İstanbul'da nüfus artış hızı neden azalıyor? 'Beklenen Marmara depremi...'

Sibel Gülersöyler / Eren Sakarya 

İç göçler sonucu yaşanan hızlı nüfus artışı, İstanbul'un en büyük sorunlarından biri. Köyden kente göçün yoğunlaştığı 1950 sonrası dönemlerde şehrin nüfusu hızla yükseldi. Örneğin 1955-60 arasında yıllık nüfus artışı hızı yüzde 54.75 olurken 1965-70 arasında da bu rakam yüzde 54.94'e ulaştı. Bu hız 1985 ile 1990 arasında yüzde 44.78 idi.

Ancak son yıllarda İstanbul'un yıllık artış hızı oldukça azaldı. 2021 yılında İstanbul nüfusu 15.840.900 iken, 2022 yılında 15.957.951 oldu. İstanbul'un nüfusu sadece yüzde 0.42 arttı. İstanbul Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ayşe Dilek Darby, bu dönemde nüfus artış hızının neredeyse yüzde 0 olduğunu belirtiyor. Peki bu artışı yavaşlatan etmenler neler? İstanbul'un nüfusu 2020-2021 yılları arasında yüzde 2,42 (pandemi dönüşü) artmış, 2019-2020 arasında ise yüzde 0,37 azalmıştı.

PANDEMİ İLE BAŞLAYAN KENTTEN KAÇIŞ SÜRECİ... 

2020 yılında ortaya çıkan Covid-19 salgınına dikkat çeken Darby, "Covid-19 pandemisinde ise İstanbul’un nüfus artış hızının 2019-2020 yılları arasında yüzde 0.37’lik bir gerilemeye sahne olduğunu biliyoruz" diyor ve "Ancak, geriye göç trendini sadece pandemi sonrası yeni-normal ile açıklamak mümkün değil" diye ekliyor.

Darby, büyük kentlerde, özellikle de İstanbul’da erişilebilir konut sıkıntısındaki sorunların ve ekonomik zorlukların kentsel yaşam maliyetlerini arttırmakta olduğunu ifade ediyor. Bilim insanı, "Bu durum da kentlinin yaşam standartlarını ve yaşam kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir. Dolayısıyla, pandemi ile başlayan kentten kaçış süreci, “yeni normal” diye adlandırılan dönemde bu kez de ekonomik sorunlar ve erişilebilir konut sunumunun yetersizliği gibi tetikleyicilerle hızlanmaktadır" ifadelerini kullanıyor.

'YAKLAŞAN MARMARA DEPREMİ...'

Prof. Darby geçtiğimiz Şubat ayında yaşanan depremlere de dikkat çekiyor. Depremlerin sadece Türkiye’yi sarsmakla kalmadığını belirten bilim insanı, İstanbul için de önemli değişim ve dönüşüm sinyallerinin verildiğini söylüyor. Prof. Dr. Ayşe Dilek Darby sözlerini şöyle sürdürüyor:

Depreme dayanıklı konut stokunun azlığı, zemin açısından tehlikede olan ilçeler, beklenen Marmara depreminin giderek yaklaşmakta olduğu haberleri İstanbul’un emlak piyasasını hareketlendirdi. Bu süreçte son yıllarda TÜİK verilerine de yansıyan geriye göçün, Şubat ayında yaşadığımız depremler sonrası nasıl bir yön çizeceğini dikkate izlemek gerekiyor. İstanbul’daki kentsel dönüşüm süreçlerinin hızı, işleyişi ve çıkacak olan maliyetler, kentten ayrılmak isteyen ailelerin sayısını beklenenin üzerinde arttırabilir.

Depremler İstanbul'dan tersine göçe nasıl etki eder?Gündem

LONDRA ŞEHİR MERKEZİ ÖRNEĞİ... 

İstanbul'un nüfus artış hızını düşürmek, İstanbul'a gelen göçü engellemek hatta şehrin nüfusunun azalmasını sağlamak için çeşitli tedbirler hakkındaki düşünceler zaman içinde ortaya konuyor.

Geçtiğimiz gün Cumhurbaşkanı Erdoğan, NTV'de yaptığı açıklamada, İstanbul Belediye Başkanı olduğu sırada İstanbul'a vizeyle giriş tezinin olduğunu belirtmişti. Erdoğan "İstanbul'a girmenin bir bedelinin olması lazım. Bakın Londra'ya giremezsiniz. Londra'da belli kuralları var bu işin" diyerek İngiltere'nin başkenti Londra'yı örnek göstermişti. Bu şehirde araçlarla ilgili belli kısıtlamaların olduğunu dile getirmişti. Peki Londra'daki bu kısıtlamalar nedir?

Londra'nın merkezindeki belli başlı bölgelerdeki yollarda, belli saatlerde 15 sterlinlik ekstra bir ücret alınıyor. Buna 'trafik sıkışıklığı ücreti' deniyor. Şehrin merkezindeki nüfus ve trafik yoğunluğunun bu şekilde azaltılması planlanıyor. Ayrıca araçların saldığı karbondioksit salınımının düşürülmek istenmesi de bu uygulamanın başka bir nedeni. Londra'da standartların üzerinde karbondioksit salınımı yapan araçlardan 15 sterline ek olarak ekstra bir ücret daha alınıyor. Bu uygulama, Singapur, İtalya'nın Milano ile İsveç'in Stockholm kentleri gibi dünya üzerinde bazı şehirlerde uygulanmakta.

Bunun yanında İstanbul'un nüfus artış hızını düşürmek için çeşitli teşvikler de uygulamaya konuldu. Bunlardan biri ise İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin başlattığı Köye dönüş projesi. Prof. Dr. Ayşe Dilek Darby, Ağustos 2022’de İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin son 3 yılda 10.000 aileye İstanbul’dan ayrılmaları için yardım ettiğini belirttiğini söylüyor.

Ek kaynaklar: Transport for London, İBB, AA

Kaynak: Haber Global TV