Siyanür nedir?

Fatih'te kapısına 'Dikkat siyanür var' yazılı not astıkları evlerinde cansız bedenleri bulunan 2'si kadın 4 kardeşin, ön otopside kanlarında siyanür bulunmasının ardından gözler yeniden siyanüre çevrildi. Siyanür geçtiğimiz aylarda da bir ailenin felaketine neden olmuş ve satışının yasaklanması gündeme gelmişti. Peki ölümcül sebeplere yol açan siyanür nedir, siyanüre ulaşmak bu kadar kolay mı? 

 Emekli polis Güvenlik uzmanı Feramuz Erdin bu soruları cevaplarını Haber Global'e anlattı.

SİYANÜRE ULAŞMAK KOLAY MI?

Erdin, "Siyanüre ulaşmak bu kadar kolay değil. Ülkemizde özellikle uyuşturucu alanında kullanılabilecek kimyasallarla ilgili prosedür var. Bunların imalatı, ithalatı ve dağıtımı şeklinde. Siyanür buna dahil olmamakla birlikte kendi içinde bir prosedüre sahip.Yani teknik olarak bu maddeye ulaşmak kolay değil" dedi.

AİLELER SİYANÜRÜ NASIL ELDE ETTİ?

Feramuz Erdin açıklamasında "Muhtemelen yakınlarından, akrabalarından altın işiyle uğraşan kişilerden elde ettiğini düşünüyoruz.Türkiye'de bir siyanür kara borsası var mıdır? şu an için bunu cevaplamak mümkün değil" ifadesini kullandı.

MAYIS AYINDA İZMİR'DEKİ BİR AİLENİN FELAKETİNE NEDEN OLMUŞTU

İzmir'de bir kimya öğrencisi tarafından sipariş verilen potasyum siyanür, anne ve babasının hayatını kaybetmesine neden olmuştu.

SİYANÜR NEDİR?

Kimyasal anlamda siyanür, bir karbon ve bu karbona bağlı üç azot atomu içeren bileşiklere verilen isimdir. Siyanürün organik ve inorganik şekilde bulunduğu bilinir. Endüstriyel anlamda üretilip, yine bu alanlarda kullanılan siyanür de oldukça faal. Siyanür, hidrosiyanik asit ve bu asitten türeyen metal tuzlarından meydana gelir. Siyanürün kendisi ve türevleri, zehir maddeleri arasında yer alır. 

Siyanür, hepsi çok şiddetli zehirli olan hidrosiyanik asit ve bu asitten türeyebilen metal tuzlarının genel adı olarak biliniyor. Sodyum siyanür ve potasyum siyanür en önemlileri arasında yer alır. Endüstride ısıtılmış kuru karbonlar üzerinden, amonyak (NH3) ve CO gazlarının karışımı geçirilerek elde edilirler.

Siyanür ve bileşikleri kimyasal yollarla üretilebildiği gibi, bazı bitkiler ve hayvanlarca da üretilir. Siyanürü doğal olarak üreten birçok bitki, bakteri ve böcek vardır.

Kiraz, badem, kayısı, şeftali, erik, fasulye, patates, turp, lahana, şalgam, brokoli ve mısır siyanürlü bileşikleri doğal olarak üretir.

SİYANÜRDE KISITLAMA VAR MI?

Birçok alanda kullanılan siyanüre ulaşmak, "Kontrole Tabi Kimyasal Maddeler Hakkında Yönetmelik" ile 16.06.2004 tarih ve 25494 sayıyla Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

YÖNETMELİĞİN AMACI NE?

Yönetmeliğin 7. maddesi, üretime/ithalata konu yönetmelik eki kimyasal maddelerin yurt içinde gerekli denetimlerinin yapılabilmesi adına dağıtım kanallarının her birinin ve son kullanıcısının tespit edilmesini amaçlamış olup, yurt içinde birden çok satış basamağını içerebilen bu tür kontrole tabi kimyasalların, suistimalinin önlenmesi amaçlanmaktadır.

POTASYUM SİYANÜR NASIL ÖLDÜRÜR?

Yüksek miktarda siyanür, vücudumuz için tehlike arz etmesine rağmen eser miktarda vücudumuzda ve çeşitli yiyeceklerin içinde bulunur. Vücutta depolanmaz, kanserojen değildir. Günümüzde en çok sigara dumanı ve yangınların dumanının solunması ile maruz kalınmaktadır. Siyanür kanda bulunan methemoglobin'e irreversible (geri dönüşümsüz) bir şekilde bağlanarak etkinlik gösterir. Bu özelliği kanın dokulara oksijen perfüzyonunu sağlayamaması sonucu hipoksi'ye ve sonuçta hipoksik şok ve ölüme neden olur. Oksijen mevcuttur fakat kanda taşınamaz. Vücut adeta oksijen havuzunda boğulur.

Tedavide amaç zehirli maddenin zehirsiz başka bir metabolite çevrilmesidir. Bunun için öncelikle hastaya sodyum nitrit verilir. Bu madde methemoglobin'e siyanür ile yarışmalı olarak bağlanır ve siyanür bu sayede methemoglobin'e bağlanamaz. Daha sonra verilen sodyum tiyosülfat ise siyanür ile reaksiyona girerek tiyosiyanat oluşturur. Bu madde vücut için toksik değildir ve böbreklerden atılır.

SİYANÜR ZEHİRLENMESİ BELİRTİLERİ

Potasyum siyanür zehirlenmesi etkisini çok hızlı bir şekilde kendini gösterir. Neredeyse anında solunduğunda veya mideye salındığında - birkaç dakika sonra gibi kısa zamanda . Deri ve mukoza siyanid sayesinde yavaşça emilir. Potasyum siyanür zehirlenmesi belirtileri, alınan doza ve zarara karşı kişisel duyarlılığa bağlıdır..

MADENCİLİKTE KULLANIMI

Madencilikte siyanür kullanımı 1880'li yıllara dayanır. Özellikle metallerin üretiminde kullanılan siyanürün, günümüzde altın ve gümüş üretiminde çevreye zararı olmayan alternatifi vardır; bu alternatiflere örnek olarak tiyo üre verilebilir. Ancak üretim sonucu oluşan artıklardaki siyanürü uzaklaştırmak INCO prosesi ile mümkündür . Bununla birlikte siyanür bozundurma ünitesi bulunmayan tesislerde siyanür artıklarının, yeraltı sularına karışma ihtimali vardır.. Dünyanın en güvenli sayılan siyanürlü altın işletmelerinde bile çevre felaketleri gözlenmiştir. Ancak uygun bozundurma ünitesi (INCO) ve standartlara uygun olarak yapılmış bir atık barajı ile bu tür problemler bertaraf edilebilmektedir.