Evcil hayvanlarda mutasyonlu virüs... Aşılanmaları gerekir mi?

Bilim insanları koronavirüsten tamamen kurtulmanın yollarını ararken virüsün hangi türlere bulaşabileceği üzerine de çalışmalarını sürdürüyor. Pandeminin ilk günlerinde Covid-19'un yarasalardan insanlara aktarıldığı konuşuluyordu. 

Bu iddia ispatlanamazken DSÖ'nün raporunda virüsün yarasalara da başka bir hayvan türü vasıtasıyla geçmiş olma ihtimali de yer almaktaydı. Bir başka iddia da virüsün pangolinlerden geçmiş olabileceğini öne sürüyordu.

Danimarka'da ise oklar vizonlara çevrilmiş ve virüsün yayılmasına neden oldukları gerekçesiyle 4 Kasım 2020'den bu yana 15 milyonun üzerinde vizon itlaf edilmişti.

Danimarka mutasyonlu virüsün vizonlarda da görülmesi nedeniyle, milyonlarca vizonu itlaf etmişti. Bu karar dünya çapında büyük bir tepki toplarken eleştiri oklarının hedefi olan Tarım Bakanı Mogens Jensen istifa etmek zorunda kalmıştı. (Fotoğraf: Reuters)

BU KEZ EVCİL HAYVANLAR GÜNDEMDE

Tüm bunlardan sonra yeni bir gelişme daha yaşandı. Bu kez başrolde dostlarımız evcil hayvanlar var. East Anglia Üniversitesi, Earlham Enstitüsü ve Minnesota Üniversitesi'nden bir grup bilim insanı koronavirüsün çeşitli hayvanları enfekte edebileceğini ve bir noktada evcil hayvanların da aşılanması gerektiğini öne sürdü.

Raporda “Hayvanların, mutasyon geçirmiş virüs için doğal konak olması ve insanları yeniden enfekte etme olasılığı, uzun vadede halk sağlığı açısından bir risk teşkil edebilir” ifadeleri yer aldı.

Çalışmada yer alan isimlerden biri olan ve East Anglia Üniversitesi'nde evrimsel genetik profesörü olarak görev yapan Prof. Dr. Cock van Oosterhout, kedi ve köpeklerin koronavirüse yakalanabileceğini ancak henüz evcil hayvanlar aracılığıyla Covid-19'a yakalanmış bir insan tespit edilmediğini belirtti.

Van Oosterhout, mutasyonlu virüs nedeniyle milyonlarca vizonun itlaf edildiğini de hatırlatarak “Evcil hayvanlarda buna benzer bir senaryoyla karşı karşıya kalmamak için onları da aşılamamız gerektiğini düşünmemiz lazım” dedi.

EVCİL HAYVANLARDA BENZER KALP PROBLEMLERİ GÖRÜLDÜ

Hatırlanacağı üzere Mart 2020'de Hong Kong Tarım Balıkçılık ve Koruma Bakanlığı, 27, 28 Şubat ve 2 Mart 2020 tarihlerinde Covid-19 testine tabi tutulan karantina altındaki bir köpeğin test sonuçlarının “zayıf pozitif” çıktığını açıklamıştı.

Uzmanlar o dönem için bunun endişe duyulacak bir durum olmadığının altını çizmiş ve geçişin yalnızca “insandan-hayvana” şeklinde olabileceğini vurgulamıştı. Araştırmacılar daha yakın bir geçmişte ise evcilleştirilmiş kedi ve köpeklerde B.1.1.7 enfeksiyonlarının evcil hayvanların Covid-19'lu insanlarda görülenlere benzer kalp problemleri geliştirmesine neden olabileceğini buldular.

Virüs mutasyona uğradıkça bu durumun değişip değişemeyeceği henüz netlik kazanmış bir durum değil ancak kıymetli dostlarımıza Covid-19 bulaştırmamak için -en azından bu riski almamak için- hijyen kurallarına uzmanların uyarıları doğrultusunda harfiyen uymamız gerekiyor. Aynı zamanda başka türlere yayılan bir mutasyonun, mevcut aşıların mücadele alanının dışında kalmasından korkuluyor.

İLGİLİ HABER

Kedi ve köpeklere de koronavirüs testi yapılacak

FARELER POTANSİYEL TAŞIYICI OLABİLİR

Koronavirüsün hayvanlar ile olan ilişkisinde yeni bir sayfa da 31 Mart'ta açıldı. New York Times'da yer alan habere göre bilim insanları yaptıkları araştırmalar sonucunda virüsün kemirgenlere bulaşabileceğini öne sürdü. Özellikle farelerin potansiyel taşıyıcı olabileceğine dikkat çekilirken araştırmalarda gelinen noktada virüsün henüz insandan fareye, fareden insana veya fareden fareye bulaşmadığının altı çizildi.

