Vietnam koronavirüse 'geçit' vermedi! Nüfusu neredeyse yüz milyon ama...

Tüm dünya koronavirüs ile mücadele verirken sürecin başlarında virüsün Çin'de görülmesi ile Asya'nın güneyinin ve doğusunun ciddi risk altında olacağı düşünülmüştü. Virüs tüm dünyaya yayılıp ilk senesinde ABD ve Avrupa'nın tamamında etkili olurken, Asya ülkelerinin büyük bir kısmı, özellikle Güney Doğu Asya, Uzak Doğu ve Pasifik ülkelerinin çoğu, Batı'ya nazaran daha başarılı bir sınav verdi.

Bu görece başarılı tablonun öne çıkan ülkeleri arasında Vietnam da yer alıyor. Spor tabiriyle “kapalı kutu” olarak tanımlayabileceğimiz ülkede şu ana kadar 2 bin 942 vaka tespit edildi ve Covid-19 nedeniyle 35 kişi yaşamını yitirdi. Şu an 359 aktif vakanın bulunduğu Vietnam'ın nüfusunun 98 milyon olduğunu hatırlatmakta fayda var.

Bir kıyas yapmak gerekirse, dünyanın hem yüzölçümü hem de nüfus açısından en küçük ancak en gelişmiş ülkeleri arasındaki Lihtenştayn'da 2 bin 936 vaka tespit edildi. 57 kişi koronavirüse yenik düştü. İsviçre ve Avusturya'nın arasındaki bu küçük ülkenin nüfusu 38 bin 219. Yani Vietnam'ın nüfusundan 2 bin 564 kat daha az.

Peki Vietnam nasıl başardı? Tüm pandemi boyunca bir günde en yüksek 110 vakaya (30 Ocak 2021) rastlanan Vietnam'da ekonomi nasıl yüzde 2.9 büyüdü?

Tonkin Körfezi'nden, Güney Çin Denizi boyunca Tayland Körfezi'ne kadar uzanan bir şerit şeklindeki Vietnam, kuzey doğusunda Çin, kuzey batısında Laos ve güney batısında Kamboçya ile komşu.

Vietnam'ın yaklaşık 10'da biri kadar nüfusa sahip Laos ve Kamboçya da pandemiden hafif hasar alırken (Laos'ta şu ana kadar Covid kaynaklı can kaybı yaşanmadı) Vietnam ilk günden bu yana çok sert kısıtlamalarla başarılı oldu.

TAMAMEN İÇE DÖNÜŞ...

Sert seyahat kısıtlaması ve sınırlarına kesin kapatma getiren Vietnam bu süreçte tamamen içine döndü. Ülkeden izlenimler aktaran Vox, Ay Yeni Yılı nedeniyle bir aile ziyareti gerçekleştirmek için başkent Hanoi'den, Tonkin Körfezi kıyısındaki Haiphong'a doğru yol alan bir aileyi takip etti.

Haipong çevresinde yer alan 16 denetim noktasından birini kullanarak şehre girmek isteyen aile, onaylı seyahat planı, ikametgah belgesi ve seyahat öncesinde alınmış Covid-19 test sonucu göstermek zorunda. Evrakları hazır olanlar şehir değiştirebilirken olmayanlara kapılar kapanıyor.

Yakın dönemde bölgede vakalar kaydedilince ziyaretçiler bir süreliğine geri çevrildi. Motosikletleriyle kontrol noktasının etrafından dolanmaya çalışan bir grup genç gözaltına alındı. Aynı zamanda Covid vakasına rastlanmış herhangi bir bölgeden gelip, Hanoi-Haipong Otoyolu'na çıkmak isteyenler testleri negatif olsa dahi geri çevriliyor.

MART 2020'DEN BERİ!

Kişi başına düşen milli geliri 2 bin 700 dolar olan (Türkiye'de 8 bin 599 dolar) ve komünist rejimle yönetilen ülke geçen yıl mart ayında ülkeye gelen tüm uçuşları yasakladı. Şimdi ise ülkenin az riskli olarak kabul ettiği birkaç ülkeden (Güney Kore, Japonya, Tayvan) gelen Vietnam vatandaşları, iş insanları ve uzman statüsündeki yabancı çalışanlar ülkeye kabul ediliyor.

Ülkeye karadan, denizden ya da hava yoluyla giriş yapacak olan Vietnam vatandaşları da dahil herkes, gelmeden evvel devletten özel izin almak ve devletin gözetimi altında aralıklarla PCR testine girdikleri 21 günlük bir karantinaya girmek zorunda. PCR testleri pozitif çıkanlar, hastalığın şiddetine bakılmaksızın hastanelerde izole ediliyor.

Bir kesim bu başarıyı “tek partili totaliter rejimin bir başarısı” olarak yorumlarken, Simon Fraser Üniversitesi'nde seyahat kısıtlamalarının etkisini araştıran Prof. Dr. Kelley Lee, “Ortada, 'totaliter rejim, Batı demokrasisine karşı' gibi bir şekilde yaklaşılacak kadar basit bir durum yok” diyor.

'SADECE BİR İNANIŞTAN İBARETMİŞ...'

Georgetown Üniversitesi'nde global sağlık hukuku profesörü olan ve hükümetlerin salgınlara nasıl yaklaşacağını belirleyen uluslararası kanunun yazılmasında görev alan Prof. Dr. Lawrence Gostin ise “Vietnam, neredeyse dini bir inanışa dönüşen 'Seyahat kısıtlamalarının bir faydası yok' argümanına karşı duran birkaç ülkeden biri” diyor ve ekliyor: “Şimdilerde anlıyorum ki seyahat kısıtlamalarına yönelik inanışımız, sadece bir inanıştan ibaretmiş.”

