Budizm'de siyasetin eli! Dalai Lama reenkarnasyon kararı verdi, Çin'in tepkisi merak konusu oldu

Dalai Lama, Budizm'in kurucusu olan Shakyamuni'nin reenkarnasyon sürecini tamamlayarak, yeniden doğduğu düşünülen kişiIere verilen isim... Tibet Budizminde hiyerarşinin en üstündeki keşişlerin ölümlerinin ardından ruhlarının seçilmiş bir çocuğun vücudunda reenkarne olduğuna inanılıyor. 

Asıl adı Tenzin Gyatso olan 14. Dalai Lama'nın sağlık durumunun iyi olduğu bildirilirken, şu anda 85 yaşında olan ruhani liderin ölümünün Asya'da dini krize neden olabileceği korkularının yaşandığı öne sürüldü. Bu nedenle, Dalai Lama 90 yaşına geldiğinde reenkarne olup olmayacağına karar vereceğini duyurdu.

Tenzin Gyatso, 6 Temmuz 1935 tarihinde Tibet'de doğmuştur. Tibet'in Amdo ilinde çiftçilikle geçinen bir ailenin 16 çocuğundan beşincisi olarak dünyaya gelen, 2 yaşında iken rahipler tarafından bulunarak, Tibet'in başkenti Lhasa'ya getirilip yetiştirilen, 15 yaşında ise ruhani liderlik görevini yerine getirmeye başlayan Tenzin Gyatso, 1950'den beri görevde bulunan 14. Dalai Lama'dır.

ÇİN HÜKÜMETİ KENDİ ÇIKARLARINA UYGUN BİRİNİN SEÇİLMESİNİ İSTİYOR

Tibet, Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuşatması altındayken, Tenzin Gyatso 17 Kasım 1950’de, 15 yaşında, Tibet’in devlet başkanı ve en önemli politik yöneticisi olarak atandı. Çin'in budist rahipleri katlettiği süreçte Hindistan başbakanı Nehru'nun daveti üzerine Himalaya dağlarını aşarak 31 Mart 1959’da Hindistan'a geçiş yaptı. Orada 'Sürgündeki Tibet Hükümeti'ni kuran Dalai Lama 10 Aralık 1989'da Nobel Barış Ödülü aldı. 

Binlerce Tibetlinin yolundan gittiği Dalai Lama, o süreçte sürgünün geçici olacağını düşünmüştü ama Çin, Tibet üzerindeki kontrolünü daha da sıkılaştırdı ve böylece ruhani liderin yakın zamanda geri dönüş umudu da azaldı. Pekin, Dalai Lama'nın Tibet'i Çin'den koparmaya çalışan bir ayrılıkçı olarak gördüğünden, bir sonraki reenkarnasyonun kendi siyasi amaçlarına uygun olmasını amaçlıyorlar. 

Ancak 1974 yılından beri Tibet'in Çin'den bağımsızlık değil, kültürünü ve mirasını korumaya yönelik 'anlamlı bir özerklik' istediğini savunan Dalai Lama, yıllar boyu yanızca Tibet'te değil, Hindistan da dahil olmak üzere reenkarnasyon için pek çok öneride bulundu ve bir kadının bu görevi devralmasını da önerdi. 

Ancak uzmanlar Dalai Lama'nın kendi yerine kimi seçerse seçsin, Çin hükümetinin yeni seçilecek Dalai Lama'nın Tibet'te Çin Komünist Partisi'ni destekleyecek biri olması için harekete geçeceği görüşünde... Bunun da biri Çin, biri Hindistan olmak üzere iki Dalai Lama seçilmesine yol açacağı düşünülüyor. 

DALAİ LAMA'NIN DOĞUŞU

İlk Dalai Lama, 1474'te ortaya çıkmış, Budist inanışına göre ise zamanımıza kadar makayana tanrısının ruhu 14 Dalai Lama’nın vücudunda yaşamıştır. 

