Yapay zeka ile çeviri... Makine çevirir ama Türkçeleştiremez

Yapay zeka çeviri uygulamaları her geçen gün daha da mükemmelleşiyor. Son olarak Meta firması 100 dilde metinden konuşmaya, konuşmadan metne, konuşmadan konuşmaya ve metinden metne olmak üzere farklı türlerde çeviri yapabilen uygulamasını tanıttı. Meta, geçen sene de 200 dili destekleyen metinden metne çeviri yapabilen yapay zeka modeli "No Language Left Behind'ı (NLLB)" piyasaya sürmüştü. Yapay zeka destekli çeviri programlarının ulaştığı düzey yayınevlerinin de dikkatini çekiyor. 

TARTIŞMA MİLAN KUNDERA ÇEVİRİSİ İLE BAŞLADI

Yapay zeka ile çeviri tartışması ilk olarak geçen yıl, çevirmen ve yayıncı Osman Akınhay'ın Milan Kundera'nın biyografisini Fransızcadan Türkçeye “Google Translate” uygulaması yardımıyla çevirdiğini açıklamasının ardından başlamıştı. Bazı yayıncılar, bütün çevirmenler ve editörler Akınhay'a tepki göstererek; metin çevirisinin makine tarafından yapılabilecek bir şey olmadığını, bazı ifadelerin dil konusunda farklı bir derinlik gerektirdiğini vurgulamışlardı. 

YAPAY ZEKA 'OPEN AI' 9 KİTAP ÇEVİRDİ

Bu alandaki teknolojik gelişmelerin ardından yapay zeka ile çeviri konusunda son örnek ise,  Dedalus Kitap'tan geldi. Yayınevi yapay zeka uygulaması "Open AI" ile dokuz kitap çevirisi yaptı ve bu kitapları müstear çevirmen isimleriyle yayımladı. Yayımlanan kitaplar arasında R. Austin Freeman'ın, “Kanlı Parmak İzi”, Israel Zangwill'in “Büyük Bow Esrarı”, Olaf Stapledon’un “Alevler” ve “Sirius” adlı kurmaca eserleri bulunuyor. Yayınevi ise kitapların yapay zekanın çevirdiği haliyle yayımlanmadığını, çevirmen ve editör ekibi tarafından düzenlendiğini söylüyor.

KENDİMİ KANDIRILMIŞ HİSSEDERİM

Yazar ve yayıncı Ferhat Uludere teknolojinin insan hayatını kolaylaştırmak için müdahale ettiği alanlar genişledikçe rahatsızlıkların da artmaya başladığını belirterek şunları söyledi: “Yapay zeka ile çeviri yapılabilir mi? Çevirmenin işini kolaylaştıracaksa bunun etik dışı bir durumu olduğunu düşünmüyorum, sözlükten yardım almaktan daha öte bir şey değil… Türkiye’deki çevirinin daha başka etik sorunları olduğunu düşünüyorum. Çevirmenler haklarını alamazken, yayıncılar sürekli çeviri paralarını azaltırken ve 'çevirmenlik neden çok az kazandırıyor' diye düşünmemiz gerekirken yapay zeka bizi zekice oyalıyor kanımca. Baştan sonra yapay zeka ile çevrilmiş bir kitabı okursam, kandırılmışlık hissedeceğim kesin.”

CAN YÜCEL'İN HAMLET'İ GİBİ OLMAZ

Uludere “Teknolojinin değil yazarın ve çevirmenin lisanı nasıl ele aldığı ve sözcükleri nasıl dizdiği benim için daha önemli. Yapay zeka çevirmenin işini ne kadar kolaylaştırırsa kolaylaştırsın bir Can Yücel çevirisi yapamayacağı kesin. Malum Can Yücel’in Hamlet’ini okumak Shakespeare’in Hamlet’ini okumak gibi değildir. Çevirmen ne kadar destek alırsa alsın en nihayetinde metnin içine kendi söyleyiş biçimini de eklemeli” dedi.

MAKİNE TÜRKÇEYE KALİTELİ ÇEVİRİ YAPAMIYOR

Çevirmenler Meslek Birliği yöneticisi Savaş Kılıç, yapay zeka programlarının henüz Türkçeye iyi ve kaliteli çeviri yapamadığını belirterek “Çeviri denen faaliyet esasen kelimelerin, hatta cümlelerin bir dilden diğerine aktarılmasından ibaret olmadığı için, kültür, bilgi birikimi, yorum her zaman devrede olduğu için, makineden 'sağlıklı' çeviri almak için bir süre daha beklemek gerektiği anlaşılıyor” dedi. 

ESAS SORUN MAKİNE ÇEVİRİSİ DEĞİL

Yapay zeka ile çevirinin henüz çevirmenlere yönelik olumsuz etkisini beklemediklerini belirten Kılıç, şunları söyledi: “Yayıncıların çevirmenlerle ilişkilerini asıl bozan, makine çevirisi değil. Birtakım yayınevleri çevirmenlerin eser sahipliğinden gelen haklarını inkâr etmek ya da fiilen yok saymak yoluna saptıkları, ücretleri eksik veya zamanında ödemedikleri için sorun yaşanıyor. Makine çevirisi henüz denklemin bir parçası değil, çünkü Türkçeye kitap çevirisinde epey kötü sonuç veriyor.”

 ertan.altan@haberglobal.com.tr 

Kaynak: Web Özel