Bir Kraliyet geleneği daha tartışılıyor... 'Sir' ilan edilince ne oluyor?

Dünyaca ünlü rock grubu Queen'in gitaristi Brian May'e, İngiltere Kralı 3. Charles tarafından "Sir" unvanı verildi. Grubun Twitter hesabında yapılan paylaşımda, İngiltere Kralı 3. Charles’ın May’i “Şövalye” ilan ettiği fotoğraf yer aldı.

Yapılan açıklamada, “Brian’ın Krallık Şövalyeliği töreni bugün Buckingham Sarayı’nda gerçekleşti. Şövalyelik, Majesteleri Kral Charles tarafından takdim edildi. Tebrikler Sir Brian!” ifadeleri kullanıldı.

75 yaşındaki May, müzisyen kimliğinin yanı sıra astrofizikçi ve hayvan hakları aktivisti olarak da biliniyor. Haber, Birleşik Krallık'ta gündem oldu çünkü birine “Sir'lük unvanı” verilmesi ülkede oldukça önemli bir olay. Ayrıca beraberinde "Bu unvanlar artık çağdışı mı" tartışmasını da getirdi. Peki Sir unvanı almanın günümüzde bir karşılığı var mı? Sir'lük ya da kadınlara verilen ismiyle "Dame'lık" kişiye ne gibi olanaklar sağlıyor? 

NEDİR BU SIR'LÜK?

“Sir” yaygın bilinenin aksine bir unvan değil. Bir erkek “Şövalyeye” hitap ederken veya ondan bahsederken kullanılan bir ifade. Kadınlarda ise “Dame” kullanılıyor. Birleşik Krallık'ta Şövalyeliği, 70 seneden uzun süre hüküm süren Kraliçe II. Elizabeth veriyordu ancak onun vefatıyla şimdi bu unvan Kral III. Charles tarafından veriliyor. Normalde soyluluk unvanları ailenin sonraki bireylerine aktarılabilirken, Sir'lük miras bırakılabilen bir unvan değil.

Kişiye genelde politika, diplomasi, din, askeriye, sanat ve eğlence gibi alanlardaki hizmetlerinden ötürü veriliyor. Yani bir onurlandırma sistemi olarak ifade edilen Sir'lüğün en büyük getirisi tabii ki itibar...

Sir ilan edilen kişiye herhangi bir para ödülü ay da toprak verilmiyor. Çünkü Kraliçe/Kral tarafından takdir görmek çok büyük bir onur olarak yorumlanıyor. Sir'lük unvanının bir hayli karmaşık ve farklı seviyeleri de mevcut.

Öte yandan, Sir'lük unvanına layık görülmek için Birleşik Krallık vatandaşı olmak gerekmiyor. Örneğin ABD vatandaşı yönetmen Steven Spielberg ve aktör Kevin Spacey, Sir'lük unvanına sahip yabancılardan bazıları.

Oxford Üniversitesi'nde bilim felsefesi çalışmaları yürüten Jeremy Marshall'n Sir'lüğe dair değerlendirmesi ise bir hayli nüktedan. Marshall, Sir'lüğün hitap şekli dışında hiçbir dikkate değer fayda sağlamadığını söylüyor ekliyor:

“Sir'lük yalnızca kraliyet veya sosyete etkinlikleri düzenleyen insanları ilgilendiren resmi öncelik sıralamasında sizi diğer insanların önüne koyar. Aynı zamanda, diğer insanların sizin önemli veya etkili olduğunuzu düşünmelerine neden olur. Bu da size bir restoranda iyi bir masa vermek veya sizi bir şirketin yönetim kuruluna sokmak gibi başka zaman yapmayacakları şeyleri yapmalarını sağlayabilir.”

Bugünkü önemini anlamak için ise tarihine bir göz atmakta fayda var.

Şövalye terimi, hükümdarının hizmetinde olan atlı bir savaşçı ile özdeşleşmiş bir unvan. Bu nedenle, orijinal biçiminde Şövalyelik, resmi bir görev veya siyasi önem taşıyor. Ancak günümüzde Şövalyelik'in bir karşılığı olduğunu söylemek zor. O nedenle her ne kadar resmi olarak Şövalyelik dense de günümüzde “Sir/Dame” ifadeleri kullanılıyor.

“Modern Şövalyelikler”, topluma verilen hizmetlerin karşılında sunuluyor. Mesela İngiliz müzisyen Elton John bir 'Şövalye', dolayısıyla Sir Elton olarak anılıyor. Ayrıca müzisyen Adele'e 2013'ten bu yana Dame Adele olarak ifade ediliyor.

Yazar Leslie Colleen Friedrich ise, Sir'liğin takdir görme dışındaki faydalarını şöyle sıralıyor:
-Topluma sunulan yardımseverlik, sanat, bilim ve tıp gibi çeşitli hizmetler sonucu Kraliyet tarafından sunulan kamusal bir takdir;

-Kraliyet Soyluları içinde bir kademe;

-Unvan sahiplerinin “duvarlarına asabilecekleri güzel çerçeveli bir takdirname”.

Bu çağda kraliçe-kral neden bu kadar önemli? 'Sadece sembolik değil...'Dünya

KİMLER REDDETTİ?

Uluslararası Af Örgütü'nün kurucusu Peter Benenson, birkaç kere teklif edilmesine rağmen İngiltere hükümetinin dahil olduğu insan hakları ihlallerini öne sürerek Sir'lük unvanını reddetti. Gelmiş geçmiş en büyük fizikçilerden biri olarak kabul edilen Stephen Hawking ise, “unvanları sevmediğini” gerekçe göstererek 2008'de teklifi reddetmişti.

İngiliz efsanevi müzisyen David Bowie de Sir'lük unvanını reddeden isimlerden. Bowie, 2000 ve 2003'te iki defa teklifi geri çevirdi. Ünlü oyuncu ve komedyen John Cleese de Sir'lük unvanını reddederek Lordlar Kamarası'nda oturmayı tercih etmeyen kişiler arasında yer alıyor. Eski İngiltere Başbakanı David Cameron da üç selefinin aksine Sir'lük unvanını reddetti.

Kaynaklar: Bilboard, The Guardian, The Conversation, The Gazette, Haberglobal.com.tr

Kaynak: Web Özel