Kuzey İrlanda'da tarihi değişim! Çanlar 'birleşme' için mi çalıyor?..

Birleşik Krallık'ı oluşturan dört ülkeden biri olan ve ülkenin Britanya Adası dışındaki parçası konumundaki Kuzey İrlanda'da son yapılan araştırmaya göre ilk kez Katoliklerin sayısı Protestanların sayısını geçti. Perşembe günü yapılan nüfus sayımları hem “tahmin edilen bir değişimin resmiyete dökülmesi” hem de bölgenin geleceği için çarpıcı gelişmeleri beraberinde getirebilecek bir olay olarak yorumlanıyor.

En temel ve olabilecek en köklü değişim Kuzey İrlanda'nın, İrlanda Cumhuriyeti ile birleşmesi ancak uzmanlar bunun için henüz erken olduğunu öne sürüyor ve sadece mezhebin siyasi mensubiyetin yerini alamayacağının altını çiziyor.

'GERÇEKTEN ÖNEMLİ AMA...'

Belfast'taki Queen's Üniversitesi'nde siyaset profesörü olan Katy Hayward, “Katoliklerin çoğunluk oluşturması Kuzey İrlanda'nın üzerine kurulduğu temeller açısından gerçekten önemli ama hemen bunun üzerine siyasi okumalar yapmanın tehlikelerine de işaret ederim” ifadelerini kullanıyor ve bölgenin hassas dengelerini hatırlatıyor.

İrlanda Adası'nın büyük bir kısmı bağımsızlığını ilan ederken Birleşik Krallık'a bağlı kalan bölgede Kuzey İrlanda ortaya çıkmış ve 1921'den bu yana Protestanlar hep çoğunluğu oluşturmuştu. Şimdi ise nüfusun yüzde 45.7'si kendini Katolik, yüzde 43.5'i ise Protestan olarak ifade ediyor.

University College Cork'tan siyaset bilimi profesörü Theresa Reidy ise “Kasten Protestan çoğunluğa sahip olması için tasarlanan Kuzey İrlanda'da yüz yıl sonra dengeler değişti” derken “Muhtemelen bu durum, bölgeyi İrlanda'nın birleşmesi konusuna biraz daha yakınlaştırıyor, ancak hala değişmesi gereken çok şey var” diye devam ediyor.

Bu “birleşme” söyleminin ortaya çıkmasına neden olan olaylardan biri de mayıs ayında yaşandı. Kuzey İrlanda tarihinde ilk kez İrlanda Cumhuriyeti ile birleşme yanlısı bir parti seçimden zaferle ayrıldı. Geçmişte silahlı örgüt IRA'nın siyasi kolu olarak hareket eden Sinn Fein sandıktan birinci olarak çıktı.

SÖYLEMLER YUMUŞAYINCA...

Artık bir sol-liberal partiye dönüşen Sinn Fein, kampanyasında yer verdiği söylemlerini birleşmeye yönelik referandum üzerinden oluşturmadı. Birleşik Krallık'ın sağlık sistemi NHS hakkında eleştirilerini ifade eden parti, artan yaşam maliyetlerini de ön plana çıkardı. Bu tespit, sadece mezhep tartışmasının tek başına yeterli olmayacağını gözler önüne seriyor.

Adanın en büyük iki sorunu ise şu an hala kurulamayan hükümet ve AB ile Birleşik Krallık arasında Brexit'ten bu yana devasa bir gerginlik yaratan Kuzey İrlanda Protokolü.

1998'de imzalanan ve adadaki çatışmaların sonlanmasını sağlayan Hayırlı Cuma Anlaşması Kuzey İrlanda-İrlanda ve İrlanda Cumhuriyeti-Birleşik Krallık arasında bazı kurumlar kurarken Birleşik Krallık yanlısı DUP ve Sinn Fein olmak üzere iki siyasi kanadın da iktidarda yer almasına olanak tanıyan bir sistem hayata geçirildi. Ancak Sinn Fein'in birinci çıkması DUP'nin sistemi kilitlemesine neden oldu. Zira Sinn Fein iktidara gelirse İrlanda Cumhuriyeti ve Kuzey İrlanda'da ilk kez Sinn Fein birlikte iktidarda olmuş olacak.

Protokol de kilitlenmenin önemli bir parçası. Bilindiği üzere Hayırlı Cuma Anlaşması gereği, İrlanda ve Kuzey İrlanda arasında kontrollerin yapılabildiği fiziki bir kara sınırı oluşturulamıyor.

Kuzey İrlanda tarihinde ilk kez! Sandıktan İngiltere'yi terleten sonuç çıktı...Dünya

'BÜYÜK BİR ÇIKMAZDALAR...'

Haliyle Birleşik Krallık'tan Kuzey İrlanda'ya geçecek mallar, AB'ye de rahatlıkla sokulabileceği için kontroller denizde yapılıyor ve bu Kuzey İrlanda'ya Birleşik Krallık'tan gelen ürünlerin maliyetinin artmasına ve her gün tüketilen pek çok ürünün adeta ithal ürüne dönüşmesine neden oluyor. DUP, Boris Johnson'a protokolden çekilme baskısı yapıyordu. Aynı baskıyı mevcut Başbakan Liz Truss da hissediyor.

İktisadi Kalkınma Vakfı Kıdemli Uzmanı Şehnaz Dölen, “Kuzey İrlanda'daki siyasi çıkmazdan ötürü protolün değişmesi isteniyor bölgede; AB ise bunu istemiyor. Büyük bir çıkmazdalar aslında... Protokolle ilgili bir yasa tasarısı söz konusu ve Liz Truss o yasayı geçirmeye çalışıyor, bu da AB ile ilişkileri gergin bir hale getiriyor” ifadelerini kullanıyor.

Truss hükümeti, Kuzey İrlanda Protokolü'nü tek taraflı olarak feshetmeye çalışıyor. Krizin nasıl sonuçlanacağı da merak konusu. Sinn Fein habere konu olan anketten de yola çıkarak değişimi “Tarihi” olarak değerlendirirken, DUP cephesi, “Bölücü bir sınır anketine odaklanmak yerine, Kuzey İrlanda'nın gerçek bir ortak gelecek inşa etmesini sağlamalıyız” diyor. Ciddi bir kesim ise tüm bu krize çözüm olarak tarihi değişimin fırsat olduğu ve referanduma hazırlanmak gerektiğini vurguluyor.

[email protected] 

Ek kaynaklar: The New York Times, BBC

Kaynak: Web Özel