Çin'in roketi her geçen an dünyaya yaklaşıyor! Türkiye gerçekten tehlikede mi??

Çin'in gönderdiği bir uzay roketinin hafta sonu, tahminen 8 veya 9 Mayıs tarihinde, kontrolsüz bir şekilde atmosfere giriş yapması bekleniyor. 29 Nisan'da Çin'in Hainan Adası'ndan fırlatılan roketin Çin'in uzay istasyonuna ulaşması planlanıyordu. Roket, burada üç mürettebata kalıcı olarak yaşam alanı oluşturacak Tianhe modülünü taşımaktaydı.

Tianhe fırlatması, uzay istasyonunun tamamlanması için başarıya ulaşması gereken 11 görevin ilkiydi. ABD Uzay Komutanlığı, 8 veya 9 Mayıs'ta gerçekleşmesi beklenen düşüşe saatler kala, roket yeniden atmosfere girdiğinde düşeceği yerin tahmin edilebileceğini aktardı. Beklenen, Long March-5B Y2 adlı roketin 41 derece kuzey ve 41 derece güney enlemleri arasında bir noktaya düşmesi bekleniyor.

Bu dev şerit, Türkiye de dahil olmak çok geniş bir alanı kaplamakta. Türkiye de şimdilik "risk" altında ancak bu riskin boyutları neler? Endişe etmemiz gerekir mi? Türkiye Uzay Ajansı (TUA) Uzay Bilimleri Daire Başkanı Prof. Dr. İbrahim Küçük yanıtladı.

“Yanlış giden neydi?” sorumuza “Sıradışı olarak yaptıkları tek durum taşıyıcıyı, uydunun yörüngesine kadar modülle birlikte götürmeleriydi. Aslında belli bir irtifada roket uyduyu bırakır ve yere döner. Uydu kendi yörüngesine ateşlenir. Buradaki farklılık bundan kaynaklandı. Muhtemelen roket planlanan süreci başaramadı ve düşüyor” yanıtını veren Prof. Dr. Küçük, bu düşüş hakkında “küçük çapta bir uçak düşmesi gibi” şeklinde yapılan benzetmelerin de yanlış olduğunu aktardı.

'KÜÇÜK PARÇALARA AYRILACAK'

Prof. Dr. Küçük şöyle anlatıyor:

“Atmosfere girince sürtünmeden dolayı doğal olarak küçük parçalara ayrılacak. Uyduların gönderildikleri yörüngeye giderken sahip oldukları hızlar, bu parçaların atmosfere girip Dünya üzerine düşmesi sırasındaki hızlarından daha az. Bunun nedeni de yerçekimi. Ama çok küçük parçalara ayrılacakları ve bu parçaların çoğu yanıp, etkisini kaybedeceği için bunu bir uçak düşmesine benzetmek yanlış olur.”

“Taş düşecek gibi bir durum yok ortada” diyen Prof. Dr. Küçük, “Artı ve eksi hata payı bulunmakla birlikte 9 Mayıs sabahı TSİ 07.00-08.00 arası öngörülüyor. Bu saatlerde giriş yapacak ve alçaldıkça hızlanacak” ifadelerini kullandı.

Prof. Dr. Küçük de düşüş yerinin şimdilik yüzde 100 olarak söylenemediğini ifade ederken düşüşü kontrollü hale getirmenin bir yolu var mı şeklindeki soruya “Atmosfere giriş başladıktan itibaren yer kontrol istasyonu iletişimi sağlar. Ancak bütün bir parçadan bahsetmiyoruz maalesef. O nedenle iş biraz zor. Dünya'nın %70'i su ve büyük olasılıkla yine suya düşme olasılıkları daha baskın görünüyor” yanıtını verdi.

Long March-5B Y2 adlı roket, senfoni orkestrası eşliğindeki görkemli bir törenle ve yüksek sayıda katılımcının heyecanlı bakışları arasında fırlatılmıştı. (Fotoğraflar: Reuters)

'ENKAZIN ÇOĞU...'

Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi'nden astrofizikçi Jonathan McDowell, yaklaşık 100 mil boyunca uzanan dar bir patikada moloz yağmuru şeklinde gerçekleşeceğini tahmin ettiğini belirtti. Çin'de yayınlanan The Global Times adlı tabloid gazeteye bir açıklama yapan Aerospace Knowledge adlı derginin yazı işleri müdürü Wang Yanan ise şunları söyledi:

“Enkazın çoğu, atmosfere yeniden giriş esnasında yanacak... Enkazın sadece çok küçük bir kısmı yere düşebilecek ve bu da potansiyel olarak insan faaliyetlerinden uzak alanlara veya okyanusa inecek.”

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi öğretim üyesi, Astrofizikçi Dr. Selçuk Topal da Haber Global ekranlarında Senem Toluay Ilgaz'ın sorularını yanıtlamış ve konuyu değerlendirmişti.?

ABD'nin ilk uzay istasyonu olan Skylab, 1979'da dönüş sırasında atmosfere girmiş, oluşan sürtünme ve ısıdan sağ çıkan büyük parçaların bazı kısımları Batı Avustralya'da karaya düşmüştü. Hala NASA'da bazı parçaları sergilenen Skylab'ın karaya düşmesi, NASA'nın tasarım açısından bir devrime imza atmak zorunda kalmasına yetmişti.

'YAKIN ZAMANDA OLANLARDAN BÜYÜK, SKYLAB'DEN KÜÇÜK'

Çok çok büyük oranda insanların yaşamadığı alana düşen ve haliyle herhangi bir yaralanmaya veya maddi zarara sebebiyet vermeyen düşüşün ardından pek çok ülke, kontrolsüz yeniden girişlerin zarar doğurmasından kaçınacak şekilde tasarımlarını yapmakta.

“Chang Zheng 5 (CZ-5B) olarak da bilinen Long March-5B Y2'nun kontrolsüz düşüşünün yakın zamanda olanlardan daha büyük, ancak Skylab kadar büyük olmadığını söyleyebiliriz” şeklinde bir karşılaştırma yapan Prof. Dr. Küçük, “Buradaki durum biraz daha teknik. Roketlerin yakıtı bitebilir, teknik hata olabilir -CZ-5B'deki durum budur- belirli bir irtifada roket ateşlemesi gerçekleşmeyebilir. Aslında uzay araştırmalarında büyük risklerin olduğunun farkındayız. Bu riskleri en aza indirmek de bilimsel yöntemlerin geliştirilmesi ile çözülebilir” diye konuştu.

metin.aktasoglu@haberglobal.com.tr

İLGİLİ HABER

Mars yolculuğu artık bir adım daha yakın

Kaynak: Web Özel