Mehdi Ordusu nedir? Kaç kişi? Mukteda el-Sadr kimdir?

ABD'nin İran Devrim Muhafızları'nın Kudüs Ordusu'nu yöneten General Kasım Süleymani'yi öldürmesi sonrasında 12 yıl önce feshedilen Mehdi Ordusu'nun yeniden aktif edileceği açıklandı. Peki kimdir bu Mehdi Ordusu? Neden feshedilmişti? Neden yeniden kuruluyor? Feshedilmeden önce Mehdi Ordusu'nda kaç kişi vardı?

MEHDİ ORDUSU NEDİR? 

Mehdi Ordusu, Irak'ta Şii lider Mukteda el-Sadr tarafından Haziran 2003'te kurulmuş ve 2008'de feshedilmişti. Ordunun 60 bin militanı vardı. Mehdi ordusu, Irak direniş hareketinin en etkili örgütlerinden biriyi ve Bağdat'ın 5 kilometre uzağında bulunan Sadr Şehrini kurtarılmış bölge ilan etmişti. ABD'nin Irak'taki operasyonlarının o dönem sona ermesi üzerine Mehdi Ordusu da feshedilmişti. Şimdi ise ABD'yi açık bir tehdit olarak gören İran, ABD karşıtlığıyla özdeşleşmiş Mehdi Ordusu'nu yeniden aktif hale getirme kararı aldı.

MUKTEDA EL SADR KİMDİR?

Dünya Mukteda el-Sadr ismini ilk olarak 2003 yılında, Irak'ın Amerikan işgalinde duydu. Mukteda el Sadr, Şii dünyasının önde gelen âlimlerinden Ayetullah Muhammed Sadık Sadr'ın oğlu, Ayetullah Muhammed Bakır Sadr'ın ise damadıdır. Her ne kadar ailesinden büyük bir manevî miras devralmışsa da, Mukteda el-Sadr'ın dinî eğitimi kuvvetli sayılmaz. Öte yandan söz konusu eksikliğe rağmen 2003 yılında 20'li yaşlarının son demlerinde olan Mukteda el-Sadr, babasından kalan müthiş bir ağın tek varisi oldu. Çekirdeği Bağdat'ın periferisinde konumlanan ve yoksul Şii halkı kapsayan bu müthiş ağdan aldığı güçle Mukteda "Mehdi Ordusu"nu kurdu ve Amerikan emperyalizmine karşı direniş başlattı. Her ne kadar 2006-2008 yılları arasında, Irak mezhepsel planda parçalara ayrıldığında Mehdi Ordusu Sünni ahaliye karşı baskı uygulamışsa da, ilerleyen zamanlarda Mukteda el-Sadr'la birlikte Mehdi Ordusu da olgunlaşmış ve mezhep çatışmasını önlemenin yollarını aramıştır.

2008 yılında Mehdi Ordusu'nu tasfiye eden Sadr, şiddet eylemleriyle arasına mesafe koymuş ve barışçıl bir aktör konumuna kademeli olarak erişmişti.

Temel olarak Mukteda El-Sadr Irak'ta hem İran hem de ABD hakimiyetine karşı çıkan bir isimdi. Fakat İran karşıtlığı keskin çizgilerle ayrılmış değildi.

MEHDİ ORDUSU'NUN KASIM SÜLEYMANİ İLE İLİŞKİSİ NE?

Kasım Süleymani ile Mehdi Ordusu arasındaki ilişki de 2002'lere dayanıyor. 

2002'de ABD Başkanı George Bush'un İran'ı "şer ekseni"ndeki ülkelerden biri olarak tanımladığı konuşmasına kadar ABD ve İran arasında bölgede gerçekleştirilen kritik askeri işbirlikleri dikkat çekiyordu. Fakat bu açıklamadan sonra İran, bir sonraki işgalin Irak'a yönelik olacağını tahmin ettiğinden Irak'ta Amerikan işgalini karşılamak için hazırlıklara başladı. Koordinatör, ise Kasım Süleymani'ydi.

Tahminler gerçeğe dönüp de ABD Irak'ı 2003'te işgal ettiğinde İran, Irak'ta kendisi adına "vekalet savaşı" yürütecek hatırı sayılır bir gücü örgütlemişti bile: Mehdi Ordusu, Hizbullah Tugayı, Bedir Tugayları ve Asaib Ehlel Hak adlı Şii silahlı gruplar, işgalin başında İran'ın bölgedeki en büyük düşmanlarından Saddam Hüseyin'i devirmek için Amerikalılarla yine işbirliği yaptı. Saddam Hüseyin'in devrilmesi sonrasında ise İran'ın denetimindeki bu örgütler silahlarını Amerikan güçlerine doğrulttular. ABD, 2004-2006 boyunca Vietnam savaşından sonraki en büyük kaybını Irak'ta verdi. 

Bu faaliyetlerin en tepesindeki isim yine Kasım Süleymani idi. 

Bir süre Irak'taki tüm birliklere komuta eden Amerikalı komutan David Petraeus 2010'daki bir konuşmasında Süleymani'nin konumu hakkında şunları söylüyordu: 

"Herhangi bir ülkeyle ilişkileri diplomasinin geleneksel muhatabı olan Dışişleri Bakanlığı ile yürütmüyorsanız, işiniz zor demektir. Bizim Irak'ta yaşadığımız sorun, muhatabımızın geleneksel bir muhatap olmamasıydı. Muhatabımız bir güvenlik aparatıydı".

Kaynak: Al Jazeera Türk