Alfabeden sonra para... Kazak Türkçesi geri dönüyor

Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, geçen hafta ülkesine resmi ziyarette bulunan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile düzenlenen ortak basın toplantısında beklendiği gibi Rusça yerine Kazak Türkçesi konuştu. Tokayev'in bu beklenmedik çıkışı hem Putin'i hem de Rus heyetini şaşkınlığa uğrattı. Tokayev'in Kazak Türkçesi ile yaptığı konuşma eski Sovyetler Birliği ülkeleri arasında sadece Rusça yapılmayan ilk toplantı olarak tarihe geçti. Rus medyasındaki siyasi yorumcular, Tokayev'in Rusça bilmesine rağmen Kazak Türkçesi konuşmasını ülkesinin yeni dönemine ilişkin Putin'e ve Kremlin'e yönelik bir işaret olarak yorumladı.

İKİNCİ HAMLE TÜRKÇE BANKNOT

Cumhurbaşkanı Tokayev'in Putin'e karşı Kazak Türkçesi çıkışının ardından bir gelişme de ülkenin parasıyla ilgili yaşandı. Kazakistan'ın yeni banknotlarında Rusça ifadeler kaldırıldı. Kazakistan Merkez Bankası bu hafta, yeni tasarım para birimi 'Kazak Tengelerini' kamuoyu ile paylaştı. Yeni banknotlar önümüzdeki aydan itibaren kademeli olarak piyasaya sürülmeye başlanacak.

KAZAK SEMBOLLERİ YER ALIYOR

Kazakistan'ın yeni banknotlarının ön yüzünde geleneksel 'Hayat Ağacı'nı temsil eden ve üzerinde uçan bir kuş bulunan bir dal yer alıyor. Kazak medyasına göre ülkenin mitolojik tarihsel unsurlarının bol bol kullanıldığı banknotlarda “modern yaşam tarzının doğa ve tarihten ayrılamayacağı" vurgulanıyor. Banknotlarda Kazakların antik mezarlarında bulunan tarihi eserler ve çeşitli hayvan figürleri de yer alıyor. 

6 YIL İÇİNDE YENİ ALFABE

Türk Devletleri Teşkilatı'nın ortak Türkçe alfabe çalışmaları devam ederken Kazakistan da bu yıl Latin alfabesine geçti. Kazakistan'da Nursultan Nazarbayev'in 2017 yılında aldığı kararla başlatılan çalışmaların ardından bu yılın başından itibaren kademeli olarak yeni alfabe kullanılmaya başladı. Yeni alfabeye geçiş 2029 yılına kadar tamamlanacak.

31 HARF VAR 

Ülkede Ahmet Baytursunov Dil Bilimi Enstitüsü tarafından geliştirilen alfabe “bir ses-bir harf” metoduyla hazırlandı. Latin harflerine uyarlanan yeni Kazak alfabesinde, 9’u ünlü 31 temel harf bulunuyor. 31 harfin yer aldığı alfabede Türkçe Latin alfabesinden farklı; Kazak Türkçesinin seslerine uygun olarak iki harf, noktalı A ve noktalı N biçiminde yer alıyor.

KÜLTÜREL HEGEMONYA BİTİYOR

Geçmişte Sovyetlerin bir parçası olan Orta Asya Türk cumhuriyetlerinin Türk Devletleri Teşkilatı ile çıktıkları yeni yol dünyada da dikkat çekiyor. Avustralya merkezli bir düşünce kuruluşu olan East Asia'da Türk devletlerinin, Rusya ile siyasi ilişkileri devam etse de Rus kültürel hegemonyasından çıkılmaya başlandığına işaret ediliyor. Analizde, “Orta Asya ülkeleri, Güney Kafkasya'daki Azerbaycan ile birlikte, Slav Rusya ile yüzyıllardır süregelen zorunlu kültürel bağlarından kurtulmaya ve kendi Türk köklerini, kültürlerini ve ortak tarihlerini güçlendirmeye çalıştılar” ifadelerine yer veriliyor.

BALKANLAR'DAN ÇİN'E TÜRKÇE

Analizde “Sinema, müzik ve televizyon aracılığıyla Türkiye'nin yumuşak gücünden etkilenen milyonlarca Türk etnik kökenli insan daha var. Güneydoğu Avrupa'daki Balkanlar'dan Çin'in doğusuna kadar Türk dilinin bir varyasyonunu kullanarak iletişim kurmak bile mümkündür” deniliyor.

ertan.altan@haberglobal.com.tr 

Kaynak: Web Özel