Deprem kargaşası nasıl biter? "Söylenenlerin bilimsel temeli yok"

İstanbul'u etkileyecek büyük depreme yönelik tartışma yaratan açıklamaların ardı arkası kesilmiyor. Vatandaşların yanı sıra kamu yöneticilerinin de kafasını karıştıran açıklamalar sonrası,  "Olası Büyük Marmara Depremi"ne ilişkin, 'haberglobal.com.tr'nin sorularını yanıtlayan İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü'nden Prof. Dr. Cenk Yaltırak’ önemli açıklamalarda bulundu. Yaşanan bilgi kirliliğine son vermek için İTÜ rektörünün öncüllük ettiği ve tüm hesaplamaları yapacak, yapay zeka destekli büyük deprem veri merkezinin kurulması için çalıştıklarını dile getiren Prof. Dr. Yaltırak, "Proje ile neredeyse her binaya koyacağımız ivme ölçerler ile analizde gerçek veri kullanacağız" dedi.

GERÇEK DEĞİL

İstanbul ve Marmara Denizi'nden fay segmentlerine yönelik şu an yapılan hiçbir senaryonun  gerçeği yansıtmadığını dile getiren Prof. Dr. Yaltırak, "İstanbul'da söylenen hiçbir şeyin bilimsel temeli yok.  Popper’in söylediği gibi varsayımların gözlemlerle sınanması ve yanlışlanması mümkün değilse bir argüman bilimsel değildir" diye konuştu...

3 BOYUTLU HARİTA LAZIM

Prof. Yaltırak tespit, görüş ve uyarılarını ise şöyle sıraladı: "Bir fayın tehlikesini belirlemek için onun sadece yüzey izini değil derine doğru geometrisini belirlemeniz, 3 boyutlu haritasını yapmanız lazım. Sonra bu haritanın üzerindeki fayların üzerinde biriken atımı tespit etmek için bölgedeki tarihsel depremler ve hasar alanları ile yaklaşık tekrarlanma aralıkları gerekir. Bunu Fatih Bulut hoca ile 2019 da yayınladık."

KURGULAR YANLIŞ 

"Fayı üzerindeki atım dağılımını belirlemek için yapılan çalışmadan sonra Coulomb analizi ile fayların ulaştığı en yüksek gerilmeleri ve bundan oluşacak kırılmanın nasıl seyredeceğini yani süresini ve depremin büyüklüğünü tahmin etmeniz gerekir. Eğer denizdeki fayların bazılarını temelsiz olarak aktif değil diye düşünürseniz, eksik harita ile yanlış kurgu yapmış olursunuz."

12 AYRI FORMÜL VAR 

"Riski tespit etmek için, depremde zemin ve bina ilişkisi ile oluşacak spektral ivmenin binanızı ne kadar etkileyeceğini bilmelisiniz. Bu da yetmez, hangi azalım ilişkisini kullanacaksınız? 12 yrı formül var ve her biri ayrı sonuç veriyor. Bunun nedeni istatistiki olmaları ve örneklemin çok az olması. Demek bunlar yeterli değil ve yanlış bilgi verebilir. Örnek Sisam, Silivri, Düzce ve Kahramanmaraş depremlerinde bu azalım ilişkileri ile ortaya konan tasarım ivmeleri yanlışlandı."

KABA TAHMİNLER

"Açık bilim toplumunda kariyer bir garanti ve güç olmamalı. TV'lerde söylenen sayılar bana göre sınanamaz parmak hesabı veya eksik veriye dayanan kaba tahminler. Şu an yapacağımız iş basit, her Marmara depreminde olabilecek en üst sayıda ivme ölçer ile olan depremlerin oluşturduğu dalgaların binamıza nasıl geldiğini ve öğrenmeliyiz. Bu binayı yıkmak ve yenilemekten ucuz. Marmara’da olan her küçük ve orta büyüklükte depremde test etmeliyiz. İşte o zaman parsel bazında deprem mühendisleri sizin binanızın dayanıp dayanamayacağını  söyler. Eğer onlara aynı Kahramanmaraş’taki gibi yanlış senaryo ve yanlış fay haritaları verirseniz hesaplayacakları doğru olmaz."

"TEST ETTİK ÇOĞU YANLIŞ" 

"Şimdilik konuşulanlar sadece el yordamı kişisel spekülasyonlar. Bir evin yıkılmasına ne yaşı, ne betonu, ne yönetmeliği tek başına karar veremez. En önemli şey, o binadan oluşacak spektral ivmeler ve tasarım ivmesinin durumudur. Eğer bunlar yanlışsa ki, test ettik çoğu yanlış senaryolar ve fay haritası kaynaklı. O zaman bunlardan yapılacak ölüm ve yıkım çıkarımı ve bölgeleri de yanlış demektir." 

ENGELLER ÇIKARTILIYOR

"Bizim amacımız bu kargaşaya son vermek gerçekten yıkılacak binaları ortaya çıkartmak. Bu konuda eleştiri kabul etmeyen çok sayıda hoca, kurum, enstitü bu yaklaşım yanlış demiyor, sadece 'yapamazlar' diyor. Oysa bu söz bile aslında kendilerinin yapamadığını gösterir. Israrla söylüyorum, bunu engelleyen olmaz ise yapabiliriz."

mert.inan@haberglobal.com.tr 

Kaynak: Web Özel