Kaçakların durumu muamma, ABD iade edecek mi?

İstanbul Kemerburgaz’da bir kişinin ölümüne, dört kişinin de yaralanmasına neden olduktan sonra annesi Eylem Tok tarafından önce Mısır'a; ardından da ABD'ye kaçırılan T.C.nin hukuki durumu belirsizliğini koruyor. ABD'de olduğu ortaya çıkan T.C'nin, Türkiye'ye iade edilip edilmeyeceği merak edilirken, kazaya neden olan 17 yaşındaki T.C.'nin ABD vatandaşı olması ise iade sürecinin önündeki en büyük engel olarak yorumlanıyor. Öte yandan Türkiye ile ABD arasında "Suçluların Geri Verilmesi ve Ceza İşlerinde Karşılıklı Yardım Antlaşması" bulunuyor. Antlaşma şartı olarak, suçluların ABD'den iadesi için diplomatik yolların devreye sokulması gerekiyor. ABD Dışişleri Bakanlığı'na gönderilen talepler, incelendikten sonra bu ülkenin Adalet Bakanlığı'na yönlendiriliyor. Son adımda ise suça karışmış olduğu iddia edilen kişinin ikamet ettiği bölgedeki savcılığa bilgi verilerek tutuklama kararı çıkarılıyor. 

4.MADDE DETAYI 

Gündemi sarsan kaza sonrası hukuki süreci değerlendiren Avukat Hadi Dündar, T.C.'nin durumunun suçlarının iadesi kapsamına girdiğini belirtirken, "Bu madde kapsamında T.C.'nin Türkiye'ye iade edilmesi gerekir. Ancak iki ülke makamları, zaman zaman İade etmeme tercihinde bulunabiliyor. Aslına bakarsanız anlaşmanın 4. maddesi önemli. Söz konusu madde de 'sözleşen taraflardan hiçbiri kendi uyruklarını geri vermek zorunda olmayacaktır' şeklinde bir ibare yer alıyor. Dolayısıyla Türkiye’ye iade konusunda hukuken herhangi bir engel gözükmüyor" dedi.

SUÇUN SABİTLİĞİ 

ABD’li emekli Teksas Eyalet Yargıcı, ABD Ceza Hukuku Uzmanı Lee Hudspeth ise 'haberglobal.com.tr'ye yaptığı açıklamada iade sürecini şu sözlerle anlattı:

“ABD Federal Ceza Yasası'na göre iade talebinde bulunan ülke savcılığının topladığı deliller çok önemli. Kovuşturması devam eden kişi hakkında yeterli delil toplamış, bu delillere dayanarak ya da şüphelinin suçu sabit görülmüşse iade talebi haklı kabul edilebilir. Talepte bulunan ülkenin Adalet Bakanlığı'ndan gelen iade isteği önce ABD Dışişleri Bakanlığı birimleri tarafından incelenir ve sonrasında söz konusu iade talebi ABD Adalet Bakanlığı Uluslararası İlişkiler Departmanı'na sevk edilir. Eğer Ofis delilleri yeterli görürse, dosyayı zanlının bulunduğu eyaletteki Eyalet Başsavcılığı'na gönderir ve başsavcılık zanlıyı tutuklar."

"Zanlının hem ABD vatandaşı hem de Türk vatandaşı olması, Birleşik Devletler mahkemelerinin kararını etkiler. Mahkeme, Birleşik Devletler vatandaşı olduğu için T.C. isimli zanlıyı ABD'de yargılayabileceği gibi, iade talebinde bulunan ülkeye gönderebilir. Zanlı siyasi baskı olacağını, görüşleri dolayısıyla cezalandırılacağını, adil yargılanma süresinin uzayacağını ya da hayatının tehlikeye gireceğini ileri sürer ve bu gerekçelerine delil veya emsal karar gösterebilirse ABD'de yargılanma olasılığı artar."

EYLEM TOK'UN DURUMU 

Avukat Mehmet Zengin ise hukuki sürece ilişkin, ABD ile ikili süreç işletileceğini belirterek,  "ABD mercileri herhangi bir gerekçe göstermeksizin suçluları iade etmeyebilir. T.C.'nin ABD vatandaşı olması iadenin önündeki engellerden. Ancak anne Eylem Tok, Türk vatandaşı olduğundan durumu farklı. Eylem Tok için hukuki talep var ve siyasi baskı gibi iddialar söz konusu değilse iadesi gerçekleşir. Şayet Tok, 'Türkiye'ye iadesine ilişkin 'baskı' kartını öne sürerse, süreç zora girer" ifadelerini kullandı. 

ŞAHSİLİK İLKESİ 

Avukat Sinan Keskin de kazaya neden olan T.C.'nin iadesine ilişkin "ABD yargısının takdirinde" derken; şunları söyledi: "ABD Yargısı, şahsilik ilkesi gereğince kendi vatandaşı olan birini  etmeyip, kendi  yargılamasını yapabilir."

sibel.gulersoyler@haberglobal.com.tr

Kaynak: Web Özel