Her tatil grubunda bir 'kontrol delisi' vardır...

Tatile birlikte giden her arkadaş grubunda, sürekli bir şeylere karar veren, ne yeneceğini belirleyen ve bütün planları hazırlayan bir kontrol delisi vardır. Ve bu kişiler yakın arkadaşlarımız ya da arkadaşlarımızın sevdikleri olduğu için illa gruba kabul etmemiz gerekir. “Etrafımda böyle biri yok” diyorsanız eğer, o kişi belki de sizsiniz ve size kontrol deliliği hakkında anlatacaklarımız var...

Tatile günlük rutinlerimizden uzaklaşmak, kafa dağıtmak, işin stresinden uzaklaşıp rahatlamak ve yeni yerler keşfetmek için çıkarız. Bazen daha hesaplı ve eğlenceli olsun diye grup olarak çıktığımız tatillerde ise bütün grubun yerine kararlar alan kişiler vardır. Hangi saatte nereye gidileceğinden, o akşam ne yeneceğine kadar bütün kararları verirler ve tatilinizi burnunuzdan getirirler.

Mesela, akşam üzeri manzaraya karşı pizza yemek istediğinizde “Ama bugün tavuk yiyecektik” ikazını duyarsınız. Ya da görev dağılımı yaptıklarında sizi markete gönderirler. Elinizde bu kişinin hazırladığı listeyle alışverişe giderken sizden “çok büyük domatesler almamanızı” isterler. Bu kişilerin kontrolcülüğünden de genelde en çok çocukları muzdarip olur; “Hayır çocuğum duşunu aldın, tekrar kumsala dönemezsin” gibi ikazlarla onları da kontrol ederler. 

Gerçekten bir tatil yapmak istiyorsak o cep telefonundan önce bir kurtulmamız gerek...Yaşam

GÜÇ ARZUSU PEK ÇOK ŞEYİN ÖNÜNE GEÇEBİLİR

Peki bu kontrol deliliğinin ardında ne yatıyor?

İş hayatındaki örgütsel problemlere bilimsel çözümler sunan endüstriyel psikolog Bill Hester, çok farklı kontrol deliliği türü olduğunu vurguluyor. Hester, kontrol deliliğinin ekstrem durumlarda klinik semptomlar ile obsesif kompulsif davranışlar olarak ortaya çıktığına işaret ediyor ve genelde davranışsal bir problem olduğunu aktarıyor. Kontrol delilerinin yüksek beklentileri olduğunu kaydeden Hester, “Genelde geçmişte insanlarla kötü deneyimleri olmuştur. Yüz üstü bırakılmışlardır. O nedenle bir şeyin iyi şekilde yapılması için o işi kendilerinin yapmaları gerektiğini öğrenmişlerdir” diyor.

SADECE TATİLDE DEĞİL, İŞ HAYATINDA DA VARLAR

Uzmanlar, kontrol delilerinin çoğu zaman bulundukları ortamda baskın kişi olmak istediklerini aktarıyor. Bu kişiler, kaos olarak yorumladıkları durumların geçmesi için ortama düzen getirilmesi gerektiğine inanırlar. Sadece tatillerde değil, iş hayatımızda da karşımıza çıkarlar.

Kontrol delileri, toplantı gündemlerini belirlemek isterler. Genelde düzen kurulması ve detaylara dikkat gösterilmesi konusunda şiddetli arzu duyarlar. Kontrol delisi ile özenli çalışan arasındaki fark, kontrol delilerinin davranışlarının diğer kişileri de etkilemesidir.

Bradford Üniversitesi'nin yürüttüğü bir araştırmada, kontrol delilerinin insomni, taşikardi ve yüksek tansiyon gibi rahatsızlıklara daha yatkın olduğu ortaya koyuldu. Kontrol delileri toplantıları domine ederler, herkesin işini dikkatle incelerler. Genelde ofise ilk gelip, ofisten en son çıkan kişilerdir. Hatta bazen ofis yaşantısını çekilmez hale getirebilirler. Mesela, hafta sonu park yerindeki arabaları sayan CEO'lar ve dünyanın öteki ucundan evindeki temizliğe müdahale eden ünlüler dönem dönem haberlere konu olurlar.

Ayrıca, bazı rahatsızlıkların tersine kontrol deliliği belirli oranda sınırlı kalabilirse kişiyi başarıya da götürebilir. Bazen, başarıya en büyük katkıyı sunan unsurlardan biri olarak bile yorumlanabiliyor. Mesela, Apple'ın kurucusu Steve Jobs gibi, işler mükemmelleşinceye kadar tartışmayı sürdürmediğiniz ve detaylara takılmadığınız sürece modern dünyada başarıyı yakalayamayacağınızı düşünen iş insanları yok değil.

'GERİ PLANDA KORKU VE ANKSİYETE VARDIR'

ABD ve İngiltere'de profesyonel danışmanlık hizmetleri sunan Stokes & Jolly'nin eş başkanlarından Jon Stokes, bir kontrol delisine yapılacak en kötü şeyin onun yetkilerini sorgulamak olduğunu vurguluyor. "Onları güvende hissettirmenin yolu kendilerine duyduğunuz güveni göstermektir" diyen Stokes, "Bu kişilere 'amacına ulaşman için sana nasıl yardımcı olabilirim' diye sormalıyız diyor."

Stokes ayrıca, bir kontrol delisini idare etmenin yolunun o kişinin güdülerini ve korkularını anlamaktan geçtiğine işaret ediyor. "Bu davranışın altında korku ve anksiyete vardır" diye konuşan Stokes, sözlerine şöyle devam ediyor:

"Bir kontrol delisi her şeyi bütün halinde tuttuğunu ve bir tarafın düşmesine izin verirse her şeyin o tarafla birlikte düşeceğini düşünür."

*Bu yazıda yer alan bilgilerin çoğu Le Monde'da "On a une salade de riz pour ce soir » : les tyrans du menu" başlığı ve The Guardian'da "Are you a control freak?" başlığı ile yayımlanan makalelerden derlenmiştir.

Kaynak: Web Özel