Karaborsa kuru: 250 milyon dolar yardım parası nasıl buharlaşır?

Dünyanın pek çok ülkesi önemli ekonomik sıkıntılardan geçiyor. ABD’de bile enflasyon 31 yılın zirvesinde! Pandemi sonrası dünyanın hızla toparlanmasını beklerken şu an küresel bir lojistik ve pahalılık krizi ile karşı karşıyayız. Ekonomisi çok kötü durumda olan bazı ülkelerde karaborsada ayrı bir dolar kuru belirleniyor. Örneğin sıfırı tüketmiş bir ülke olan Lübnan’ı ele alalım.

Beyrut’ta sokaktaki dolar kuru 20 bin pound (Lübnan para birimi), bankaya gidildiği zaman uygulanan resmi kur ise bin 500 pound. Aradaki inanılmaz uçurum ülkede dolar kurunun gerçek değerinin anlaşılmasını zorlaştırıyor.

Benzer bir hikaye Suriye’de de var. Suriye poundundaki değer kaybı da inanılmaz seviyede, eylül ayında bir dolar, 2 bin 500 poundken şu an 3 bin 400 pound seviyesinde.

Bu ülkeye zaten yıllardır doğrudan yabancı sermaye yatırımı yok, bu sebepten yerel paranın değeri yatırımcıları çok da ilgilendirmiyor. Halk fakirleşmeye devam ederken, onlara insani yardımda bulunan Birleşmiş Milletler’in (BM) paraları ise Lübnan ve Suriye bankacılık sisteminde iç oluyor! Nasıl mı?

250 MİLYON DOLAR UÇTU

Birleşmiş Milletler yetkilileri Lübnan’a yapacakları yardım için ülkeye yatıracakları doları bankalar aracılığı ile ama düzgün bir kurdan yatırmak için pazarlık yapıyorlar. Yatırılan bu paranın bir kısmı ihtiyaç sahiplerine gitmek yerine ayarlanan kurdan dolayı bankalara kalıyor.

Beyrut’taki BM görevlisi Najat Rochdi, “Bankaların yardım parasından faydalanması kabul edilemez” değerlendirmesinde bulunuyor. Bankacılık sisteminin ülkeye yatırılan yardım parasının yaklaşık 250 milyon dolarını Ekim 2019’dan 2021’in bahar aylarına kadar iç ettiği ifade ediliyor.

Lübnan’da son yıllarda mali krizin ağır bir şekilde yaşanmasının sebebi pek çok Suriyelinin parasının da bu ülkede olması. Birleşmiş Milletler, Suriye yardımları için bankalarla kara borsa ile bankaların kuru arasında bir miktar için 2019 yılında anlaşmıştı. BM kuralları gereği yardım paraları kamu bankaları aracılığı ile aktarılamıyor.

Suriyelilerin Türkiye ekonomisi için anlamı ne?Gündem

BANKALARA REZERV OLUYOR

ABD Merkezli STK, Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar kurumuna göre; 2019-2020 yılları arası Suriye bankaları yabancı yardımlardan 100 milyon dolar gelir elde etti. STK, batı yaptırımları altında olan Suriye finansal kurumlarının yardımlar üzerinden döviz rezervlerini doldurduğunu iddia etti.

Suriye’ye yardımlar için Beyrut’ta düzenlenen bir bağış kampanyasında konuşan Birleşmiş Milletler İnsani Yardım Koordinasyon ofisinin üst düzey yetkilisi Francesco Galtieri, “Sağladığımız yardımın en iyi şekilde kullanıldığında emin olmak isteriz” ifadelerini kullandı.

Suriyeli üst düzey yetkililer de yardım parasının bir kısmının bankalara kaldığının farkında ama bu miktarın çok büyük olmadığını söylüyorlar.

Ekonomist Samir Ata, bölge hükümetlerinin yardım paralarından faydalanmak istediğini söylerken bankaların da bilinçli olarak kurlar ile oynadığını ifade etti.

DİREKT DOLAR VEREN VAR

Lübnan’da ülkede yardım dağıtmak isteyen bazı kuruluşlar ise artık halka direkt olarak dolar banknot veriyor ve bankaları aradan çıkarıyor. Bu taktik Suriye’de uygulanamıyor çünkü ülkede dolarla alışveriş yapmak kanunen yasak.

Son aylarda Suriye’ye yapılan insani yardımlarda gözle görülür bir düşüş var. Samir Ata, “Böyle giderse Suriye halkını daha kötü günler bekliyor, yardımı aktarmak için bir yöntem bulunmalı” ifadelerini kullandı.

Sadece 2020 yılında Birleşmiş Milletler tarafından Lübnan’daki 1 milyon Suriyeli için 400 milyon dolarlık, eğitim, gıda, ulaşım, kış ve sığınak yardımı yapıldı. Ülke 2020 yılında toplamda 1.5 milyar dolarlık uluslararası yardım aldı. 2020 yılında BM’nin aktardığı 400 milyon doların 200 milyon dolarının ülke içerisinde ‘buharlaştığı’ belirtiliyor.

Başbakan'ın maaşı ayda 7500 TL!Gündem

Birleşmiş Milletler’in Lübnan yardımının büyük bir kısmı ABD, Avrupa Komisyonu, Almanya, Birleşik Krallık, Kanada ve Fransa tarafından sağlanıyor. Lübnanlı bankalar ise kendilerini savunuyor ve yardım örgütlerine ‘beğenmiyorlarsa’ paraları dolar olarak halka direkt ulaştırabileceklerini söylüyor.

Kaynaklar: Le Monde, Reuters

Kaynak: Web Özel