Savaşın en kritik kentlerinden biri Harkov: 'Evet, Rusça konuşuyoruz ama...'

Şu an Rusya-Ukrayna Savaşı'nda en kritik şehirlerden biri ve muhtemelen en kritiği Harkov. Harkov, Ukraynalılar için sanat, şiir, resim, ticaret, sanayi ve bilimsel keşiflerle tanınan bir şehir. Şimdilerde ise verilen mücadelenin adeta temel taşı. Rusya'nın sadece 40 kilometre uzakta yer alan ve Ukrayna'nın en büyük ikinci şehri konumundaki Harkov neden bu kadar önemli? Ve Harkov son yıllarda nasıl bir değişimden geçti?

Önce Harkov'un öneminden söz edelim. Virginia merkezli kar amacı gütmeyen bir araştırma ve analiz kuruluşu olan CNA'da Rusya araştırmaları direktörü olarak görev yapan Michael Kofman, “Rus askeri harekatı, hızlı kazanımlar elde edebilecekleri ve güçlü bir direnişle karşılaşmayacakları önermesine dayanıyordu. Ancak Ukrayna'yı tutan ülkenin doğusu oldu. Harkov hala doğu cephesini tutan 'çıpa' gibi” diyor.

ZELENSKİY TAHMİN ETMİŞTİ

Aslında savaştan bir ay önce Volodimir Zelenskiy de Harkov'un önemine dikkat çekmişti:

“Gerçekçi olmak gerekirse, Rusya gerilimi tırmandırmaya karar verirse, elbette bunu tarihsel olarak eskiden Rusya ile aile bağları olan insanların bulunduğu topraklarda yapacaklar. İlk olarak Ukrayna hükümetinin kontrolündeki Kharkiv işgal edilebilir.”

Zelenskiy'nin Harkov'dan söz ederken “tarihsel olarak eskiden Rusya ile aile bağları olan insanların bulunduğu topraklarda” ifadesini kullanmasına döneceğiz ancak yine savaştan bir ay önce Harkov Belediye Başkanı Ihor Terekhov'un sözlerine bakmakta fayda var. Adeta Zelenskiy'e cevap veren Terekhov şöyle diyordu:

“Buradaki insanlar Ukrayna'yı seviyor çünkü Ukraynalılar da burada yaşıyor. Evet, Rusça konuşuyoruz. 'Harkov vatandaşları Ukrayna'nın Rusya ile dost olmasını ister mi' diye sorarsanız, cevap kesinlikle evet. Ama savaş istiyorlar mı? Hayır. Rusya'nın bir parçası olmamızı mı istiyorlar? Tabii ki değil. Şehri kimseye vermeyeceğiz. Harkov'u savunmak için omuz omuza olacağız.”

Terekhov “Evet, Rusça konuşuyoruz” derken ne kastediyor?

Avrupa'nın en geniş üçüncü meydanı olan Özgürlük Meydanı'nın da bulunduğu Harkov'a Dinyeper'in doğusundaki ve özellikle Rusça'nın daha yoğun konuşulduğu bölgelerde Harkov deniyor. Harkovlular da şehre “Harkov” diyor. Ancak aslında Ukraynaca'da şehrin ismi Harkiv. İki farklı kullanıma da rastlanmasına rağmen vatandaşlar da “Harkov” ismini kullanıyor.

Bu da aslında Harkov'a ilişkin pek çok şey anlatıyor. Zelenskiy'nin ifadeleri de öyle.

SOVYET UKRAYNA'NIN İLK BAŞKENTİYDİ

Yale Üniversitesi'nden tarih profesörü Timothy Snyder ise Harkov'un 1654'te kurulduğunu ve şehrin üniversitesinin 1820'lerde Ukrayna ulusal hareketinin merkezi haline geldiğini anlatıyor. Kent sonra 1920'den 1934'e kadar SSCB'ye bağlı Ukrayna Sovyet Cumhuriyeti'nin ilk başkenti olarak seçilmişti. Aynı zamanda Harkov, Ukrayna'nın kültür merkeziydi.

Bu savaşta ise Harkov'da yüzlerce insan savaşta gönüllü olmak ve Rus ilerleyişine karşı silahlı mücadele vermek için Bölgesel Savunma Kuvvetleri'ne katıldı. Bölgesel Savunma Kuvvetleri'nin üyelerinden Viktor Trubchanov en az 700 kişinin katıldığını söylüyor ve şöyle devam ediyor:

“Kimse Harkov'dan bu kadar çok insanın gönüllü olmasını beklemiyordu ve aslında ne yazık ki buna yeterince hazırlıklı değildik. Yeterli üniforma, silah ve ekipmanımız yoktu.”

Fakat Harkov'da her şey farklı da gidebilirdi.

Ukrayna'nın Rus yanlısı Viktor Yanukoviç sekiz yıl önce devrildiğinde Harkov'a kaçmıştı. 2014'te Rus destekli ayrılıkçılar Ukrayna'nın doğusunda Donetsk ve Luhansk bölgelerinin kontrolünü ele geçirdiğinde, bir başka grup kısa süreliğine Harkov Belediye Binası'nın kontrolünü ele geçirerek burayı Harkov Halk Cumhuriyeti ilan etmişti.

Birkaç yıl önce Rusya yanlısı olan o Ukrayna şehri nasıl değişti?Dünya

'DONETSK VE LUHANSK GİBİ OLMASIN DA...'

Donbas'taki ayrılıkçı hareketlerin aksine Harkov'daki çatışma sonunda Kiev güçleri şehrin kontrolünü elinde tuttu. Öte yandan insanlar yeni kurulan Donetsk ve Luhansk cumhuriyetlerindeki Harkov'a kaçıyordu.

Bu durum halka örnek oldu. Yaklaşık 900 bin nüfuslu Donetsk'te hala haftanın dört günü gece sokağa çıkma yasağı uygulanıyor. Harkov'da yaşayan sanatçı Gamlet Zinkivskyi, “İnsanlar, aynı şeyin Kharkiv'de olmasını istemediklerini anladılar” diye durumu ifade ediyor.

İnsanlar belki Zelenskiy'den memnun değillerdi, Ukrayna ile ilgili çok temelde sıkıntıları vardı ancak artık Rusya'nın de facto bir parçası olmak da istemiyorlar. Belki de Harkov'un direnişte bu kadar kritik bir rol oynamasını sağlayan da bu...

metin.aktasoglu@haberglobal.com.tr 

*The Washington Post (“Why Kharkiv, a city known for its poets, has become a key battleground in Ukraine”, “Pro-Moscow separatists once marched in this Ukraine border city. Now it’s standing against Russia”)

Kaynak: Web Özel