Rekorlar kırılıyor | Kasımda alışveriş fırtınası nereden çıktı?

Günümüzde dünyanın bir ucunda başlayan herhangi bir trendin diğer ülkelere yayılması pek uzun sürmüyor. Bu trendlerden biri de ABD'den 'Black Friday' (Kara Cuma) adıyla tüm dünyaya yayılan ve Türkiye'de 'Efsane Cuma' olarak isimlendirilen alışveriş festivali.

Bahse konu festival, indirimlerin göstermelik olduğu gerekçesiyle Türkiye'de bazı kesimlerce pek sevilmiyor. Bir kesim de piyasaya hareketlilik kattığı ve eğlenceli bir aktivite olduğu gerekçeleriyle festivale olumlu yaklaşıyor.

Ülkemizde yeni yeni yaygınlaşan bu etkinlik ABD'de çok uzun yıllardır düzenleniyor. Çin'de ise, online alışverişi teşvik etmek üzere 2009'dan beri düzenleniyor.

ŞÜKRAN GÜNÜ İLE NOEL ARASINDA...

ABD'de Kasım ayında kutlanan Şükran Günü ile Aralık sonunda kutlanan Noel Bayramı arasında, yılın en yoğun alışverişinin gerçekleştiği döneme Black Friday deniyor. Bu dönemde ülkede başta zincir markalar olmak üzere şirketler çeşitli ürünlerle ve sınırlı stoklarla büyük indirim kampanyaları düzenleyerek, tüketicinin ilgisini çekmek için çabalıyor.

Peki bir bayram alışverişi niteliğindeki bu etkinliğe neden kötü anlam taşıyan bir isim verilmiş? Bunun nedenini anlamak için 1869 yılına ve 1960'lara gitmemiz gerekiyor.

Pek çok hikayede, Black Friday isminin İngilizce bir deyimden geldiğine işaret ediliyor. İngilizce'de maddi kayıplar yaşayanlara ve borçlu olanlara 'in the red (kırmızıda olan)' deniyor. Kâr elde edip, iyi duruma geçenler için ise 'in the black (kâra geçmek)' ifadesi kullanılıyor. Yani, maddi kayıp yaşayan iş yerlerinin Şükran Günü başlayan bayram alışverişiyle kâr elde ederek, borçlarını kapatıp düze çıkması, 'in the black olması (kâra geçmesi)', Black Friday ifadesinin geldiği yer olarak anlatılır. Fakat bu hikaye doğru değil.

İlk olarak 1960'ların Philadelphia'sına gitmemiz lazım. Philadelphia polisi bu yıllarda, Şükran Günü'nden sonra banliyölerden ve kırsal kesimlerden insanların kent merkezine geldiği günlerde trafiği düzenlemek, kazaların ve hırsızlıkların önüne geçmek için fazla mesaiye başlamış. Polisler alışverişe gelenlerin yarattığı kaostan ve ek mesailerden öylesine bunamış ki bu döneme Black Friday adını vermiş. Kara Cuma ifadesi de yıllar içinde yerleşmiş.

İfadenin bugünkü anlamına kavuşması ise 1980'lerin sonlarına dayanıyor. Bu dönemde tüccarlar yukarıda bahsedilen 'kırmızı-siyah kâr' hikayesini yayarak, olumlu çağrışım yaratmayı başarmış.

Hikayenin 1869 yılına kadar giden kökü yani doğuşu ise, New York Altın Borsası'yla alakalı. Wall Street finansörlerinden Jay Gould ve Jim Fisk, 1869 yılında ülkenin altın piyasasını kontrol etmek için fiyatları manipüle etmeye başladı. Alabildikleri kadar metal alan ikili, fiyatların patlamasına neden oldu. 24 Eylül Cuma günü de ABD Başkanı Ulysses S. Grant duruma müdahale etti. Neticede borsa birden çakıldı ve binlerce Amerikalı iflas etti.

ÇİN'DE İSE 'YALNIZLARI TESSELLİ EDİYOR'

'11.11', Çin'de 'Yalnızlar (Bekarlar) Günü' olarak kutlanıyor. 1 rakamı Çince argosunda 'soyağacına bir dal eklemeyen bekar erkeği' ifade etmek için kullanılıyor. Bu ifade, 90'lı yıllarda 'anti-sevgililer günü' hareketine dönüştü. Dört tane biri barındırdığı için de 11 Kasım (11.11), ülkede Bekarlar Günü olarak kabul ediliyor.

Burada ise hikaye ise 90'lı yılların başlarına gidiyor. Rivayete göre, Nanjing Üniversitesi'nde okuyan 4 erkek öğrenci, 'sevgilisizliklerini kutlamak ve onurlandırmak için' 11 Kasım'ı Bekarlar günü ilan etti. Bu hikaye de zamanla ülke çapına yayıldı. E-ticaret devi Alibaba'nın CEO'su Daniel Zhang da ticari zekasını kullanarak, bu günü bir fırsata dönüştürmeyi başardı. Zhang, doğrudan ABD'deki Kara Cuma ile alışveriş festivali başlatamayacağını biliyordu ve 'yalnızları teselli etmek için' Kasım ayında bir online alışveriş festivali başlattı. Bugün bu festival 1-11 Kasım günlerinde ülkedeki bütün alışveriş sitelerinde düzenleniyor ve bu dönemde büyük alışveriş rekorları kırılıyor. Çin'de 11.11'in yanı sıra 12.12'de de (12 Aralık) online alışveriş festivali düzenlendiğini belirtmek lazım.

 MUTLULUĞU ARIYORLAR

Çin'de tüketimin ana itici gücünü 1990'lı yıllarda doğan kesim oluşturuyor. Bu nesil, kendilerinden büyük nesillerden daha farklı tüketim alışkanlıklarına sahip. Görece daha refah bir ülkede mobil internete doğan çocuklar, bugün kaliteye fiyattan daha çok önem veriyor. Çin nüfusunun yüzde 16'sına tekabül eden 90'lar jenerasyonu, günlük stresle karşı karşıya kaldığında kendini ödüllendirmeyi seviyor. Bu kesimin beşte ikisi ise kendisini 'mutluluk arayan' olarak tanımlıyor.

Giyim alışkanlıkları değişiyor mu? 'Marka alayım ama...'Gündem

Çin'deki yaygın mobil ödeme ve e-ticaret teknolojileri internetten alışverişi çok kolaylaştırıyor. Bu seneki 11.11 alışveriş festivalinde yani 1-11 Kasım günlerinde ülkedeki kargo şirketleri 4 milyar 270 milyon adet kargo teslim etti.

Kaynaklar: Business Insider, Britannica.com, South China Morning Post, Xinhua, Haberglobal.com.tr

Kaynak: Web Özel