İran'ın 77 yıldır bitmeyen zulmü: Güney Azerbaycan'ın özgürlük mücadelesi

12 Aralık, Azerbaycan Türkleri için çok önemli. 77 yıl önce, İran takviminde 21 Azer'e denk gelen bugünde, İran'daki Azerbaycanlılar özgürlüğüne kavuşmuştu ama bu güzel bir rüya gibi kısa sürdü.

İran'da yıllarca baskı ve zulüm altında yaşayan Azerbaycan Türklerinin kaderini değiştiren kişi, Seyid Cefer Pişeveri'ydi. Başlattığı harekat 12 Aralık 1945'te zaferle son buldu. Tebriz'de Azerbaycan Milli Hükümeti kuruldu. Azerbaycan Türklerinin milli özerklik hakkını tanıyan hükümetin siyasi istikameti bağımsız bir devlet olmaktı. Pişeveri Başbakan seçildi. Cumhuriyet 1 yıl yaşadı ama kısa zamanda büyük işler başardı. Devlet dili Türkçe'ydi. Türkçe eğitim veren okullar açıldı. Azerbaycan kültürü geliştirildi. İşte bu milli mücadelenin adı tarih kitaplarına "21 Azer Harekâtı" olarak geçti.

Koşullar elverseydi belki de ileride Azerbaycan'ın kuzeyiyle güneyinin birlemesinin önü açılacaktı. Ancak Tebriz Merkezi Azerbaycan Milli Hükümeti'nin ömrü sadece 1 yıl sürebildi. Çünkü arka planda büyük bir güç mücadelesi vardı.

İran, Güney Azerbaycan toprakları üzerinde işgalci emellerinden vazgeçmiyordu. Öte yandan Sovyetler Birliği 2. Dünya Savaşı bitmesine rağmen birkaç şehir dışında askeri kuvvetlerini bölgeden çekmemişti. ABD'nin gözüyse bölgedeki petrol kaynaklarındaydı.

İran işgal hedefi uğruna ABD'den yardım istedi ve kozu sonuç verdi. Yoğun müzakereler ve karşılıklı tehditler sonrası Sovyetler Birliği bölgeden askerlerini çekti. Azerbaycan'ın güneyi yavaş yavaş anayurdundan koparılıyordu. Kasım ayındaysa seçimler bahane edilerek Güney Azerbaycan'a İran Ordusu yollandı. 4 Aralık'ta Azerbaycan'a saldırı başladı. Önce Tebriz ele geçirildi. 20 Aralık'ta ise tüm Azerbaycan'ın güneyi düştü. 21 Azer Harekâtı başarısızlığa uğratıldı. 1 yıl yaşayan Cumhuriyet, kanlı çatışmalarla, zulümle yok edildi. Azerbaycan Türkleri, karanlığa gömüldü.

Şah Pehlevi dönemindeki zulüm ve asimilasyon politikaları, İran İslam Cumhuriyeti döneminde de değişmedi. Tahran'daki hükümet, insan hakları kavramını sözde kabul etse de gerçekte yok sayıyor. İran'da yaşayan yaklaşık 40 milyon Azerbaycan Türkü'nün ana dilde eğitim hakkı yok. Türkçe sadece evde öğrenilebiliyor. Kültür ve edebiyatlarını geliştiremiyorlar. Tüm bunlar İran'ın asimilasyon siyasetini sürdürdüğünün kanıtı.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Özbekistan'ın Semerkant kentindeki Türk Teşkilatı Zirvesi'nde bu soruna dikkat çekmiş, İran'ı eleştirmişti.

Haydar Aliyev'in ölümünün 19. yıl dönümü: Ömrünü Azerbaycan'a adadıDünya

Kaynak: Haber Global TV