Trabzon Tonya'daki Kadıralak Yaylası'nın koruma statü değişikliği kararı iptal 

Trabzon'un Tonya ilçesinde, her yıl nisan ayında açan ve Uluslararası Bern Sözleşmesi gereği korunan, ince ve uzun yapraklı 'mavi yıldız' çiçeğinin yetiştiği, Karadeniz'in gözde yerleri arasındaki Kadıralak Yaylası'nın '3'üncü derece doğal sit alanı' olan statüsünün 'sürdürülebilir koruma ve kontrollü kullanım' alanı olarak değiştirilmesi, yargıya taşındı. Yeni statünün, yaylanın doğal yapısını bozacağını öne süren bölge halkı, Trabzon Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'nun 26 Mayıs 2017 tarihli ve 785 sayılı kararının iptali istemiyle Trabzon İdare Mahkemesi'nde dava açtı.

'RED' KARARI BOZULDU

Davayı 27 Mart 2018'de reddeden yerel mahkemenin kararı, Samsun Bölge İdare Mahkemesi 2'nci İdare Dava Dairesi'nce bozuldu. İstinaf Mahkemesi çevre, ziraat ve orman mühendisleri ile peyzaj mimarı, zoolog, biyolog ve botanik uzmanlarından oluşan heyetle bilirkişi keşfi yapılarak, yaylanın 'sürdürülebilir koruma ve kontrollü kullanım’ alanı özelliği taşıyıp, taşımadığının tespit edilmesi istedi.

BİLİRKİŞİ KEŞFİ YAPILDI

Trabzon İdare Mahkemesi, bilirkişilerin katılımı ile yaylada keşif yaptı. Yaylanın koruma statüsünün değiştirilmesi kararının Uluslararası Bern Sözleşmesi'ni ihlal ettiği ve Türkiye'nin tazminat ödemekle karşı karşıya kalacağını savunan hukukçular ile yöre halkı da karardan vazgeçilmesini istedi. Yaylanın statü değişikliğinin önünü açan Trabzon Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu raporunun da bilimsel gerçeklerden uzak olduğunu savunan bölge halkı, değişiklik halinde yaylanın korunamayacağını, doğayı bozacak girişimlerin önünün açılacağını belirtti. Davalı idare ise statünün değiştirilmesinin çevreyi korumada herhangi bir engel oluşturmayacağını savundu.

KARAR İPTAL EDİLDİ

Samsun Bölge İdare Mahkemesi, Trabzon Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonu'nun 26/05/2017 tarih ve 785 sayılı Kadıralak Yaylası’nın '3'üncü derece doğal sit alanı' olan statüsünün 'sürdürülebilir koruma ve kontrollü kullanım' alanı olarak değiştirilmesi yönündeki kararını iptal etti.

‘144 KRİTİK FLORA TÜRÜ VAR’

Mahkemenin gerekçeli kararında doğal sit alanındaki endemik türlere vurgu yapılarak şu ifadelere yer verildi: 

"Doğal sit alanı içinde 144 kritik flora türü belirlendiği, 2’sinin ise kritik seviyede endemik tür olduğu, 11 türün ise tehlikede (EN) kategorisinde değerlendirildiği, 24 tanesinin duyarlı (VU) tehlike kategorisinde olduğu, alanda bulunması muhtemel 37 türün küresel ölçekte önemli derecede tehlike kategorisi kapsamında yer almaktadır. Diğer türlerin de küresel ve ulusal ölçekte farklı tehlike kategorilerinde yer aldığı, alanda bulunan mavi yıldız çiçeğinin de tehlike kategorisinde bulunan ve koruma altına alınan endemik türlerden birisi olduğu, 8 iki yaşamlı ve 8 sürüngen türünün alanın uygun habitatlarında bulunabileceğinin belirlenmiştir. İki yaşamlılar arasındaki 3 türün, sürüngenlerden ise 2 türün 'kritik tür' olarak değerlendirildiği, alanda bulunan 33 memeli türünden 3 tanesinin kritik türlerdir. Kadıralak Yaylası'nın merkezi kısmında insan faaliyetlerinin ve yapılaşmanın aşırı olduğu, ancak merkezin dışına doğru ormanlık alanlarda bu faaliyetlerin kesildiği, bu ormanlık alanların doğal karakterlerini koruduğu ve yaban hayvanlarının barınma, beslenme ve üreme gibi hayati ihtiyaçlarını temin edebileceği uygun yaşama şartlarına sahip olduğu görülmektedir."

'KRİTİK TÜRLER İÇİN ÜREME VE YAŞAM ALANI'

Yerleşim alanlarının dışında müdahalenin az olduğu doğal alan olduğuna vurgu yapılan yaylanın merkezi kısmı dışında kalan yerlerin kritik türler için üreme ve yaşam alanı olduğuna vurgu yapılan kararda, "Oluşturduğu bölgesel, ulusal veya dünya ölçeğinde olağanüstü ekosistemleri, türleri bulundurduğu, jeolojik, jeomorfolojik özelliklerinin korunduğu, genel olarak insan etkisi olmadan meydana geldiği, insan faaliyetleri sonucu bozulma veya tahrip olma riskinin yüksek olduğu, doğal süreçler veya zamanla sınırlı müdahalelerle dönüşebilme kabiliyetine sahip olduğu, korunacak hedef tür veya türlerin üreme alanlarını ihtiva ettiği, dolayısıyla kesin korunacak hassas alanlara ilişkin ayırt edici kriterlerden birkaçını içerdiği göz önüne alındığında, Kadıralak Yaylası’nın yerleşim alanlarını içine alan ve ormanlık alanın dışında kalan bölgelerin ‘sürdürülebilir ve kontrollü kullanım alanı’ olarak, ormanı kapsayan alanların ise ‘nitelikli koruma alanı’ olarak belirlenmesine ilişkin işlemde hukuka uygunluk bulunmamaktadır" görüşlerine yer verildi.

KADIRALAK YAYLASI

Tonya ilçesine 9 kilometre uzaklıktaki Kadıralak Yaylası, her yıl nisan ayında açan 'mavi yıldız' çiçekleri ile mora bürünüyor. Yok olma tehlikesi bulunan, ince ve uzun yapraklı çiçek, Uluslararası Bern Sözleşmesi gereği Türkiye'nin korumakla yükümlü olduğu endemik bitkiler arasında bulunuyor. Nisan ayında doğa fotoğrafçılarının akınına uğrayan Kadıralak Yaylası, 'tabiat parkı' ilan edilmişti. 

Kaynak: DHA