Türklerin Göbeklitepesi "Nursultan"

Kazakistan'ın Nursultan kentine 5 kilometre mesafedeki Bozok Arkeolojik Kentinde yürütülen arkeolojik çalışmalar büyük heyecan yaratıyor. "Türklerin Göbeklitepesi" olarak tanımlanan bölgede yapılan keşiflerde  Ortaçağ Türk Kültürüne yönelik önemli mimari bulgulara ulaşılırken, Nursultan'ın, Türk mimarlık geçmişi açısından kültür merkezi haline gelmesi ve aynı zamanda Dünya Kültür Mirası listesinde alınması hedefleniyor.  

7. YÜZYILA UZANIYOR 

Kazakistan’ın Nursultan şehrinde, 1998 yılında gerçekleştirilen kazılar sonucunda, Buzuk Gölü çevresinde Oğuzların Bozok koluna ait kalıntılar bulunduğu saptanmıştı. Orta Çağ Bozok Türk Şehri'ne yönelik olarak; Kemal Akişev liderliğindeki ekip tarafından yapılan kazılarda, söz konusu şehirdeki yerleşimin  7. ve 8. yüzyıllara dayandığı anlaşılmıştı. 1.200 yıllık geçmişe dayanan bölgede yapılan arkeolojik kazılar sayesinde, insan yerleşimlerinin 8 ve 9.yüzyıl, 10 ve 12. yüzyılın yanı sıra 13 ve 14.yüzyıllar olmak üzere, üç dönem şeklinde oluştuğu da anlaşıldı.

BOZOKLAR'A AİT

Kazakistan ve Türkiye'den uzmanların katıldığı son araştırmalar sonucunda yerleşim yeri ve yapıların Oğuz boy teşkilatının iki kolundan biri olan Bozoklar'a ait olduğu kesinleşirken, kazılar neticesinde ortaya çıkarılan şehir planı ve mahalle mimarisinin Ortaçağ Türk şehirlerinin benzeri olduğu da saptandı. Kazı alanında tespit edilen mezarların, yapısal ve biçimsel olarak, Türk-İslam dönemi ölü gömme adetlerini yansıttığına dikkat çekilirken, "Türklerin Göbeklitepesi" olarak tanımlanan alanda birçok arkeolojik kalıntıya ulaşıldı. 

ÜÇ FARKLI DÖNEM 

Tarihsel Çevre ve Yapı Korumacıları Derneği üyeleri Mimar Dr. Adnan Demir ise Türklerin Göbeklitesine ilişkin şu bilgileri paylaştı: "Ebubekir Güngör’ün 'Orta Çağ Bozok Türk Şehri: Arkeolojik Kazılar ve Buluntular' adlı makalesinde yer alan bilgilere göre, kazılar sırasında bulunan arkeolojik malzemelerin değerlendirilmesi sonucunda şehrin tarih boyunca üç farklı dönemde kullanıldığı belirlendi. İlk dönem, VIII-IX. yüzyıllara; ikinci dönem, X-XII. yüzyıllara ve üçüncü dönem ise XIII-XIV. yüzyıllara ait. Buluntulara göre 1. Dönemde Göktürkler zamanında Altay ve kuzey bozkırlarında yoğunlaşan Oğuz grubu tarafından şehir kurulup, kullanılmış. Şehir, üç farklı alandan oluşarak etrafı hendekler, kanallar ve yükseltilerle çevrilmiş" dedi.

62 MEZAR KALINTISI

Dr. Demir,  İstanbul'da düzenlenen Heritage Kültür Mirası Fuarı’nda 'Bozok Türk Yerleşimi' ile ilgili bir konferans sunma imkânına ulaştıklarını, Mimar Prof. Dr. Can Binan'ın da araştırma ekibinde yer aldığını sözlerine eklerken,  şöyle konuştu: 

"Kazılar sonucu bölgede 2. dönem yani 10 ve 11. yüzyıllarda Kıpçak Hanlığının egemen olduğu, kerpiç ve ahşap evlerin yapıldığını, mahallelerde yurt ve çadırlar yerleştirildiğini, boşlukların toprakla doldurularak türbe ve minareler inşa edildiği saptandı. 3. dönemde olan 13 ve 14.yüzyıllarında ise Bozok başkenti çevresinde kapsamlı bir sulama tesisi planı bulunurken, 2 adet fırın ve 62 adet mezar kalıntısı ortaya çıkarıldı. Elde edilen bulgular sonrası bölgenin Dünya Kültür Mirası listesine alınması için girişimler olacak."

MÜZEDE SERGİLENİYOR

"Nursultan'da yapılan arkeolojik kazılarla ilgili çalışmalar hız kazanmış durumda. Türkiye Cumhuriyeti ve Kazakistan Cumhuriyeti’nin birlikteliğinde, sivil toplum inisiyatifinden oluşan bir organizasyonun yürüttüğü çalışmalar bizi heyecanlandırmaya devam ediyor. Kazı alanında bulunan tüm eşyalar, başkent Nursultan’daki Kazakistan Cumhuriyeti Ulusal Müzesi’nde sergilenmekte." 

mert.inan@haberglobal.com.tr 

Kaynak: Web Özel