'Bu devirde balonla casusluk mu olur?' demeyin! Neden hala kullanılıyor?

Dünya günlerdir ABD hava sahasında görüntülenen Çin'in yüksek irtifa balonunu konuşuyor. Çin, balonun meteorolojik faaliyetler yürüttüğünü söyledi, ABD Savunma Bakanlığı ise balonun bir tehdit oluşturmadığını açıkladı. Ancak olay, dünya çapında pek çok kişinin şaşırmasına neden oldu. Nihayetinde 4 Şubat'ta ABD, söz konusu balonu jetle vurarak imha etti. 

Ülkelerin askeri teknolojilerini yarıştırması eski bir mesele ancak her geçen gün yeni bir savunma sanayii gelişimi duyuyoruz. Örneğin; Bayraktar insansız hava araçları, Rusya işgalinin ardından Ukrayna ordusunun sahadaki gücünü ciddi oranda artırmıştı.

Her geçen gün eski ajanlık filmlerinde gördüğümüz teknolojileri bile geride bırakacak pek çok gelişme yaşanıyor. Nükleer füzelerden insansız hava araçlarına kadar neredeyse her gün yeni bir savunma teknolojisi geliştiriliyor. Bu kadar çabanın arasında Çin'in yüksek irtifa balonunun dünya gündemine oturmasının ardından neredeyse herkesin aklına gelen o soruyu biz de soralım: 2023 oldu, bu devirde hala yüksek irtifa balonu kullanılıyor mu?

MALİYETLERİ DÜŞÜK

Uzmanların bu soruya verdiği ilk cevap söz konusu ekipmanların ucuz oluşu. İstihbarat balonları 1700'lü yıllardan beri kullanılıyor. Bahse konu yüksek irtifa sıcak hava balonları uydulardan daha düşük maliyetle gözetleme görevleri gerçekleştirebiliyor ve drone'lardan daha fazla yük taşıyabiliyor. Modern yüksek irtifa balonları rüzgar gücüyle hareket edebiliyor ve ticari hava trafiği seviyesinin de üzerine çıkabiliyor.

Bir diğer neden ise, bu balonların yakıt ikmaline ihtiyaç duymadan çok uzun mesafeler katedebiliyor oluşu...

Capital Alpha Partners isimli stratejik politika araştırmaları yürüten düşünce kuruluşunun genel müdürü Byron Callan, maliyetin yanı sıra, istihbarat balonlarının uydulara göre bir diğer avantajının da belirli bir nokta üzerinde uyduların yörünge geçişinden daha uzun kalabilme olduğunu belirtiyor. Callan, uyduların yörünge geçişlerinde daha kolay tespit edilebildiğini dile getiriyor.

İstihbarat balonlarının hala kullanılmasının bir diğer gerekçesi ise, bu balonların doğası gereği daha kolay sivil görünebiliyor oluşu. Örneğin, ABD'nin hava sahasına başka bir ülkeye ait askeri İHA'nın girmesi, söz konusu İHA'nın o ülkenin hükümeti tarafından gönderildiği konusunda şüpheye yer bırakmaz.

Yani ülkeler, yüksek irtifa balonlarının hava durumu gözlemi gibi sivil görevler için kullanılabildiğini dile getirebilir ki Çin de bahse konu yüksek irtifa balonunun meteorolojik çalışmalar yürüttüğünü ve bir kaza neticesinde ABD hava sahasına girdiğini dile getirdi. Kaldı ki ABD Savunma Bakanlığı balonun bir tehdit teşkil etmediğini açıkladı. Ancak yine de ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken “uygun olmayacağını” söyleyerek, Çin ziyaretini ertelediğini duyurdu. Tartışmaların da büyümesiyle 4 Şubat'ta balon vuruldu.

ABD Başkanı Biden, balonun haberini alır almaz vurulmasını emrettiğini dile getirdi. Öte yandan Çin ise füze operasyonuna ilişkin kendilerine önceden haber edilmediğini ve misilleme haklarının saklı olduğunu ifade etti.

Kimliğini gizli tutmak isteyen bir ABD Savunma Bakanlığı personeli, son yıllarda ABD hava sahasında “birkaç tane” istihbarat balonu tespit edildiğini söyledi. Yetkili, Çin'in yüksek irtifa balonunu diğerlerinden ayıran özelliğin ise, bu balonun öncekilerden daha uzun süre “takılması” olduğunu belirtti.

GEÇMİŞİ FRANSIZ DEVRİMİ'NE KADAR GİDİYOR 

İstihbarat balonlarının kullanımı 1700'lü yıllarda Fransız Devrimi dönemine kadar gidiyor. İstihbarat balonları ayrıca 1860'lı yıllarda ABD iç savaşı sırasında tarafların birbiri hakkında bilgi toplama yöntemi olarak da kullanılmıştı. Öte yandan, bugün uluslararası uzay istasyonunun paydaşlarından biri olan NASA da (ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi) 1950'li yıllarda helyumlu stratosferik balonlar kullanıyordu.

Çin, uzay yarışında ABD'yi geçebilir mi? 'Asıl hedef Mars...'Teknoloji

ABD ordusu da 2010'ların ortalarında, yani yaklaşık 10 sene önce de bu balonları alçak irtifada test etmişti. Söz konusu testler 2017'de durdurulan gözlem balonları programı dahilinde yürütülüyordu. Gözlem balonları, yüksek irtifa balonlarından farklı olarak, gemi, kara aracı, drone ve seyir füzelerini izlemek amacıyla tasarlanmıştı.

Ayrıca, ABD Savunma Bakanlığı Pentagon, uyuşturucu trafiğini takip edebilmek üzere helyumlu stratosferik balonların kullanıldığı bir proje üzerinde çalışmaya başlamıştı. Pentagon, deneme amaçlı 25 tane takip balonu havalandırmıştı. Bakanlık, projenin geçen yıl askeri bir programa dönüştürüldüğünü doğrulamış ancak daha detaylı bir bilgi vermemişti.

Kaynaklar: Politico, Bloomberg

Türkiye'nin havadaki kartalları ne durumda?Gündem

Kaynak: Web Özel