ABD'nin büyük müttefiki ama... İsrail-Çin ilişkileri neden Biden'ın masasında?

ABD Başkanı Joe Biden, bu sıfatı ile ilk kez İsrail'i ziyaret ediyor. Birleşik Devletler ile İsrail yakın müttefik olsalar da iki ülke arasında problemler de yok değil. ABD, İsrail'in Ukrayna'nın işgalinden dolayı Rusya'ya karşı yeterince sert bir tavır almamasından rahatsız. İsrail de ABD'nin İran nükleer anlaşmasını yeniden canlandırma girişimlerinden hoşnut değil. Ancak bir konu daha var ki bu yıllardır ABD ve İsrail arasında gizli bir gerginlik unsuru: Çin ile İsrail'in yıllardır süren diplomatik ilişkileri. 

ABD'DEN SAVAŞ UÇAĞI SUÇLAMASI 

Bu ilişki yeni değil. 80'lerde Çin hükümeti, batılı ülkeler ile ilişkileri iyileştirmeye çabaladığında, bazı askeri projeleri birlikte yürütmek için İsrail ile de görüştü. 90'ların başında Çin-batı ilişkileri tekrar gerildiğinde bu görüşmeler rafa kalktı.

Ancak Çin'in "fly by wire" teknolojisine (bilgisayar ve elektronik ara yüz ile yönetilen kumanda sistemi) sahip savaş uçağı geliştirdiğinin ortaya çıkması, ABD'nin İsrail'e tepki göstermesine neden oldu. ABD'li yetkililer, o dönem F-16 ve F-15 uçaklarının sahip olduğu bu teknolojiyi Çin'e İsrail'in verdiğini iddia ederken, İsrail de bunu şiddetle reddetti. Sonuç olarak fly by wire teknolojisine sahip Çin'in geliştirdiği Chengdu J-10 savaş uçağı 2005 yılında Çin Hava Kuvvetleri'nde hizmete girdi.

ÇİN YATIRIMLARI GÖZE ÇARPIYOR 

İsrail, savunma sanayisi ile ön plana çıkan bir ülke. Ülke, çoğu emekli askerler ve istihbarat elemanları tarafından kurulan pek çok siber güvenlik şirketinin de merkezi konumunda.

İsrail Ulusal Siber Müdürlüğü'ne göre; siber güvenliğe özel küresel yatırımlarının yaklaşık yüzde 40'ı şu anda İsrail'de gerçekleşiyor. Yüzlerce yabancı şirket de ülkede araştırma ve geliştirme merkezleri kurdu.

2018'den önce Çin, İsrail teknoloji endüstrisi için kendisini önemli bir ortak olarak görüyordu. Çinli yatırımcılar, 2018'de İsrailli teknoloji girişimlerine yaklaşık 424 milyon dolar yatırdılar. Bu durum İsrail ile bağlantıları derinleştirdi.

Alibaba Group ve Huawei Technologies gibi Çinli devler de ülkede araştırma merkezleri kurdu. Ekim 2018'de İsrail'in o zamanki Başbakanı Binyamin Netanyahu, Çin Başkan Yardımcısı Wang Qishan ve Alibaba'nın kurucu ortağı Jack Ma'yı ağırladı. Bu ziyaret de o dönem de ABD'de endişe ile karşılandı. 

ABD'nin İsrail'in teknoloji endüstrisini Çin'den uzaklaştırmak için uzun süredir devam eden çabası, yıllardır önemli bir aşama kaydedemedi. Ancak İsrail'in teknoloji sektörü ile Çin arasındaki ilişkiler son yıllarda biraz da olsa geriledi.

Brüksel merkezli Avrupa Asya Araştırmaları Enstitüsü'nden Junhua Zhang, "Çin hala batı tarzı teknolojilerle çok ilgileniyor ancak kendisini giderek ABD ve Avrupa'nın dışında buluyor. Yani tek seçenek İsrail" diyor. Fakat bu seçenek her zamankinden daha sallantılı görünüyor.

Bir zamanlar teknoloji sektörlerinde Çinli finansörlere açık olan İsrail'deki şirketler, günümüzdeki potansiyel siyasi sonuçları nedeniyle artık onlarla iş yapmakta tereddüt ediyor.

Konuyla ilgili bilgisi olan bir yetkiliye göre; bu yıl elektrikli araç bileşenlerinin bir tedarikçisi, Çin sermayesini davet etme planlarından vazgeçti. Bir başka yetkili ise, İsrailli bir çip şirketindeki ABD yatırımcıları, şirketin Çin'de araştırma yapmamaya söz vermesi halinde Çin'e ürün satmasına izin vereceğini söyledi.

ABD'nin İsrail'e Huawei ile diğer Çinli şirketlere yaptırım baskısı ve çiplerin ve hassas yazılımların ihracatını engelleme isteği Trump yönetimine kadar uzanıyor. ABD yönetimi, Çin'i zorla teknoloji transferi ve endüstriyel casusluk yapmakla suçluyor. ABD Büyükelçiliği sözcüsü, “İsrail'in yatırım tarama sisteminin özellikle yüksek teknoloji alanında güçlendirildiğini ve genişletildiğini görmek istiyoruz” dedi. Bu açıklama İsrail'in Çin'den yatırım almasına ABD'nin olumlu bakmadığını gösteriyor. 

Kaynaklar: Bloomberg, LA Times

Kaynak: Web Özel