Karar tarihî, soru aynı: 'Malcolm X'i kim öldürdü?'

Aslında uluslararası çapta ve ABD'de Malcolm X suikastinin yeniden gündeme gelmesinde bir belgesel rol oynadı. Netflix'te yayınlanan “Who Killed Malcolm X?” (Malcolm X'i kim öldürdü?) adlı belgesel ABD'nin New York eyaletindeki Manhattan bölge savcısını harekete geçirdi.

Belgeselin yarattığı rüzgarla savcı harekete geçtiğinde tarihler Şubat 2020'yi gösteriyordu.

SUÇLAMALAR DÜŞÜRÜLDÜ

ABD'de ırkçılığa karşı mücadelenin önde gelen isimlerinden biri olan Malcolm X, 1965'te suikaste kurban gitti. ABD'de İkinci Dünya Savaşı sonrası doğan ve 1960'lı yıllarda iyice büyüyen sivil haklar hareketinin öncü isimlerinden biri olan Malcolm X'i öldürmekten hüküm giyen Muhammed Aziz ve Halil Islam hakkındaki suçlamaların düşürüleceği ve bu iki isme verilen ömür boyu hapis cezalarının iptal edileceği açıklandı.

Malcolm X, New York'ta bir baloda ailesinin gözleri önünde öldürülürken suikaste ilişkin Aziz, Islam ve ve Thomas Hagan ömür boyu hapis cezasına çarptırılmıştı. Üç isim de Nation of Islam (İslam Ulusu) hareketi üyesiydi.

HAPİSHANEDE TANIŞTI

Henüz 15'ine gelmeden okulu terk eden, Boston ile New York arasında her türlü karanlık işe bulaşan ve 21'ine günler kala hırsızlıktan hapse giren Malcolm Little, hapishanede hareketin lideri Elijah Muhammed'in öğretileri ile tanışmış ve 1952'de hapisten çıktığında Nation of Islam'ın en hararetli yüzlerinden biri olmuştu.

Köle sahibi beyazlar tarafından verildiği gerekçesiyle “Little” olan soyadını reddedip bilmediği köklerine atfen “X” soyismini alan Malcolm, daha sonra çok parladığı harekette Elijah Muhammed'in yanında çalışan genç kadınlarla uygunsuz ilişkilere girdiğini öğrenmiş ve hareketten kopmuştu.

Suikastin Elijah Muhammed'in emriyle Nation of Islam üyeleri tarafından yapıldığı söylendi, Nation of Islam üyelerini FBI'ın ayarttığı da... Yaşananlar tam olarak bilinemeyecek ancak gelinen noktada Manhattan Bölge Savcısı Cyrus Vance Jr, suikastle suçlananlardan Muhammad Aziz ve Halil Islam'ın hak ettikleri adalete kavuşmadıklarını söylüyor.

Savcıya göre FBI ve polis dava sürecinde zanlıların beraat etmesini sağlayabilecek bazı bulguları saklamış. Suikastte rolünün olduğunu kabul eden Thomas Hagan, olay yerine sonradan gelen Aziz ve Islam'ın suikastle ilişkisi olmadığını söylemişti. Hagan 2010'da, Aziz 1985'te, Islam ise 1987'de şartlı tahliye edildi. Islam 2009'da yaşamını yitirdi.

'PARDON' DEDİLER!

Vance öte yandan yasal kurumlar adına Muhammed Aziz ve Halil İslam'ın ailelerinden özür diledi. Vance'i bu dosyayı raftan indirmesini sağlayan etkenler arasında elbette belgesel de yer alıyor ancak yine 2020'de Vance'in yanlış hüküm giyenlerin haklarını korumayı amaçlayan "Innocence Project" adlı grupla görüşmesi de kararda etkili olmuş.

Malcolm X'in kızları özellikle Ilyasah Shabazz ise suikastten yıllar sonra bir polisin ölüm döşeğinde yazdığı mektuba dayanarak davanın yeniden görülmesini talep etmişti.

Suçsuz yere yirmi yıl hapis yattığı ortaya çıkan Muhammed Aziz, çıkan kararın ardından yaptığı açıklamada “Bu mahkemenin, bu savcıların, bu kağıt parçasının bana 'Masumsun' demelerine ihtiyacım yok” diye konuştu.

Duruşmada verilen önergede “Bu sanıklar adil yargılanmadı” ifadelerine yer verildi. JM adlı yeni bir tanıkla yapılan görüşmeye de yer verilirken JM'nin olay günü Malcolm X'in vurulduğu sularda Aziz'le ev telefonundan konuştuğu ortaya çıktı.

Netflix'in "Malcolm X'i kim öldürdü?" yapımında da Innocence Project'e göre Aziz suikast gününü, "Koltukta ayaklarımı uzatmış yatıyordum ve radyoda duydum" diyerek anlatıyordu.

'BRADLEY VURDU...'

Bununla birlikte 28 Eylül 1965 tarihli bir FBI raporunda yapılan tarifin William Bradley adında 27 yaşında bir adamla eşleştiği da tespit edildi. Thomas Hagan da Bradley'nin pompalı tüfekle ateş ettiğini Malcolm X'i ilk vuranın Bradley olduğunu söylemişti.

Bradley, hayatının sonuna kadar reddetti ve 2018'de yaşamını yitirdi. İki ismin suçsuzluğu ispat edilse de olay hala aydınlanmış değil... Suikastte ırkçı beyazların ya da FBI'ın parmağı olduğu pek çok farklı senaryo gibi hala konuşulmakta.

metin.aktasoglu@haberglobal.com.tr 

*The New York Times, BBC, Washington Post

Kaynak: Web Özel