Özel üniversitelerin zamları hukuka uygun mu, öğrenciler ne yapmalı?

SIDAL UTKUCU - METİN AKTAŞOĞLU / Özel üniversitelerin eğitim ücretlerine yaptıkları zamlar, son günlerde kamuoyunun en ciddi tartışma konuları arasında yer alıyor. Bazı öğrenciler okudukları okulun yeni dönem için yüzde 250'lere varan zamlar yaptığını öne sürerken, pek çok öğrenci ilk kayıt sırasında vadedilenin çok üzerinde zamlarla karşı karşıya kaldıklarını öne sürüyor.

YÖK'TEN ÖZEL ÜNİVERSİTELERE UYARI

YÖK ise konuya ilişkin açıklamasını 26 Temmuz tarihinde yapmıştı. “Öğrencilerin mağduriyet yaşamamaları için eğitim ve öğretim ücretlerini tercih ve/veya yatay geçiş dönemlerinden önce belirlemelerinin zorunlu olduğu” ifadelerine yer verilen açıklamada, şunlar kaydedilmişti:

“Yükseköğretim Kurulu'na ulaşan ihbar veya şikâyetlerden, kimi vakıf yükseköğretim kurumlarının eğitim ve öğretim ücretlerini, belirli bir miktar olarak belirlemek yerine dönem sonu veya başlangıcındaki enflasyon ya da maliyetlere göre tespit edecekleri yönünde açıklamalarda bulundukları görülmüştür.

Kayıt döneminden sonra öğrencilerin şaşırtıcı ve beklenmedik rakamlarla karşılaşmamaları, dolayısıyla mağduriyet yaşamamaları için eğitim ve öğretim ücretlerinin, tercih ve/veya yatay geçiş dönemlerinden önce net bir miktar olarak belirlenmesi zorunludur.”

Buna rağmen kayıt yenileme döneminin yaklaştığı şu günlerde konu hararetle tartışılmakta. Peki bu zamlara ilişkin öğrencilerin ne gibi hakları bulunuyor? Tüketici Konfederasyonu Başkanı Aydın Ağaoğlu, “Özel üniversitelerde eğitim alan öğrenciler tüketici sıfatındadır” diyor ve Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'a atıfta bulunuyor:

“Kanun'un 4. maddesinin 2. fıkrasında, 'Sözleşmede öngörülen koşullar, sözleşme süresi içinde tüketici aleyhine değiştirilemez' ifadesi yer almaktadır. Bu okullar, öğrenci kaydederken ilanlarda, broşürlerde ya da internette vadetmiş oldukları yüzdelik artıştan fazlasını yansıtamaz. O nedenle okulların uyguladığı zam hukuka aykırıdır.”

'SÖZLEŞMEYE UYGUN OLSA BİLE...'

Avukat Cenk Söbe de konuya ilişkin benzer bir değerlendirmede bulunuyor ve “Kurumlar taahhüt ettikleri rakamın üstünde bir zam yapamazlar, bu hukuka aykırıdır” diyerek şöyle devam ediyor:

“Bununla birlikte üniversitesinin belirlediği zam oranı, sözleşmeyle belirlenen üst limite uygun olsa bile ortada günün ekonomik koşullarına aykırı bir durum varsa öğrenci bu zammı yargıya taşıyabilir.”

Ağaoğlu da öğrencilerin izleyebilecekleri yolu şöyle aktarıyor:

“Özel üniversiteler artan maliyetleri ileri sürerek fiyat artıramazlar. Vadettikleri artış oranına uymak zorundalar. Bu vaat bağlayıcıdır. Öğrenciler bu konudaki şikayetlerini mutlaka YÖK'e iletmeli. Ayrıca, bu ücreti ödemek zorunda kalan öğrenciler, adliyedeki arabuluculara başvurabilir. Arabulucuda uzlaşma sağlanamaması halinde, fazladan tahakkuk ettirilen bedelin iadesi ve iptali için tüketici mahkemesi nezdinde dava açabilirler.”

ÜNİVERSİTELERDEN AÇIKLAMALAR...

Doğuş Üniversitesi Genel Sekreteri Av. Bağlan Uzgören, “Söz konusu ücretler, yeni öğrenci ücretlerine yüzde 15 oranında indirim uygulanarak hesaplanmış olup, kayıt olduğunuz dönemin tercih bursu ve varsa indirimleri aynen korunmuştur” ifadelerini aktarırken, Beykent Üniversitesi ise benzer bir indirim uyguladıklarını belirtiyor.

Beykent Üniversitesi Basın, Yayın ve Medya Danışmanı Saygı Ünlü basın açıklamasında, “Kayıt yenileme ücreti, bu yılki ekonomik koşullar göz önünde bulundurulduğunda 2022-2023 akademik yılı ilan edilen bölüm ve program ücretleri üzerinden ekstra yüzde 15 indirimli olacak şekilde belirlenmiş ve bu indirim oranı ilan edilen ücretlere yansıtılmıştır. Kayıt olunan dönemin tercih burs oranları ise aynı şekilde korunmuştur” ifadelerine yer verdi.

Öğrenciler kara kara düşünüyor! Özel üniversitelerden eğitime dev zam: Çözüm bulunmazsa okulu bırakacağızGündem

Bazı üniversitelerin vadettikleri zammın çok üzerinde zam yapması durumuna da değinen Söbe, “Böyle bir şeyin aslında mümkün olamaması gerekiyor” diye konuşuyor. Konunun sadece üniversiteleri değil “tüketicilerin” hizmet satın aldığı her kurum için geçerli olacağına değinen Söbe, “Sen kurum olarak öğrenciye veya müşterine reklamlarında bir azami zam oranı taahhüt ediyorsan, sözleşmede farklı bir ifade olsa dahi konu, yargıya taşınabilir” diyor.

Özel bir üniversitenin öğrencilerinin, okul önünde düzenlediği bir eyleme katılan Ağaoğlu, “Bahsedilen sektör eğitim sektörüdür” diyor. Söbe ise aynı çerçevede “Eğitim hakkı anayasal bir haktır. Fahiş zamlar öğrencinin eğitim alma hakkına karşı anayasaya aykırı bir durum oluşturuyorsa bu da öğrencilere konuyu yargıya taşıma hakkı verir” ifadelerini kullanıyor.

'MÜDAHALE MÜMKÜN'

Bu noktada hem Ağaoğlu hem de Söbe vakıf üniversitelerinin kamusal hizmet verdiklerine değiniyor ve vakıf üniversitelerinin her ne kadar 'özel' de olsa YÖK'e bağlı; idarenin denetimi ve kontrolü altında kurumlar olduğuna dikkat çekiyor.

Söbe ayrıca devletin “barınma hakkı” çerçevesindeki kira zamlarına yönelik müdahalesine benzer bir müdahaleyi “eğitim alma hakkı” bağlamındaki bu konuda da yapabileceğini ifade ediyor. Ancak söz konusu müdahalenin özel üniversitelerin anayasal hakkına da müdahale etmeyecek bir şekilde düzenlenmesinin gerektiğini aktarıyor.

[email protected]

[email protected]

Kaynak: Web Özel