Bilim insanları açıkladı! İşte aşı pasaportu için 12 kriter

Birleşik Krallık'ın ve dünyanın en köklü bilim topluluklarından biri olan tarihi 1600'lü yıllara dayanan Kraliyet Cemiyeti (Royal Society) 'aşı pasaportu' konusunda belirlenmesi için 12 kriter öne sürdü.

Aşı pasaportu: Kişinin aşı olduğunu belgelemesini sağlayacak olan aşı pasaportu ile uluslararası seyahatlerin mümkün olacağı düşünülüyor. Bununla birlikte bu sertifikaların yerel yönetimler tarafından da kullanılması bekleniyor. Aşı sertifikasına sahip insanların bazı kısıtlamalardan muaf tutulabileceği de gündemde.

Tarihte Robert Hooke, Isaac Newton ve Michael Faraday gibi önemli bilim insanlarının da yolunun üyesi olduğu cemiyet, Acil Durum Görevlendirmelerinde Bilim: Covid-19 (SET-C) adlı bir rapor yayınlayarak izlenmesi gereken yolu belirledi.

TEMEL ZORLUK...

Raporda ayrıca bu süreçte karşılaşılabilecek zorluklara da yer verildi. Temel zorluk olarak pasaportun geçerlilik süresinin nasıl belirleneceği gösterildi. Genetik varyantlar, koruyucu bağışıklık süresi ve virüsün bulaşmasını önlemede aşıların etkinliği gibi konularda daha fazla bilgiye ihtiyaç duyulduğu aktarıldı.

Aşı pasaportunun ya da aşı sertifikasının nasıl olacağı, neye benzeyeceği gibi sorular da cevap bulmayı beklerken asıl endişe şu an aşıların dünya genelinde vakalara etkisi olarak ön plana çıkıyor. AB ise dijital aşı pasaportu uygulamasına başladı. (Fotoğraf: iStock)

Vurgulanan diğer konular ise birbiriyle uyumlu ve sorunsuz çalışan bir sisteme sahip olmanın oluşturacağı teknik fırsatlar ve belirlenmesi gereken yasal ve etik standartlar oldu.

'NE AMAÇLA KULLANILACAK?'

Oxford Üniversitesi Leverhulme Demografik Bilimler Merkezi Direktörü ve raporun başyazarı Prof. Dr. Melinda Mills, "Aşı pasaportunun ne amaçla kullanılacağını anlamak aklımızdaki temel soru işareti" dedi ve ekledi: "Uluslararası seyahate olanak sağlayacak, kelimenin tam anlamıyla bir 'pasaport' mu yoksa, ülke içi seyahatlerde kullanılacak ve kısıtlamalar süresince sahiplerine belirli özgürlükler sağlayacak olan bir şey mi olacak?"

Prof. Dr. Mills ayrıca "Amaçlanan kullanım, yasal ve etik sorunlar üzerinde büyük bir etki sahibi olacak. Bu konu derinlemesine araştırılmalı zira bahsettiğimiz sorunlar fark etmeden büyüyebilir ve mevcut eşitsizlikler daha da genişleyebilir" uyarısında bulundu.

Prof. Dr. Mills: "Uluslararası standardizasyon ise önemli olduğunu düşündüğümüz bir diğer kriter ancak görüyoruz ki bazı ülkeler seyahatlere, belli etkinliklere katılmaya olanak sağlayan aşı sertifikaları sunuyor. Bağışıklık biliminden veri gizliliğine, teknik zorluklara, etiğe ve pasaportun kullanımının yasallığına kadar aşı pasaportunun tüm boyutları hakkında daha geniş bir tartışma alanına ihtiyacımız var."

Kraliyet Cemiyeti, aşı pasaportunun nasıl olması gerektiğini belirtirken, uygulamada hükümetlerin izlemesi gereken etik ve teknik yolların da altını çizdi.