Dalai Lama enkarnasyonlarından ilki, doğduğu 1391 yılından bu yana 13 kez reenkarne edildi ve yeni lideri bulmak için asırlardır kullanılan bir yöntem. Arayış, bir önceki Dalai Lama'nın ölümüyle başlasa da, bazen de bu bir önceki kişinin verdiği işaretlerle de mümkün olabiliyor. 

Dalai Lama'nın belirlenmesi sürecinde, yetkili rahipler Tibet'teki kutsal göl olan Lhamo Lhasto'ya giderek reenkarnasyon sürecinin tamamlandığı düşünülen 66 gün boyunca meditasyon yaparak beklemekte ve yeni kişinin kim olacağına dair işaretleri ve mucizeleri aramaktadır. 

Bu aşamadan sonra Dalai Lama'nın ölümünü takip eden 1 yıl içinde doğan 'özel' çocuklar Tibet'in dört bir yanına gönderilen kişiler tarafından aranıp bulunuyor. Üstlerinde oldukça ağır bir sorumluluk olduğu ifade edilen bu kişilerin bulduğu çok sayıda çocuk, Dalai Lama'nın reenkarnasyonu olup olmadığını belirlemek için teste tabi tutuluyor. Dalai Lama'nın reenkarne olmuş hali ise her zaman Tibet'te görülmemiş, dördüncü Dalai Lama Moğolistan'da, altıncı Dalai Lama ise Hindistan'a keşfedilmişti.  

SİYASİ GERİLİM SÜRÜYOR

Dalai Lama eğer Tibet'e dönemeden sürgünde ölürse, reenkarnasyonun nasıl gerçekleşeceğini gösteren herhangi bir bilgi yok, ancak 14. Dalai Lama, reenkarne olmaya karar verirse, Tibet halkı ve kültürünü korumak adına tüm sorumluluğun sürgüne gittikten sonra kurduğu İsviçre merkezli bir grup olan Gaden Phodrang Trust'a ait olacağını söyledi. Ruhani lider, geçmişte bununla alakalı yazılı talimatlar bırakacağını söylemişti ancak Gaden Phodrang Trust konuya dair açıklamada bulunmadı. 

Ancak bu konuda Çin ve Dalai Lama arasında ciddi bir gerilim var. Çin hükümeti, geçmişte de defalarca kez niyetini belli ederek yeni seçilecek Dalai Lama'nın tamamen kendi çıkarlarına uygun olmasını istediğini belirtti. Dalai Lama ise, "Çin tarafından seçilene kimse güvenmez, kimse saygı göstermez. Bu da Çinliler için ilave bir sorun demek olur! Mümkündür, olabilir." dedi. 

Dalay Lama, reenkarnasyon sisteminin siyasi amaçlarla kötüye kullanılması riski bulunduğunu ya da reenkarnasyon sisteminin tümden kaldırılabileceğini düşünüyor. 

Çin tarafından 2007 yılında yayınlanan bir belgede, Tibet'in dini figürlerinin reenkarnasyonunun Çin hükümet yetkilileri tarafından onaylanacağı, en üst divil idare organı olan Devlet Konseyi tarafından onaylanması gerektiği belirtilmişti. 

TİBET'İN RUHANİ LİDER SEÇİMİ ABD İLE ÇİN'İ KARŞI KARŞIYA GETİRİYOR

Sürgündeki Dalai Lama'yı 'bölücü' ve 'ayrılıkçı' kabul eden Çin'e sık sık karşı karşıya geldiği ve yaptırımlar uygulayan ABD tarafından da tepki gelirken, ABD Kongresi 2020 yılının Aralık ayında Tibetlilerin ruhani liderini seçme hakkını onaylayan yasayı kabul etmesiyle yine gerilim yaşadılar ve ABD'nin iç işlerine karıştığı görüşündeki Çin, yasayı imzalamamaları konusunda uyardı. Önümüzdeki süreçte Tibet'in ve Dalai Lama'nın ne karar vereceği, reenkarnasyonla birlikte 15. Dalai Lama'nın kim olacağı merak uyandırırken, Çin ile ABD arasında gerilimin yeniden alevleneceğine kesin gözüyle bakılıyor.

Kaynak: Web Özel