İşte Türkiye'nin deprem araştırmaları merkezi! 'ABD'nin deprem çalışmalarından bile eski...'

Türkiye'de deprem denilince akla gelen ilk kurum olan Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü, Türkiye'nin dört bir yanından topladığı verilerle yer yüzündeki tüm hareketliliği ve depremleri anbean kaydediyor. Bir deprem felaketi olduğunda tüm Türkiye'nin depremin büyüklüğünü öğrendiği adres olan kurum köklü tarihi ile de dikkat çekiyor.

Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener, kurumun 150 yıldan uzun tarihinin bulunduğunu ve Türkiye'de deprem araştırmalarının ABD'den çok önce başladığını söyleyerek enstitünün tarihine dikkat çekiyor. 

1894 YILINDA DEPREM ÇALIŞMALARI BAŞLADI 

Kandilli Rasathanesi, ilk olarak Rasathane-i Amire adıyla 1868 yılında kuruldu. Meteoroloji istasyonu olarak hava tahmini yapması amacıyla kurulan enstitünün ilk kurulduğu yer İstanbul'un Beyoğlu ilçesindeki Pera semti oldu. O dönem Osmanlı Devleti'nin telgraf sistemini yenilemek için İstanbul'da bulunan Fransız Aristide Coumbary, kurumun ilk müdürü oldu. 1894 yılında İstanbul'da yaşanan büyük bir deprem sonrası İkinci Abdülhamit'in emriyle kuruma iki adet sismik hareketleri ölçen sismograf alındı.

Bu sismograflardan biri Rasathane-i Amire'ye kurulurken dönemin ünlü deprem uzmanlarından Roma Rasathanesi Deprem Müdürü İtalyan sismolog Giovanni Agamennone İstanbul'a davet edildi. Aynı dönem 'Osmanlı Devleti Zelzele Servisi' kuruldu.

Diyelim ki ağır hasarlı değil... | Bir bina nasıl güçlendirilebilir?Gündem

1909'da meydana gelen 31 Mart ayaklanmaları sırasında Rasathane-i Amire ve içindeki aletler tahrip edildi. Kurtarılan aletlerden bazıları Kabataş Lisesi'nde muhafaza edildi. Kurumun başına Türkiye'de astronomi ve jeofizik çalışmalarının öncülerinden olan Fatin Gökmen getirilmesi ile rasathane günümüzdeki yeri olan Üsküdar'a taşındı. Birinci Dünya Savaşı'nda da kesintisiz hava tahmini görevlerini yürüten kurum, savaş sonrası İstanbul'u işgal eden İngiliz kuvvetleri tarafından bir kez daha tahrip edildi.

Cumhuriyet döneminde yeni sismograflar ve ölçüm aletleri satın alınan kurum, 1936'da 'Kandilli Rasathanesi' adını aldı. Sürekli gelişen ve yeni bölümler eklenen Rasathane yeryüzündeki sismik olayları ve gökyüzündeki astronomik hareketleri gözlemlerine devam etti.

1982 yılında Boğaziçi Üniversitesi'ne bağlanarak eğitim ve araştırma faaliyetlerine de başlayan kurum, "Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü" adını aldı. Günümüzde enstitü, merkez ve laboratuvarları dışında, akademik birimleri ile lisansüstü eğitim veren bir bilim merkezi haline geldi. Enstitü kapsamında deprem mühendisliği, jeodezi, jeofizik ana bilim dalları ile astronomi, jeomanyetizma, meteoroloji laboratuvarları bulunmakta.

Kandilli'yi hepimize tanıtan ve gündelik hayatlarımızın bir parçası haline getiren ise 1999 Marmara Depremi oldu. Binlerce insanın yaşamını yitirdiği büyük felaket ve felaketi takip eden günlerde, kurumun o dönemki müdürü merhum Prof. Dr. Ahmet Mete Işıkara, toplumun geniş kesimini deprem konusunda bilgilendirmekte çok büyük rol oynamıştı.

2013 yılında 71 yaşında vefat eden Prof. Dr. Işıkara, 99 depreminden sonra Deprem Dede lakabıyla anılır olmuştu. Kurumun mevcut müdürü ise Prof. Dr. Haluk Özener. 

TÜM DOĞU AKDENİZ'DEKİ TSUNAMİ FAALİYETLERİ İZLENİYOR

Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Özener, AA'ya yaptığı açıklamada kurumun sadece deprem üzerine araştırma yapmadığını, Deprem Mühendisliği Anabilim Dalı, Jeodezi Anabilim Dalı Jeofizik Anabilim Dalı ile master ve doktora eğitimleri verdiklerini ifade ediyor.

Bilim insanı, Ankara'nın Belbaşı semtinde bulunan merkezden ise nükleer denemelerin izlendiğini ve dünya üzerinde herhangi bir yerde bir nükleer deneme yapıldığı zaman bu merkezin tespit edebildiğini ifade ediyor. Özener enstitü bünyesinde bulunan Bölgesel Deprem Tsunami Değerlendirme Merkezi'yle hem depremi hem tsunamileri izlediklerini de kaydediyor.

Depremleri önceden tahmin etmek mümkün mü? Son çalışmalar ne söylüyor?Gündem

Tsunami Değerlendirme Merkezi 2014 yılında açılmıştı. Dönemin Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Mustafa Erdik, İHA'ya yaptığı açıklamada bu merkezin görevinin Doğu Akdeniz bölgesinde oluşacak bir tsunamiden sadece Türkiye'yi değil, tüm bölge ülkelerini tsunamiye karşı haberdar etmek olduğunu açıklamıştı. Erdik "Aynı zamanda deprem algılama sistemimizle tüm bölgeye yaydık. Bu açıdan gerek komşu ülkelerde gerekse ülkemizde olan depremler hakkında en doğru ve hızlı bilgiyi anında vermeye çalışıyoruz" ifadelerini kullanmıştı.

Kaynaklar: AA, İHA, Boğaziçi Üniversitesi 

Kaynak: Web Özel