İşte 359 yıllık Kraliyet Cemiyeti'nin belirlediği 12 kriter:

1. Covid-19 bağışıklığına yönelik ölçütlerin karşılanması

2. Aşılar arasındaki etkinlik farklılıklarına ve ortaya çıkan varyantlara karşı etkinliklerde görülecek değişime uyumlu hale getirilmeli

3. Uluslararası standartlara uygun olmalı

4. Doğrulanabilir kimlik bilgileri içermeli

5. Kullanım alanı net bir şekilde tanımlanmalı

6. Birlikte çalışabilecek teknolojiler platform olarak baz alınmalı

7. Kişisel veriler güvende tutulmalı

8. Taşınabilir olmalı

9. Bireyler ve hükümetler için fiyat açısından ulaşılabilir olmalı

10. Yasal standartlar karşılanmalı

11. Etik standartlar karşılanmalı

12. Pasaport sahiplerinin anlayabileceği, kabul edilebilir kullanım koşulları sağlanmalı

'SAĞLIKTAN ÖDÜN VERMEDEN'

Oxford Üniversitesi Zooloji Bölümü'nde Epidemiyoloji Profesörü Christopher Dye ise aşı pasaportu hakkında şunları söyledi: "Bireylerin sağlığı ve halk sağlığından ödün vermeden, seyahat de dahil olmak üzere Covid-19 öncesi aktivitelere dönmeye izin verecek etkili bir aşı pasaportu sistemi, bir dizi talepkar kriteri karşılamalı ancak bu uygulanamaz bir sistem değil."

İLGİLİ HABER

Kovid-19'un daha bulaşıcı ve tehlikeli yeni bir türü bulundu

Prof. Dr. Dye, Başyazar Mills gibi bağışıklık sorunu, etik ve yasal sorunlar gibi netleştirilmesi gereken problemlerin altını çizerken bu süreçler ile ilgili olarak olumlu adımlar atıldığını da vurguladı. "Henüz istediğimiz noktaya varmadık ancak bu alanların büyük bir kısmında devasa ilerlemeler de kaydedildi" diyen Prof. Dr. Dye, "Hâlâ her bir aşının, enfeksiyon ile bulaşı önlemede ne kadar etkili olduğu ve bağışıklığın ne kadar uzun süreceği hakkında veri topluyoruz" ifadelerini kullandı.

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN DA DEĞİNMİŞTİ 

Türkiye’de ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Yunanistan'ın AB ülkelerinde ‘aşı pasaportu' uygulanması önerisi hakkında konuşmuş ve şunları söylemişti:

“Özellikle uluslar arası diplomasi noktasında değerlendireceğimiz bir konu. Şu anda Yunanistan böyle dedi diye böyle olacak diye şey yok. Bunu bizim de her şeyden önce Dışişleri teşkilatımızla masaya yatırıp konuşmamız lazım, nedir, ne değildir diye” ifadelerini kullanmıştı.

AB'DE DE GÜNDEM AŞI PASAPORTU

Tüm bunların yanında Reuters'ın geçtiği habere göre, bugün (25 Ocak) Avrupa Birliği liderleri, aşı sertifikası üzerine çalışmalara başlanmasına onay verecek. Turizm gelirlerine bağımlı Güney Avrupa bölgesinde ekonomiyi canlandırmak için, en azından AB ülkelerini kapsayacak bir aşı pasaportu uygulamasının oldukça önemli olduğunun altı çiziliyor.

Yetkililer AB'nin bu konu hakkında Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği, OECD ve Dünya Sağlık Örgütü ile ortak çalıştığını aktardı.

Dünya Sağlık Örgütü Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus (Fotoğraf: Reuters)

DSÖ'DEN KRİTİK UYARI

DSÖ, "Yerel otoriteler halk sağlığı önlemlerine öncelik vermeye devam etmelidir" vurgusu yaparken Kraliyet Cemiyeti'nin raporunu destekler nitelikte, aşının virüs ile mutasyonlara karşı etkinliği ve bulaşmayı önlemesi hakkında bilinmeyen kritik veriler olduğu vurgusunu yaptı.

DSÖ bu nedenle aşı pasaportu veya aşı sertifikası verilen kişilerin vakaları düşürmek için uygulanan seyahat kısıtlamalarından henüz muaf tutulmaması gerektiğini belirtti. Ancak konuyla ilgili özellikle turizm gelirleri sekteye uğrayan Yunanistan ve İspanya'nın baskı yaptığı gelen bilgiler arasında.

Kaynaklar: The Royal Society, Reuters

Kaynak: Web Özel