Kuzey Kutbu'nda her geçen gün risk büyüyor: Tüm altyapı çökebilir!

Kuzey Kutup Bölgesi'ndeki kalıcı buzulların erimesi otoyolların ve evlerin temellerinin çökmesine neden oluyor. Konuya dair Alaska'nın kuzeyinde yürütülen yeni bir araştırma ise artan hava sıcaklığının otoyolları, havaalanlarını ve diğer altyapı unsurlarını nasıl etkilediğini gözler önüne serdi.

Alaska'nın North Slope bölgesindeki Prudhoe Körfezi yakınlarındaki sıcaklıkları ve erimeleri gözlemleyen araştırmacılar otoyolun altındaki kalıcı buzulların eridiğini ve bunun da yolların yanlara doğru ayrılmasına neden olduğunu tespit etti.

ERİME VE ÇÖKÜŞ...

Erime süreci kar ve su birikmesiyle hızlanıyor. Çöküş, bu etkileşimin görüldüğü bölgelerde, bozulmamış kalıcı buzul alanlarına nazaran daha hızlı oluyor. Araştırmacılar, test yaptıkları alanlardaki erimenin iki aşamalı bir süreç izlediğini keşfettiler:

Buna göre kademeli bir ilk çözülmeyi, ısınma kritik bir noktayı aştığında iyice hızlanan bir ikinci çözülme takip ediyor.

Avrupa Yerbilimleri Birliği'nin dergisi The Cryosphere'de yayınlanan araştırma; Alaska'da ve kalıcı buzulların eridiğinin gözlemlendiği diğer bölgelerde, geleceğe ilişkin tahminlerde bulunan mevcut modellemelerin, gelecekte görülecek Arktik altyapı çöküntüsünün zamanlamasını hafife alır bir şekilde yanlış tahmin ettiğini ortaya koydu.

Bu da tehlikeli altyapı sorunlarının gelecekte baş gösterebileceğini ve bunların çözümünün tahmin edilenden çok daha maliyetli olacağını gösteriyor.

Kuzey Kutbu'nda sıcaklıklar küresel ortalamanın iki katından fazla bir oranda artmakta. Bu sıcaklık artışı yılın büyük bölümünde donmuş halde bulunan Arktik'in donmuş olarak geçirdiği sürenin azalması anlamına geliyor.

KARA PARÇASI YOK

Teknik olarak bir kara parçası olmayan Kuzey Kutbu, kalın bir buz kitlesinden ibaret. Aksine Güney Kutbu, Antarktika kıtasında yer almakta. Haliyle Arktik Okyanusu'nun donmasıyla ortaya çıkan kutup dairesi gelecekte tamamen yok olabilir.

Bu erime ve erimenin gelecekteki muhtemel etkileri Alaska, Kanada ve Rusya'da konut krizine de yol açtı. Aynı zamanda birkaç yıl önce Rusya, Kuzey Kutbu'ndaki ısınmanın yıllık maliyetini 2.3 milyar dolar olarak açıkladı. Öte yandan 2019'da yapılan bir çalışmaya göre kırsal bölgede yaşayan Alaska topluluklarının yaklaşık yüzde 18'i kalıcı buzulların erimesi kaynaklı yüksek risk altında.

1949'A KADAR GİDİYOR

Bilim insanları, kalıcı buzulların erimesi konusunda araştırmalarını yaparken olayın ilk örneklerinin 1949'a kadar dayandığını gözlemledi. Buna rağmen bir başka araştırma, 1990'lardan önce inşa edilen altyapının (yollar, boru hatları, havaalanları, nakliye tesisleri ve kalıcı buzullar üzerine inşa edilen tüm yapılar) büyük bir kısmında mühendislerin küresel ısınmayı ve Arktik özelinde buzulların erimesini hesaba katmadığını gözler önüne seriyor.

Çalışmanın 13 yazarından biri olan Alaska Fairbanks Üniversitesi Jeofizik Enstitüsü'nden Prof. Vladimir Romanovsky, o dönem çalışan mühendislerin kalıcı buzulların “kalıcı” olacağını varsaydıklarını belirtiyor.

Prof. Romanovsky, Fairbanks çevresindeki bazı bölgelerde alanın yüzde 80-90 oranında buz olduğunu da ifade ediyor. Bu, küresel ısınma nedeniyle bu alan üzerinde inşa edilen yapıların tehlikede olduğuna işaret ediyor. Yükselen sıcaklıklar yapının altındaki zeminin tamamına yakınını yok edebilir.

Ayrıca Prof. Romanovsky, küresel ısınmanın ve kalıcı buzullardaki değişikliklerin yıllar içinde doğrusal bir şekilde gerçekleşmediğini, bunun da bozulma konusundaki tahminleri zorlaştırdığını söylüyor. Fairbanks'ten örnek veren Prof. Romanovsky, 1970'lerin sonundan 1990'lara kadar ısınma gözlemlendiğini ancak 2000'lerde yaşanan görece soğumanın süreci yavaşlattığını vurguluyor. 2010'lardan bu yana ise bölge sert bir ısınma sürecinde.

'SORUN ÇÖZÜLEBİLİR AMA...'

Son olarak sorunun maliyetli olsa da çözülebileceğinin altını çizen ve hükümetlere uyarılarda bulunan Prof. Romanovsky şunları söylüyor: “Altyapı kritik bir durumdaysa ve bunu düzeltebilecek bütçemiz varsa mühendisler sorunu çözebilir. Birçok yerel topluluğun bu değişikliklerle mücadele edecek parası yok.”

metin.aktasoglu@haberglobal.com.tr

Kaynak: Bu haberdeki bilgilerin büyük bir kısmı Bloomberg'de “Arctic Roads and Runways Face the Prospect of Rapid Decline” yayınlanan makaleden derlenmiştir.

Kaynak: Web Özel