Fransa’nın siniri nasıl yatışacak? Devler arasında 'nükleer denizaltı' krizi büyüyor!

ABD, Avustralya ve Birleşik Krallık'ın imzaladığı güvenlik paktı AUKUS gündemi derinden sarstı. ABD'nin Çin'i Pasifik'te çevrelemesi anlamına da gelen bu hamleye en büyük tepki Çin'den değil, Fransa'dan geldi.

İçeriğinde nükleer denizaltı yapımının da bulunduğu anlaşma sonucunda Avustralya, Fransa'dan nükleer denizaltı almaktan vazgeçti. Milyarlarca Euro'luk bir gelirden olan Fransa, Washington ve Canberra büyükelçilerini geri çağırdı.

'KABUL EDİLEMEZ...'

AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen da denizaltı geriliminde ABD, Avustralya ve İngiltere'nin Fransa'ya yönelik tutumunu "kabul edilemez" olarak nitelendirdi. 2016 yılında imzalanan anlaşmadan Fransa'nın 56 milyar Euro gelir elde edecekti.

AB'den ayrılan Birleşik Krallık'ın kendisine yeni bir oyun alanı bulması olarak değerlendirilen bu hamle, elbette Londra ile Paris'in de gerilmesine sebep oldu ancak burada en büyük tepkiyi ABD çekmiş durumda.

ABD'li yetkililer, Fransa'yla yıkılmak üzere olan köprüleri onarmak için çaba sarfediyor. Fransa'da Nisan 2022'de yapılacak seçim öncesinde ağır bir darbe alan Macron'un oldukça sinirli olduğu da konuşulmakta.

Bir ABD'li diplomat konuyu şöyle değerlendiriyor:

“Fransa'nın aldığı pozisyonu anlıyoruz. Tüm bu sürecin nasıl geliştiğine dair görüşlerini paylaşmıyoruz ancak durdukları pozisyonları anlıyoruz. Önümüzdeki günlerde bu konuyla ilgilenmeye devam edeceğiz. Biden ve Macron arasında bir telefon görüşmesi ayarlamak için çabalıyoruz.”

Ve şöyle devam ediyor:

“Ayarlayabilirsek bu iki liderin birbirleriyle doğrudan konuşmaları için önemli bir fırsat olacak. İkisinin derinden gelen bir karşılıklı saygısı var ve ileriye dönük üretken bir yol çizmeye çalışırken bu etkileşim önemli olacak.”

FRANSA TELEFONLARI AÇMIYOR

Ancak gelen haberlere göre Fransa telefonları açmıyor. ABD Dışişleri Bakanı Tony Blinken, Fransız mevkidaşı Jean-Yves Le Drian'a AUKUS güvenlik anlaşması resmiyet kazanmadan evvel ulaşmaya çalıştığını ancak bunda muvaffak olamadığını ifade etti.

Afganistan'dan çıkarken yaşanan kriz ortamının ardından AB'yle gerilen ipler, AUKUS'la çok daha gergin bir hal aldı yorumu uzmanlar tarafından ortak bir şekilde ortaya atılıyor. Olayın maddi boyutu da dikkat çekici.

Fransa, bozulan anlaşması nedeniyle AUKUS'tan (aslında ABD'den) 40 milyar dolarlık bir tazminat talep ediyor. Ancak ABD bunu şimdilik kabul etmiş değil.

ABD'li yetkililer süreçten Fransa'nın haberdar olduğunu öne sürse de Fransız yetkililer böyle bir durumun söz konusu olmadığını dile getiriyor. Fransız yetkililer, Avustralya'nın denizaltı sözleşmesine olan bağlılığı konusunda haziran ayında şüphe duymaya başladıklarını, anlaşmanın açıklanmasından sadece saatler önce yazılı olarak anlaşmanın çöktüğü konusunda bilgilendirildiklerini söylediler.

'GÜVEN KRİZİ VAR'

Avustralya Başbakanı Scott Morrison, 15 Haziran'da Macron onu akşam yemeğinde ağırlarken sözleşmenin tehlikede olduğunu söylememişti. Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian ise Blinken'le görüşmeyeceğini net bir şekilde ifade etti:

“Şahsen Dışişleri Bakanı Blinken ile görüşme niyetinde değilim. Denizaltı sözleşmesinin ihlal edilmesinin ötesinde bir güven krizi var.”

ABD, Çin'i böyle sıkıştırıyor! Yeni güvenlik ve nükleer anlaşmasında neler hedefleniyor?Dünya

 Bu güven krizi nedeniyle Birleşik Krallık'ta da uzmanlar AB'yle Brexit'ten bu yana sürekli kötüye giden ilişkilerden ötürü hükümeti uyarıyor. Burada Fransa ile Birleşik Krallık arasındaki çatlak da dikkat çekmekte. Asya-Pasifik Araştırma Uzmanı Mustafa Cem Koyuncu Haberglobal.com.tr okuyucuları için bu durumu şöyle açıkladı:

“Fransa her ne kadar Avrupalı bir aktör olsa da Hint-Pasifik bölgesi içerisinde bulunan adalarıyla bölgede güçlü bir devlet olarak dikkat çekmekte. Görece olarak eski gücünde olmayan Fransa, tekrardan gücünü toplamak ve küresel bir aktör olmak için yönünü Hint-Pasifiğe dönmüştü.

3 Mayıs 2018 tarihinde Sidney’deki Garden Adası’nda bulunan askeri üste yaptığı konuşmada, Fransa’yı ilk kez “Hint-Pasifik Gücü” olarak nitelendiren Macron, Fransa’nın hedefinin bu bölge olduğunu vurgulamıştı. Nükleer denizaltı anlaşmasının iptal edilmesi ve İngiltere ile ABD’nin bu süreçte başrol oynaması, Fransa-İngiltere arasında bir çatlak olduğu gerçeğini de göstermekte.”

metin.aktasoglu@haberglobal.com.tr

*The New York Times, The Telegraph, BBC, DW

Kaynak: Web Özel