Ekonomi sözlüğü: Politika faizi ve rezerv nedir?

Türk Lirası her geçen gün dolar karşısında değer kaybediyor. Vatandaş parasının değerini korumak için uzmanlara daha fazla kulak kabartıyor. Politika faizi, tahvil, CDS gibi teknik ekonomi terimleri hayat pahalılığı sohbetlerinin fonunu oluşturuyor.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) yönetimi ise ayrı bir konu. Vatandaşlar banka meclisi dahil olmak üzere, Merkez Bankası hakkındaki gelişmeleri yakından takip ediyor. Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu, CHP Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun kendisini ziyareti sonrası yaptığı açıklama ile uzun süre sonra kameralar karşısında olağan bir toplantı harici geçen ilk TCMB başkanı oldu.

Peki sık sık konuştuğumuz veya sokakta duyduğumuz ekonomik terimlere ne kadar hakimiz? İsterseniz artık gündelik hayatımızın bir parçası olan ‘politika faizi’ ile başlayalım.

Politika faizi nedir?

Merkez Bankası, Türkiye Cumhuriyeti’ndeki bankalara borç para verir. Bankalar da bu aldıkları borcun üstüne toplanan mevduat ve yurt dışından buldukları kaynaklar ile bankalarında nakit yaratırlar. Bankalar hesap işletim ücreti, kredi kartı aidatı ve kredi kullandırma gibi hizmetler ile bu paraların üstünden para kazanır. Bu sebepten ötürü Merkez Bankası’nın bankalara parayı nasıl bir maliyetle verdiği çok önemlidir. Eğer Merkez Bankası, bankalara verdiği paranın faizini artırırsa, bankalar artık daha yüksek maliyetle vatandaşa kredi sağlar, böylece kredi çekmenin maliyeti artar. Politika, diğer bir değişle bir haftalık repo faizi piyasa için hayati öneme sahiptir.

Para Politikası Kurulu (PPK) nedir?

Yukarıda bahsedilen politika faizi, her ay bir kez toplanan Para Politikası Kurulu (PPK) tarafından belirleniyor. Para Politikası Kurulu (PPK) Merkez Bankası Başkanı, Başkan Yardımcıları, Banka Meclisi üyeleri arasından seçilecek bir üye ve Başkanın önerisi üzerine müşterek kararla atanacak diğer bir üyeden oluşuyor. Merkez Bankası'ndaki son görev değişimlerinde faiz indirimine karşı olan banka meclisi üyelerinin de rol oynadığı kulislerde konuşulmuştu.

İhracata dayalı büyüme modeli nedir?

Bazı ekonomi çevreleri Türk Lirası’nın dolar karşısında değeri azaldığı zaman, Türkiye’nin yabancı yatırımcılar için daha cazip bir ülke olacağını ve ihracat ile ülkeye döviz girişi sağlanacağını düşünüyor, bu yüzden kur seviyesi ile fazlaca ilgilenmiyorlar. Bunun aksini düşünen iktisatçıların sayısı da bir hayli fazla.

Merkez Bankası nedir?

Dünyada merkez bankalarının temel görevi ülkedeki fiyat istikrarını sağlamaktır. Merkez Bankası ülkenin para politikasını belirler, ekonomilerin hızlanması ve durması gereken dönemlerde piyasa faizlerini ayarlar. Merkez Bankası sadece faiz enstrümanını kullanarak piyasaya müdahale etmez, sözlü açıklamalarda da bulunur. Merkez Bankaları piyasalara tahvil alımı dahil olmak üzere çeşitli yollar ile para sağlayabilir.

Merkez Bankası rezervi nedir?

İkinci Dünya Savaşı sonrası dünyada kurulan küresel ekonomik düzen ile birlikte ‘rezerv para’ kavramı ortaya çıktı. Uzun yıllardır dünyanın rezerv parası dolar. ABD dolarının dünyanın her yerinde geçerliliği olduğu düşüncesiyle Dünya Bankası ve IMF gibi kuruluşlar ülkelere dolar ile borç verir. Eğer euro ve dolar gibi dünyanın her yerinde geçerliliği olmayan bir para birimi kullanıyorsa ülkeler, Merkez Bankaları’nda yerel paranın yanı sıra altın ve dolar da bulundurur. Bu rezervler ülkede gerektiğinde piyasaya dolar vermek için de kullanılabilir.

Eksi rezerv ne demek?

Merkez Bankası rezervlerini brüt ve net rezervler olarak ikiye ayırmak gerekir. Brüt rezervlerin içerisinde diğer bankaların Merkez Bankası’nda zorunlu karşılık olarak tuttuğu kaynaklar ve swap (para takası) anlaşmaları sonucu bulunan miktarlar da vardır. Net rezervler ise bankanın kendi kaynaklarıdır. Muhalefet, Merkez Bankası rezervlerinin eksi 128 milyar dolarda olduğunu söylüyor. Merkez Bankası yönetimi ise 8 Ekim 2021 ile biten haftada Merkez Bankası rezervlerinin 123.5 milyar dolar olduğunu ifade ediyor.

Dolardaki artışta halkın talebi ne kadar rol oynuyor?Ekonomi

Dünyanın büyük sorunu: EnflasyonEkonomi

6 soru 6 cevap | Motorin ve benzinde neler oluyor? Daha zam gelir mi?Ekonomi

Kaynak: Web Özel