İran'ın yeni cumhurbaşkanı cuma günü belli oluyor

İlk turda geçerli oyların 10,41 milyonunu ya da yüzde 42'sini milletvekili Mesud Pezeşkiyan aldı ve böylece 9,47 milyon oy (yüzde 38) alan eski nükleer müzakereci Said Celili'nin önünde yer aldı.

1979'dan bu yana yapılan 14 Cumhurbaşkanlığı seçiminden sadece biri, 2005'te ikinci turda sonuçlanmıştı. Pezeşkiyan ve Celili, 3,38 milyon oy alan muhafazakâr Meclis Başkanı Muhammed Bekir Galibaf'ı açık ara geride bıraktı.

Seçim Kurulu Sözcüsü Muhsin İslami, basına yaptığı açıklamada, ilk turda "adaylardan hiçbirinin oyların mutlak çoğunluğunu elde edemediğini ve sonuç olarak birinci ve ikinci adaylar arasından Cumhurbaşkanının belirleneceğini” söyledi.

Yarıştaki tek din adamı olan dördüncü aday Mustafa Purmuhammedi ise 206 bin 397 oy alabildi.

Muhafazakâr Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin 19 Mayıs'ta bir helikopter kazasında hayatını kaybetmesinin ardından alelacele düzenlenen Cumhurbaşkanlığı seçimleri için geçen hafta cuma günü yaklaşık 61 milyon seçmen sandık başına çağrılmıştı.

Ancak İslam Cumhuriyetinin en yüksek otoritesi Ayetullah Ali Hamaney'in cuma günü yaptığı "oylamayı ciddiye alın ve katılın" çağrısına rağmen sadece 24,54 milyon kişi (yüzde 40) sandığa gitti.

Muhalifler, özellikle de yurtdışındakiler, oylamanın boykot edilmesi çağrısında bulunmuştu. Yetkililer, hiçbir reformist ya da ılımlı adayın yarışmasına izin verilmeyen 2021 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yüzde 51'lik rekor bir çekimserlik oranı görüldüğü için yüksek bir katılım bekliyordu.

Mart ayında yapılan parlamento seçimlerinde seçmenlerin sadece yüzde 41'i oy kullanmıştı. Ortadoğu'nun ağır toplarından biri olan İran, Gazze'deki savaştan Batılı ülkelerle anlaşmazlık yaşadığı nükleer meseleye kadar birçok jeopolitik krizin merkezinde yer aldığı için ikinci tur yurt dışında yakından izlenecek.

Cumhurbaşkanı sınırlı yetkilere sahip olsa da, ülkenin gidişatını etkileyecek çok farklı profillere ve gündemlere sahip iki şahsiyeti karşı karşıya getiriyor.

Cumhurbaşkanı, hükümetin başında, Devlet Başkanı olan Yüce Rehber tarafından belirlenen geniş siyasi ilkeleri uygulamaktan sorumludur. Mesleği cerrahlık olan 69 yaşındaki Mesud Pezeşkiyan, İran'ın kuzeybatısındaki büyük şehir Tebriz'in milletvekilidir ve 2001-2005 yılları arasında Muhammed Hatemi'nin reformist hükümetinde Sağlık Bakanı olarak görev yapmakla sınırlı az bir hükümet deneyimine sahiptir.

Pezeşkiyan, Mahsa Emini’nin Eylül 2022'de gözaltında ölümü üzerine başlayan protestolar sırasında hükümeti eleştirmekten çekinmemiş, açık sözlülüğü ile tanınan biridir. Ayrıca ekonomiyi ciddi şekilde etkileyen yaptırımların kaldırılması için İran ile ABD başta olmak üzere Batılı ülkeler arasındaki ilişkilerin ısınmasını savunuyor.

Buna karşılık, 58 yaşındaki Said Celili, Batı'ya karşı esnek olmayan bir politikadan yana. Bunu 2007-2013 yılları arasında İran'ın nükleer programına ilişkin müzakereleri yürüttüğü altı yıl boyunca gösterdi.

Celili kariyeri boyunca Dini Lider Ayetullah Hamaney'in güvenini kazanarak İslam Cumhuriyeti içinde kilit pozisyonlara yükseldi. Halen ülkenin en yüksek güvenlik organı olan Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyindeki iki temsilcisinden biri.

Basın, ilk sonuçları yayınlamadan cumartesi sabahı siyasi bağlılığına göre bir pozisyon aldı. Reformist Sazendegi gazetesi, Mesut Pezeşkiyan'ın bir fotoğrafıyla birlikte "Yaşasın umut" manşetini atarken, hükümet gazetesi seçmenlere "İran'ın otoritesine oy vermeleri" çağrısında bulundu.

Rusya Ukrayna'ya ait 5 uçağı ve havaalanını vurduDünya