"İngiliz Kemal" efsanesi çöküyor

Birinci Dünya Savaşı'nda "Teşkilat'ı Mahsusa", İstiklal Savaşı yıllarında ise "Genelkurmay İstihbarat" elemanı olarak görev yapan ve İngiliz Kemal lakabı ile nam salan 'Ahmet Esat Tomruk'a ait yeni bilgiler gün yüzüne çıktı. Yıllarca 'Büyük Türk Ajanı' olarak lanse edilerek, kitaplara konu olan 'İngiliz Kemal'in görevini aksattığı, zevk ve eğlenceye daldığı dönemin Genelkurmay İstihbarat Başkanlığı belgelerinden ortaya konuldu. İngiliz Kemal'e ait bilinmeyen belge, Polat Safi tarafından kaleme alınan ve Kronik Kitap'tan çıkan "Milli İstihbarat Teşkilatı (1826-2023)" başlıklı eserde ilk kez yayınlandı.

HİÇ OLMAYACAKTI 

Araştırmacı-Yazar Polat Safi'nin kaleme aldığı kitabın, "The Curious Case of İngiliz Kemal" başlıklı kısmında, Ahmet Esat Tomruk, nam-ı diğer İngiliz Kemal'e ilişkin, "MAH’ın kuruluşunda yararlanılan ve tecrübesi -bilerek yahut değil– teşkilata aktarılan isimler arasında bazı namlı istihbaratçılar hiç olmayacaktı. Bunlardan birisi Ahmet Esat Tomruk, nam-ı diğer İngiliz Kemal'di" ifadelerini kullanıyor.

İSTİHBARAT DOSYASI TALEP EDİLDİ

Safi, belgenin dönemin Genelkurmay İstihbarat Dairesi tarafından dönemin istihbarat birimi MAH'a gönderildiğini şöyle aktarıyor: "Tomruk, Milli Mücadele’de Yunan ve İngiliz karargahlarına hulul ederek Ankara’nın ihtiyacı olan kritik bilgileri toplamayı başarmıştı. 1924’te 'İstiklal Mücadelesinde Bir İstanbul Gencinin Yaptıkları' adlı hatıratında bu gerçekleri tüm çıplaklığıyla yazıyordu. Ancak hatırat Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti’nin (Emniyet Genel Müdürlüğü)  dikkatini çekmiş ve Erkan-ı Harbiye-i Umumiye’den (Genelkurmay)  'İngiliz Kemal namıyla maruf Kadıköylü Esad Bey hakkında dosya' talep edilmiştir. Erkan-ı Harbiye-i Umumiye İstihbarat Dairesi’nden yazılan cevap oldukça ilginç bilgiler barındırmaktadır."

ZEVK VE EĞLENCE...

Yıllar sonra ilk kez Polat Safi tarafından ortaya çıkartılan ve Genelkurmay İstihbarat Dairesin tarafından hazırlanan belgede ise şu ifadeler yer alıyor:

“Kemal nam-ı müstearını (lakabını) taşıyan Kadıköylü Esad Efendi, Mücadele-i Milliye’nin ilk senelerinde Erkan-ı Harbiye-i Umumiye’ce muhbir sıfatıyla İzmir’e gönderilmiş ise de Yunanlılarca tevkif ve Atina’ya sevk edilmiş olduğundan kendisinden istifade edilememişti. Mumaileyh (adı geçen) mahbusiyetten kurtulup geldikten sonra 339 senesinde Trakya’daki Yunan kuvvetleri hakkında malumat almak üzere İstanbul ve Bulgaristan tarikiyle yola çıkmış iken aldığı parayı İstanbul’da sefahetle (zevk ve eğlenceyle) bitirmiş ve memuriyet-i asliyesini gizleyerek İstanbul Kumandanlığı’ndan da bir miktar para alarak Sofya’ya kadar gitmiş ise de müsbet hiçbir haber alamamış ve bilakis Yunan mıntıkasına girmiş gibi asılsız raporlar tertib ve Bulgaristan’da bazı eşhastan da para alarak avdet etmiş (dönmüş) olduğu (...)

DİLDEN DİLE DOLAŞAN EFSANELER

Öte yandan bugüne kadar yayınlanan birçok eserde, İngiliz Kemal için, sarışın ve mavi gözlü olduğu, Galatasaray Lisesi ile İngiltere'de eğitim aldığı, boks şampiyonlukları bulunduğu ve İngilizler'den daha iyi İngilizce konuştuğu belirtiliyor. İngiliz Kemal'in, 1914'den itibaren ünlü İttihatçılardan Kara Kemal ile Dramalı Rıza Beylerden çetecilik dersleri aldığı, Kut'ül Amare'de esir edilen İngiliz generali Townshend'in yanına hapsedilerek gerekli bilgileri almakla görevlendirildiği de aktarılıyor.  

FİRAR ÜSTÜNE FİRAR!

Öte yandan birçok eser ve kaynakta, İngiliz Kemal'in  İstanbul'un işgali sırasında tutuklu İttihatçılar'ı kurtarmak için çabaladığı, Beyoğlu'ndaki İngiliz hapishanesine atıldığı, firar ederek kaçtığı, yakalanmasına rağmen tekrar firar ettiği de çokça dillendirilen konular arasında yer alıyor. 

AKTRİSLE EVLENDİ

Ahmet Esat Bey, nam-ı diğer İngiliz Kemal'in 'İngiliz Sahra Hapishanesi'nden kaçtıktan sonra Biga'da Kuva-yi Milliyeciler'e sığındığı, Yunan işgali başlayınca Ankara'ya giderek Mustafa Kemal Paşa, Genelkurmay Başkanı Albay İsmet İnönü ve Fevzi Çakmak tarafından kabul edildiği, Genelkurmay İstihbarat Şubesi'nde görevlendirildiği. kayıtlarda yer alıyor. İlk eşinden boşandıktan sonra 11 Şubat 1943 tarihinde Dorothy Minnic adlı bir İngiliz aktrisle evlenen İngiliz Kemal'in 14 Şubat 1966'da yaşamını yitirdiği biliniyor. 

mert.inan@haberglobal.com.tr 

Kaynak: Web Özel