3 SORU- 3 CEVAP Deprem travmaları ile nasıl başa çıkılır?

Bugün adeta zihinlerimize kazınan 'Sesimi duyan var mı' sözünün sıkça duyulduğu 17 Ağustos Gölcük Depremi'nin 23. yıl dönümü...

Bunca yıla rağmen hala en küçük sallantıda büyük tedirginlik yaşayanlarımız var. Saniyeler süren deprem, insanlar üzerinde aylar ve hatta yıllar süren etkiler bırakabiliyor. Bu etkiler fiziksel bir yaralanma şeklinde olmasa da ruhsal olarak insanları zora sokabiliyor. Peki hem depremi yaşayan hem de enkazda kalan insanlar bu travmalarla nasıl mücadele ediyor.

EMDR Travma İyileştirme Grubu Komitesi Başkanı Hayal Demirci, Psikolog Şenel Karaman ve TOBB ETÜ Üniversitesi Psikoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nuray Karancı, sorularımızı yanıtladı.

17 Ağustos 1999 gecesi... Büyük depremin 23. yıl dönümüGündem

1- DEPREM TRAVMASI VE STRESTLE NASIL MÜCADELE EDİLİR?

Demirci: Uzun yıllar önce yaşanan ve yıllardır hayatında farklı zorluklara neden olan bu deprem anısıyla ve bu anıyı hatırlatan tetikleyicilerle çalışmak, bir profesyonel ruh sağlığı mensubunun eşliğinde yapabileceği şeylerdir. Ancak kişilerin bu hizmete ulaşma imkanları yoksa o zaman psikolojik dayanıklılıklarını arttırmak bu stres faktörleriyle baş etmelerine yardımcı olacaktır. Bunlarda, güçlü ve sağlıklı ilişkiler kurmak, sosyalleşmek, yeni şeyler öğrenmek, başkalarına yardım etmek, spor, kendini iyi hissettiği anları, etkinlikleri arttırmak, kendine amaçlar koyarak yaşamın öğrenmenin, başarmanın hazzını almaya çalışmak bir noktada hayatını anlamlı kılmak her zaman işe yarayacak şeylerdir.

Kendi kendine 'depresyon' ve 'bipolar' teşhisi koymak neden bu kadar popüler oldu?Sağlık

Karancı: 17 Ağustos'un üzerinden çokça vakit geçti. Depremin tekrardan zarar vermemesi için hazırlıklı olmaları çok önemli. Deprem travması yaşayan kişilerin kendilerini güvende hissedebilmeleri de travmalarını daha başa çıkılabilir hale getirecektir. Deprem doğal bir olayın sonucu oluşan kayıp olduğu için dolayısıyla insanlarda yarattığı travma, göreceli olarak insan eliyle yapılan travmalara göre, daha iyileşmeye anlam kazandırılmaya uygun travma.

Karaman: Deprem gibi travmatik olaylardan sonra insanların kendilerini kötü hissetmeleri normal. Ancak belli bir süre geçtikten sonra bu devam ediyorsa, travma sonrası stres bozukluğuna açıyordur. Eğer travma ilk zamanlarda işlenmemişse, normal haline dönmemişse etkisi yıllar boyu sürebiliyor. Depremi yaşayan insanlar, yıkıcı olmasa bile travmalarını tetikliyor. Kalıcı hale gelmemesi için ilk anda psikolojik destek verilmeli. Etkisi hala süren insanlar için yardım almalı.

2- DEPREM TRAVMALARI KİŞİLERE NASIL HASARLAR VERİR?

Demirci: En başta sıklıkla tetiklenerek bu stresle baş etmeye çalışmak psikolojik olarak danışanın her an tehlikedeymiş, güçsüz ve çaresiz, kontrolünü kaybedebilirmiş gibi olumsuz inançlar geliştirmesine ve inançlardan kaynaklı, üzüntü, korku, kaygı, vb. duygular ve eşlik eden çok fazla bedensel semptomlar geliştirmelerine neden olur. Tekrar tekrar yaşanan bu durum illaki bir yerlerde sorun oluşturacaktır. Bazen depresyon, panik bozukluk, gibi psikolojik, bazen dikkat eksikliği, uyku ve yeme sorunlarına, evliliğin veya iş ilişkilerinin bozulmasına veya migren, astım, tansiyon, alerjiler gibi rahatsızlıklara neden olacaktır.

Karancı: Dünyaya, insanlara karşı güvenlerini kaybedebilirler. Kendi hayatlarına devam etmekte, işlevselliklerini kaybederler. Ancak 23 yıl sonra bu travmanın hala izlerinin kalması, 'Uzatılmış yas dediğimiz' bir süreç olabilir. Ama o travmanın etkileri azaltılmıştır. Travmaların tekrar etmemesi için ülke olarak ne yapılmalıdır bu bilinmeli.

3- ENKAZDA KALAN BİRİNİN O TRAVMALARININ TEKRAR ORTAYA ÇIKMA DURUMU VAR MI?

Karaman: Bu travmadan en fazla etkilenenler göçük altında kalanlar. Göçük altında kalmış, ya da depremle önemli yakınları ölen insanlar bir deprem olduğunda tetikleniyorsa, yardım almaları gerekir çünkü bunun etkisi uzun yıllar devam ediyor demektir. 23 yıl geçti bakın biz hala unutmadık. Belleklerimizde yer edindi. Bu depremi yaşamayanlar da etkilendi. O nedenle travmanın kalıcı etkisini ve bunun kuşaklar boyu sürdüğünü bilmek bu konuda destek almak çok işe yarıyor.

Kaynak: Web Özel