Tarihi heykellerin peşinde! İngiliz lordun Atina casusu

Atina'da Akropol'ün bir parçası olan ve 19. yüzyılda Yunanistan'dan kaçırılarak British Museum'da sergilenmeye başlanan Elgin Mermerlerine ilişkin ilginç bilgiler gün yüzüne çıktı. "Elgin Mermerleri" adının hikayesi ise 1801 yılına dayanıyor. Birleşik Krallık'ın Osmanlı'daki büyükelçisi olan İskoçyalı Elgin Lord'u Thomas Bruce, Elgin Mermerleri adını ilk gündeme getiren isim olarak kayıtlarda yer alıyor. Bruce, aynı zamanda heykelleri Atina'dan Londra'ya götüren isim olarak biliniyor. Gizemli heykellerin İngiltere'ye nasıl kaçırıldığına ilişkin gerçekler ise yıllar sonra Yunan arkeolog Tatiana Poulou tarafından ortaya çıkarıldı. Elgin Mermerleri'nin kaçırılmasıyla ilgili yaptığı araştırmalardan çıkan sonuçları Yunanistan'da yayımlanan Kathimerini gazetesine anlatan Poulou, "2014 yılında İskoçya'daki Elgin kontlarının aile ikametgahı olan Broomhall House'un arşivinde çalıştım. Elgin'in 7. kontu Thomas Bruce ile ajanları arasındaki 500 mektup yer alıyor. 7 ciltlik arşiv kayıtlarını inceledim ve ilgiç bilgilere ulaştım" diyor.

KOLYE SAYESİNDE TANIDI

Poulou, Atina'nın arkeolojik alanlarının birleştirilmesiyle ilgili bir projenin çalışmaları sırasında tesadüfen bölgedeki bir kazıda çekilen fotoğrafları da incelediğini aktarıyor. Görüntülenen kalıntılar arasında yer alan bir kolyenin üzerindeki desene benzeyen bir parçanın British Museum'da sergilendiğini ve Elgin koleksiyonuna ait olduğunu fark eden Poulou, bir konferansta Elgin arşivlerinin önde gelen otoritelerinden Dyfri Williams ile tanıştığını ve ona kolyenin fotoğraflarını gösterdiğini de dile getiriyor. 

OSMANLI'DAN FERMAN İSTEDİ

İngiliz arşivlerinde çalışmak için gerekli özel izinleri alan Poulo, mektupları incelediğinde karşılaştığı manzara hakkından ise şunları anlatıyor: "Ünlü Elgin heykellerinin Akropol'den kaçırılması için nasıl bir yol izlendiğini anlamaya başlamıştım. Elgin Kontu'nun malikanesinde uzun bir süre geçirdim. Lusieri, eserlerin kaçırılması faaliyetlerinin odağındaki isim. Mektuplara göre Lusieri, ekibinin kazı alanına girişi engellendiğinde Lord Elgin'den, Osmanlı yetkililerinden 'daha fazla zorluk yaşanmasını önleyecek şekilde yazılmış bir ferman' temin etmesini de istiyor."

ELGİN'E SADIK KALDI

Poulou, Lord Elgin'in arkeolog casusu Lusieri için şunları söylüyor: “Elgin'e o kadar sadık bir şekilde hizmet etti ki; kendi hayatındaki tüm dramlara rağmen ölüm döşeğine kadar onunla kaldı. O emirlere uyuyordu ama o olmasaydı Elgin koleksiyonunun götürülmesi asla gerçekleşemeyecekti.”

Poulou, Kathimerini'ye verdiği röportajda ayırca, "Broomhall'da mektupları okurken ağladığım zamanlar oldu. Lusieri, Parthenon'a çok büyük zarar verdi. Bu, ulusal kimliğimizle, ulusal bir anıtın yok edilmesiyle ve elbette geri getirme talepleriyle doğrudan ilgili bir konudur. Arkeologlar olarak konunun siyasetine karışmayabiliriz ama bu mektuplardan bazılarının geçerli bir argüman oluşturduğunu biliyoruz” bilgisini de paylaşıyor. 

HUKUK MÜCADELESİ

Anadolu topraklarından çeşitli yollarla ele geçirilen pek çok eseri de sergileyen British Museum hırsızlık haberlerinin ardından tepkilerin odağında. Çin, Yunanistan ve Nijerya, British Museum'a, yıllar önce çalınan eserleri için çağrı üstüne çağrı yaparken, ünlü müzeye karşı Türkiye'de de yıllardır hukuki mücadele veriliyor. Tüm dünyadan 8 milyondan fazla objeyi barındıran müzede, Türkiye'den çalınarak götürülen 5 bin yıllık eserler bulunuyor.

ertan.altan@haberglobal.com.tr 

Kaynak: Web Özel