty ise modern insanın daha uzun olduğu tespitini 1998'de Scientific American adlı dergi için genişletirken, “Birçok kişinin tahmin edebileceği gibi, modern insan 18. ve 19. yüzyıllardaki insanlardan daha uzun. Son 150 yılda sanayileşmiş ülkelerdeki insanların ortalama boyu yaklaşık 10 santimetre arttı” diyor.

Konuya evrimsel perspektiften yaklaşan Doç. Dr. Dougherty, “Sanayi Devrimi dönemi İngilteresinde yapılan çalışmalardan, alt sosyoekonomik sınıflarda doğan çocukların ortalama olarak varlıklı ailelerde doğan çocuklara göre daha kısa olduğunu biliyoruz. Yoksul ailelerin daha fazla sayıda çocuğu olduğunu da...” diyor ve şöyle devam ediyor:

“Evrim ortalama popülasyonun kısalması gerektiğini öngörürdü zira kısa bireyler, evrimsel uyum açısından genlerini aktarmada daha başarılıydı. Ama bu olmadı. Bunun yerine tüm kesimlerde boy arttı. Bu nedenle, üreme başarısındaki farklılıkların bir popülasyonun özelliklerindeki değişiklikleri açıkladığı süreç olan doğal seçilim, neden daha uzun olduğumuzu açıklamaz.”

Peki ne açıklar? Doç. Dr. Dougherty çocukluk çağındaki beslenme koşullarının çok net ve dramatik bir şekilde iyileşmesinin en önemli faktör olduğunu dile getiriyor.

Pablo Escobar neden yine gündem oldu? 'Su aygırları Kolombiya için bir sorun'Dünya

TÜRKİYE'DE DURUM NE?

Türkiye için tabloyu 2018'de ortaya koyan dönemin Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derneği Başkanı Prof. Dr. Feyza Darendeliler, erkeklerde ortalamanın 176.5 santimetre, kadınlarda ise 163.5 santimetre olduğunu bunun da son 30 yılda boy ortalamasında hem kadında hem de erkek de yaklaşık 3.5 santimetrelik bir artış anlamına geldiğini söylüyordu.

TÜİK'in 15 yaş üstü bireylerle 2008-2019 arası yaptığı “yaş grubu ve cinsiyete göre boy ortalamaları” araştırmasında ise 2008'de erkeklerde 172.4 santimetre olarak tespit edilen ortalama, 2019'da 173.6'ya, kadınlarda 161.5 olarak tespit edilen ortalamanın ise 2019'da 161.4'e gerilediği gözler önüne serilmişti. 15-24 yaşlar baz alındığında ise 2008-2019 arasında erkeklerde yaklaşık 2 santimetrelik, kadınlarda ise yaklaşık 0.5 santimetrelik bir artış görülmekteydi.

Kaynaklar: Vox, BM, TÜİK, Scientific American

Kaynak: Web Özel