Dünya Sağlık Örgütü Başkanı Tedros Adhanom Ghebreyesus, 31 Ocak 2020'de pandeminin henüz başında ticaretin ve hareketliliğin kısıtlanmasını tavsiye etmediklerini resmen açıklamıştı. Ancak, Çin'e komşu olan Tayvan gibi Vietnam da sınırlarını sert bir şekilde kapattı. Konuyu yorumlayanlar bunda geçmiş deneyimlerin ve Çin'e olan güvensizlik hissinin etkili olduğunu savunuyor.

VİETNAM İLK OLMUŞTU

3 Ocak'ta Çin'den sınır geçişlerinde denetimler sıkılaştı, sağlık kontrolleri başladı, Ocak 2020'nin sonunda ise Vietnam kapıları Çin'e kapandı. Vietnam, bu kararı alan ilk Güney Doğu Asya ülkesi oldu. Mart 2020'nin sonuna gelindiğinde ise tarifeli tüm uçuşlar durmuştu.

Ülke dünyaya karşı kendini adeta evine kilitledi ve Avrupa'nın hatta dünyanın büyük bir çoğunluğunun yaptığından farklı olarak vaka çıkmayan dönemlerde bile sınırlarını açmadı. Dünyanın olan biteni aksiyon filmi izler gibi izlediği dönem olan Ocak 2020'de Vietnam Devlet Başkanı Nguyen Xuan Phuc “Bu hastalıkla savaşmak, düşmanla savaşmak gibi” ifadelerini kullanmıştı.

AÇIK ARA DÜNYA LİDERİ

Test konusunda da hızlı davranan Vietnam test sayısının, vaka sayısına oranında açık ara dünya lideri konumunda. Tespit edilen her vaka başına yaklaşık 1000 test gibi bir oran tutturan Vietnam'ın en yakın takipçisi Yeni Zelanda'da bu oran 500 civarında. Türkiye'nin oranı 11.1, ABD'nin 12.8, Almanya'nın 21.3 seviyesinde.

Yüksek sayıda test yapmasıyla ünlü üç ülkeden Birleşik Krallık'ta 100, Singapur'da 90.9, Danimarka'da ise 66.7 oranı görülmekte.

HAYAT AKSAMADI

Sosyal hayat ise neredeyse hiç kısıtlanmadı. Sürecin başlarındaki kısa süreli sokağa çıkma yasakları haricinde insanlar restoranlara da gitti, konserlere de... 20 Nisan'daki Hung Kings Festivali'nde binlerce kişi kısıtlamalar gevşedikten sonra ilk kez büyük kalabalıklar halinde bir araya geldi. Çocukların okulu geçen süreçte Nisan 2020'deki üç haftalık ara dışında hiç aksamadı. Hastaneler sürecin hiçbir döneminde yatak sıkıntısı çekmedi.

Dünya Bankası Vietnam Baş Ekonomisti Jacques Morisset, "Krizin başlangıcında, ekonomistlere burada ne olacağını sorsanız, çoğu dünyanın geri kalanıyla bağlantıların kesilmesi nedeniyle kötümser bakardı” diyor. Ancak virüs içeride hızla kontrol altına alındığı için ülke ekonomisi çok çabuk toparladı. İmalat devam etti, ihracat normal şartlardaki beklenti olan yüzde 8 değil, yüzde 6.5 oranında arttı. Ülke, Çin'i geride bırakarak 2020 yılını yüzde 2.9'luk büyümeyle noktaladı. 

Bu sonuçlar hükümete duyulan güveni de artırırken, BM'nin hazırladığı bir ankette görülen hükümetlere destekte global ortalama olan yüzde 67'nin çokça üzerinde yüzde 89 destekle hükümet gücüne güç kattı.

İTALYA'YA GİTTİĞİNİ GİZLEDİ, TOPLUMDAN DIŞLANDI!

Kapıları kapatma ve seyahat kısıtlamalarından hızla başarı çıkaran Vietnam'da halk, sürecin geri kalanında devlete güvenirken, 6 Mart 2020'de ülkede 17 numaralı vaka olan sosyetik bir şahsın pandemi öncesi yaptığı Avrupa seyahatinde İtalya'ya da gittiğini zorunlu olmasına rağmen devlete belirtmemesi Covid'e yakalandığının ortaya çıkması büyük ses getirdi.

Hükümetin basın toplantılarına konu olan şahsın hikayesi yayıldıkça halk o kişiye sosyal medyadan tepki yağdırdı. Hanoi'de yaşayan ABD'li ekonomist Sarah Bales, “Herkes onu tanıyor. Ünlü biriydi ve o günden sonra herkes ondan nefret ediyordu” sözleriyle tepkiyi anlatıyor.

Vietnam'da duvarlar hala örülü... Ülkeye dönmeye çalışan Vietnam vatandaşları az sayıda uçuştaki sınırlı sayıda biletlere ulaşmak için karaborsaya bile başvuruyor. Ancak ülke geri adım atmaya, esnemeye yanaşmıyor. Bu bir inatsa, vazgeçmemek ve sabretmek işin önemli bir parçasıysa, Vietnam konuya hiç yabancı değil!

[email protected]

Kaynaklar: Vox, Our World in Data, BM, Worldometers, Viet Nam News, Tuoi Tre News

Kaynak: Web Özel