'Aman dur oraya basma...' Temizlik hastasıyla nasıl yaşanır, tedavisi ne?

Annelerimizin, temizlik yaptıktan sonra "Oraya basma, onu elleme" uyarılarıyla büyüdük. Bazen evde annemiz, bazen de ofiste aynı masayı paylaştığımız arkadaşımız temizlik konusunda fazla hassas olabiliyor. Bazıları ise temizlik olayını abarttıkları için hayatı hem çevresindekiler hem de kendisi için oldukça zorlaştırabiliyor. Evine misafir kabul etmeyen, hane halkını kapının girişinde direkt banyoya alan, duş alması konusunda aile üyelerine baskıcı olan, ofiste aynı masayı paylaştığı iş arkadaşının düzenlerine karışan bile var... 

Evet, temizlik hastalığı önce çeken için zor; aşırı seviyeler çıktığında onlarla aynı sosyal ortamları paylaşanlar için de zor...

Psikiyatrist Ayhan Akcan, bu takıntılı halin aşırı titiz, koruyucu ailelerin çocuklarında görüldüğünü söylüyor. Kişinin takıntılı olduğunun farkında olduğunu ancak bunu engelleyemediğini anlatan Akcan, "Engellediği süre içerisinde ankisiyete (endişe) hisseder, ellerini sürekli yıkar ve saatlerce duş alabilir. Evin diğer üyelerini kapıdan banyoya alır, onlara da hayatı zorlaştırabilir" demekte.

'KİŞİNİN YAŞAM ALANINA MÜDAHALE EDİYORLAR'

Temizlik takıntısı olan bir kişinin aynı ofisi paylaştığı arkadaşlarının yaşam alanlarına da müdahale ettiğini kaydeden Akcan, "Bunu rahatlamak için yapar, iş yerinde de sorun yaşayabilir. İşten ayrılmalara hatta evliliklerde boşanmalara kadar bu süreç gidebilir" ifadelerini kullanıyor.

Temizlik hastalığının toplumun yüzde 3'ünde görüldüğü ve kadınlarda daha yaygın olduğu bilgisini paylaşan Akcan, tedavinin yüzde 100 sonuç verdiğini belirterek, doktor, ilaç tedavisi ve takıntıları kontrol etmeye yönelik davranışçı psikoterapi ile kişinin düzelebileceğini söylüyor.

Bu kişilerin tedavi edilmediklerinde takıntılarını çocuklarına da geçirebildiklerini kaydeden Psikolog Özge Öztaşçı ise, “Çocukları sürekli mikrop kapacak ya da hasta olacak korkusu, çocuk üzerinde büyük denetim kurmalarına neden olur. Çocuklar da zamanla bu davranışları içselleştirebilmekte, bunları devam ettirebilmekte ya da tam tersi bir davranış örüntüsü geliştirebilmekte” diyor.

Fazla el yıkamak, kıyafetleri temiz tutmak, temiz olmayan alanlara girmemek gibi özelliklerin sosyal hayatlarını da olumsuz etkilediğini aktaran Öztaşçı, bu kişilerin davranışlarının bir tören haline geldiğini ve artık dizi-filmlere de konu olduğunu belirtiyor.

'AŞIRI KONTROL İHTİYACI'

Öztaşçı, “Bu tür nevrotik belirtilere sahip olan hastalar genellikle aşırı titiz, düzenli ve kusursuzluk arayan kişilik yapısı gösterirler ve dışavuran davranışlarında mükemmeliyetçilik örnekleri görülür” diyor.

Bu tarz kişilerin her şeyi kontrol etmeyi arzuladıklarını ve karşısındaki kişilerin de bu davranışlara uymasını beklediklerini dile getiren Öztaşçı, “Bu kişiler algıları oldukça yüksek ve her şeyin farkında bireyler olmalarına rağmen dürtülerini kontrol edemediklerinden dolayı bunaltı duyarlar ve bu çevresindeki kişilere de yansır” ifadelerini kullanıyor.

'Her gördüğü masayı siliyor' | Faydalı takıntı olur mu?Sağlık

Öztaşçı, temizlik hastalığının bilimsel tanımının obsesif kompulsif bozukluğu olduğunu söylüyor. “Bu düşünce tarzının saplantı, irade dışı gelişen, bireyi tedirgin eden, bilinçli çaba ile kurtulunamayan, inatçı ve yenileyen düşünceler” olduğunu anlatan Öztaşçı, “Çoğu zaman saplantılı düşünceleri kovmak ya da rahatlatmak adına yapılan ve yinelenen hareketlerdir.

Örneğin, sürekli ellerinin kirli olduğunu düşünmeyi bir saplantı, bu düşünceden kurtulmak için ellerini sürekli yıkamayı da zorlantı örneği olarak gösterebiliriz” demekte.

PANDEMİDEN SONRA TEMİZLİK HASTALIĞINDA ARTIŞ

Uzmanlar, temizlik hastalığının pandemiden sonra arttığı noktasında ise hemfikir. Pandemi zamanında bu hastaların nasıl yaşadığı şeklindeki soruyu da Öztaşçı, şu sözlerle yanıtlıyor:

“Sürekli kendini kirli, mikroplu hissettiler. Sık sık el yıkama, hastalık kapma ya da hastalık yayma korkusu yaşadılar.”

Saplantı-zorlantı bozukluğunun ortalama başlangıç yaşı 18-25 yaş olarak biliniyor. Türkiye Ruh Sağlığı Profili Araştırması'na göre, son 12 aylık bir sürede sağlık ocaklarına başvuran hastalar arasında toplam saplantı-zorlantı hastalığı oranı kadınlarda erkeklere göre üç kat yüksek oranda.

 sibel.gulersoyler@haberglobal.com.tr

Onun depresyonu bana da geçer mi?| 'Ruhsal hastalıklar değil de duygular ve alışkanlıklar...Sağlık

Kaynak: Web Özel