Peki mutasyonlu virüslerin farelere bulaşabildiğini nasıl öğrendik?

bioRxiv'de yayımlanan makaleye göre laboratuvar ortamında deney fareleri B1.351 ve P.1 varyantları ile enfekte edildi. Kemirgenler henüz insanlar için risk teşkil etmiyor ancak Güney Afrika'da ve Brezilya'da keşfedilen ve dünyaya yayılan bu varyantın farelere bulaştırılmış olması, gelecekte yaşanacak mutasyonların kemirgenleri de enfekte edebileceği yönünde bir uyarı işareti oldu.

Uzmanlar virüsün mutasyonlar yoluyla kendisine gelecekte farklı taşıyıcılar bulabileceğini belirtiyor. Londra ve New York gibi büyük şehirlerde farelerin hala varlıklarını geniş bir şekilde sürdürüyor olması, soru işaretleri doğurmakta.

GÜNEY AFRİKA VE BREZİLYA VARYANTI FARELERDE ÇOĞALABİLİR

Çalışmada, araştırmacılar virüsü laboratuvar farelerinin burun kanallarına sürerek fareleri enfekte etti. Araştırmacılar, ilk olarak Wuhan'da tanımlanan orijinal virüsün laboratuvar farelerini enfekte edemediğini ve Avrupa'nın büyük bir kısmına yayılan varyant olan B.1.1.7'nin de farelere bulaşmadığını ortaya koydu.

Paris'teki Pasteur Enstitüsü'nde veteriner ve fare genetikçisi olarak görev yapan ve çalışmayı yöneten Dr. Xavier Montagutelli, Güney Afrika ve Brezilya'da keşfedilen varyantlar olan B.1.351 ve P.1'in ise kemirgenlerde çoğalabileceğini söyledi. Bu mart ayının başında çevrimiçi olarak yayınlanan araştırma, henüz bilimsel bir dergide yayınlanmak üzere incelenmedi.

Dr. Montagutelli, sonuçların yalnızca farelerde enfeksiyonun mümkün olduğunu gösterdiğini belirtti. Doğada yakalanan farelerin koronavirüs ile enfekte olduğu yönünde bir bilgi yok ve şu ana kadar virüs, insanlardan farelere, farelerden insanlara veya farelerden farelere sıçrayamıyor gibi görünüyor.

Deneylerde başarılı bir enfeksiyon oluşturmak için koronavirüs, hayvan hücrelerinin yüzeyindeki bir proteine bağlanmalı, hücrelere girmeli ve kendi kopyalarını yapabilmeli. Virüs ayrıca bağışıklık sisteminin enfeksiyonu önleme konusundaki erken girişimlerinden de kurtulmalı.

"VİRÜS MAALESEF OLDUKÇA HIZLI DEĞİŞİYOR"

ABD Ulusal Alerji ve Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü'nden virolog Vincent Munster, tüm bu gereklilikler göz önüne alındığında, koronavirüsün bu kadar çok türe bulaşmasının “oldukça sıra dışı” olacağını söyledi. Munster, “Tipik olarak, virüsler daha kısıtlı sayıda taşıyıcıya sahiptir” diye konuştu.

Dr. Munster, koronavirüs varyantlarının farelerden insanlara atlayamayacak gibi görünmesine rağmen ortada; kemirgenler arasında yayılma, yeni varyantlara dönüşme ve ardından tekrar insanlara bulaşma potansiyeli olduğunu da belirtti.

Kuzey Carolina Üniversitesi'nden virolog Timothy Sheahan ise “Virüs değişiyor ve maalesef oldukça hızlı değişiyor” ifadelerini kullandı.

Dr. Sheahan virüsün daha çok çiftlik hayvanları ve evcil hayvanlara bulaşması konusunda endişe duyduğunu söylerken “Evinizde vahşi fareleri yakalayıp, kedinizle veya köpeğinizle yaptığınız gibi sarılmıyorsunuz veya yüzlerine dikilip aynı hava sahasını paylaşmıyorsunuz” dedi ve ekledi: “Daha yakın bir ilişkimiz olan vahşi veya evcil hayvanlar konusunda daha çok endişeliyim.”

Ancak Dr. Sheahan ve diğer uzmanlar, elde edilen bulguların, virüsteki hızlı değişiklikleri yakından izleme ihtiyacı doğurduğunun altını çiziyorlar: “Koronavirüs hareket halindeki bir hedef gibi; bu çılgınca... İnsanları hızlı bir şekilde aşılamaya çalışmaktan başka yapabileceğimiz hiçbir şey yok.”

Kaynaklar: Euronews, BBC, New York Times: 'Virus Variants Can Infect Mice, Scientists Report', bioRxiv 

Kaynak: Web Özel