Eski Kiev Büyükelçisi ile 6 soru 6 cevap | Bundan sonra ne olacak?

Rusya ile Ukrayna arasında aylardır süren gerilimin ardından Rusya, Ukrayna'yı bombalamaya başladı. Pek çok kentten patlama haberleri geliyor. Sivil kayıp açıklamaları yapılıyor.

2009-2011 yılları arasında Türkiye'nin Kiev Büyükelçiliği'ni yapan emekli Büyükelçi Ahmet Bülent Meriç'e krizin dünü, bugünü ve yarını hakkında altı soru yönelttik. 👇

1-KİEV'DE GÖREV YAPTIĞINIZ SÜREÇTE (2009-2011) UKRAYNA HALKI RUSYA'YI BİR TEHDİT OLARAK GÖRÜYOR MUYDU?

Ukrayna toplumu, o dönem kutuplaşmış vaziyetteydi. Dinyeper Nehri (ülkenin tam ortasından geçen) hemen hemen bir sınır oluşturuyor. Ukrayna'nın doğusuna doğru gittiğiniz zaman Rus yanlıları, Rusça konuşanlar ve Rus etnik azınlığı giderek artıyor. Bugün için de aynısı geçerli. Ülkenin batısına gittiğiniz zaman ise kendisini Ukraynalı hisseden, Ukrayna milliyetçiliğinin güçlü olduğu topluluklar, daha ağırlıklı bir şekilde mevcut. Siyasi sistem de o dönemde bölünmüş vaziyetteydi.

2-KIRIMDAKİ İLHAK, DONBASS SÜRECİNİ BAŞLATTI DİYEBİLİR MİYİZ?

Ben görev yaptığım süreçte Rusya yanlısı Viktor Yanukoviç Devlet Başkanı'ydı ve Sivastopol'daki üssün süresini uzatan anlaşmayı imzaladı. Kırım Başbakanı o dönem tamamen Rusya'ya bağlı bir kişiydi. Ukrayna bayrağından çok Rus bayrağı dalgalanıyordu. Bunun tohumları atılıyordu benim dönemimde. Rusya oligarkları vasıtasıyla Kırım'daki nüfus yapısını değiştiriyordu. Rusya vatandaşlarını oraya yerleşmeye teşvik ediyordu. Oligarklar, Kırım'a yatırım yapmaya başladı. Donetsk ve Luhansk'ı ziyarete gittiğimde ise yönetimlerin, valilerin, yöneticilerin Rus kökenli olduklarını görmüştüm. Yanımda Rusça bilen tercümanla gidiyordum. Buraları Ukrayna'nın kalbi, hem maden hem sanayi bölgeleridir. Bu bölgenin koparılması Ukrayna'yı bir tarım ülkesi haline getirecektir.

3-UKRAYNA YALNIZ MI BIRAKILDI? YAPTIRIMLAR YETERLİ Mİ?

Ukrayna bu süreçte çok yalnız bırakıldı. Zaten 2014 yılındaki yaptırımlar da yeterince kuvvetli olmadı. Rusya'yı caydırıcı bir ölçüde kuvvetli olmadı. Batıda Avrupa ve ABD bacakları arasında bir fark oluştu. AB, yaptırımları daha da zayıf tuttu. Çünkü Almanya enerji bağlamında Rusya'ya bağlı. Rusya, hep bu transatlantik görüş ayrılıklarından istifade etti. Suriye krizi çıkınca da zaten dikkatler tamamen Ukrayna'dan Türkiye'nin güneyine kaydı. Ukrayna yalnız bırakıldı unutuldu. Ukrayna'nın NATO üyeliği konusunda da bir görüş birliği ortaya çıkamadı. Batı yeterince Ukrayna'nın arkasında durmadı. Rusya hesabını buna göre yaptı.

4-RUSYA DA UKRAYNA DA TÜRKİYE İÇİN VAZGEÇİLEMEZ BİRER PARTNER, BU DURUMU NASIL DEĞERLENDİRİYORSUNUZ?

Türkiye yeni şartlarla karşı karşıya kaldı. NATO'da oluşacak bir konsensüsü Türkiye bozamaz. Artık uluslararası sistem değişiyor. Amerikan hegemonyası yok. Çok merkezler artık çok kutba dönüşüyor. Bu kutuplar arasında bir soğuk savaş havası esmeye başlayacak. Bu da Türkiye gibi orta boy devletlerin hareket sahasını daraltıyor. Artık eskisi gibi biz Batı ile Rusya arasında kolay hareket edemez hale geleceğiz. Rusya kuzeyimizde yeni bir siyasi ekosistem yaratıyor. Bu ne derece Türkiye'nin yararına ne derece zararına olacak bunu hesaba katmak gerekir. Türkiye kritik bir dönemeçte. İlerde iki noktada karşımıza sorunlar çıkabilir. Birincisi Montrö noktasında olacaktır, ikincisi Doğu Akdeniz'de olacaktır. Çünkü bu gelişmeler hem boğazları hem de Doğu Akdeniz'i ön plana çıkarmaktadır.

5-GELİŞMELERİN BU NOKTAYA GELMESİNİ BEKLER MİYDİNİZ?

Dört senaryo üzerinde duruyordum. Biri kısmi işgaldi (Donbass Bölgesi). Tahminimce parçalanmış Ukrayna senaryosu olacak. Rus nüfusun yaşadığı bölgeleri egemenlik altına alacak, gerisini bırakacak. Rusya bütün Ukrayna'yı işgal ederse, o zaman bir gerilla savaşını başlatmış olur. Sovyetlerin Afganistan'da olduğu gibi bir yıpratma savaşının hedefi olur.

Ukrayna'daki Gagauz Türkleri: Biz kendi toprağımızdan nereye kaçalımDünya

6-UKRAYNA İNSANININ TÜRKLERE KARŞI BAKIŞI GENELLİKLE NASIL?

Ukrayna hükümeti Türkiye'yi hep dengeleyici olarak görmüştür. Benim dönemimde de aktif diplomasi sergiledik. Rusya-Ukrayna arasında arabulucu rol oynadık. Fazla rol oynamamıza da gerek yoktu zaten hükümet Rus yanlısıydı. AB ile Ortaklık Anlaşması yapılacak mı yapılmayacak mı belli değildi, Yanukoviç nedeniyle, Ukrayna'nın NATO vizyonu giderek sönmüştü. Öyle bir dönemde muhalefet lideri Timoşenko ağır baskı altındaydı, sık sık gelir beni ziyaret eder kendisine yöneltilen baskıları anlatırdı.

AHMET BÜLENT MERİÇ KİMDİR?

Ankara'da 1957 yılında dünyaya gelen Ahmet Bülent Meriç, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü'nden mezun oldu. 1980 yılında Maliye Bakanlığı'na girdi, daha sonra dışişleri Bakanlığı'na geçti. 2000-2002 yılları arasında İran Büyükelçiliği 1. Yardımcılığı görevinde bulunan Meriç, çeşitli görevlerin ardından 2007-2009 arasında Singapur, 2009-2011 yıllarında da Ukrayna Büyükelçisi oldu. 2011-2014 yılları arasında Dışişleri Bakanlığı Uluslararası Güvenlik İşleri Genel Müdürlüğü görevini yürüttü. 2014-2017 arasında yaptığı Japonya Büyükelçiliği görevinin ardından emekli oldu.

Kaynak: Web Özel