Dünya ekonomileri küçülürken Türkiye nasıl büyüdü?

Pandemi sürecinde tüketimi canlandırmak için kamu bankalarınca verilen düşük faizli kredilerin ekonomik büyümeye etkisi sürdü. Geçen yıl ABD ekonomisi yüzde 3.5, Almanya ekonomisi yüzde 5, İngiltere ekonomisi de yüzde 9.9 küçülürken, Türkiye ekonomisi yüzde 1.8 büyüdü. Ancak kişi başı milli gelire bakıldığında ise, 2019'da 9 bin 127 dolar olan kişi başı milli gelirin 2020'de 8 bin 599 dolara gerilediği ve üst üste yedinci yılda düşüş gösterdiği dikkat çekti.Pandemi dolayısıyla işyerlerinin büyük ölçüde kapalı olması, ülkedeki hizmetler sektörünün yüzde 4.8 küçülmesine yol açtı. Diğer sektörlerin 2020 performansına bakıldığında ise inşaatın yüzde 3.5 küçüldüğü; sanayinin yüzde 2, tarımın yüzde 4.8 büyüdüğünü görülüyor.

Peki, dünyanın önemli ekonomileri pandeminin etkisiyle küçülürken Türkiye nasıl büyüyebildi? Büyümeyi ne sağladı? Ekonomi büyürken dolar bazında milli gelir neden azaldı? Haberglobal.com.tr okurları için Bilgi Üniversitesi Ekonomi Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Cem Başlevent ve İstanbul Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Sefer Şener ile konuştuk.

İLGİLİ HABER

Türkiye'de neden verginin vergisi var? İşte tüm cevaplar...

1- Dünyanın önemli ekonomileri 2020'de küçülürken Türkiye nasıl büyüyebildi?

Cem Başlevent: Bu büyümenin elde edilebilmesi için çok büyük bir bedel ödendi. Kredi genişlemesi yaşandı. Düşük faizli krediler hem konut hem otomobil piyasasını canlandırdı. Bunlar da büyümeye etki etti. Yani insanlar tükettiler, bu da ekonomide canlanma yarattı. Ancak bunun sürdürülebilir olmadığı kasım ayında ortaya çıktı. Sürdürülemez olduğu için de ekonomiye daha kalıcı hasarlar verdi. Hatta beklenmedik bir şekilde ekonomi yönetiminde gerek kadro gerek politika anlamında kökten değişiklikler oldu. Her ne kadar büyüme sağlanmış olsa da sektörlerde ciddi hasılat düşüklüğü var. Normalleşmeyi sağlayabilirsek, ekonomik aktivite tekrar eski haline gelirse baz etkisiyle 2021'de de büyüme yakalanabilir. Ama 2020'de olduğu gibi düşük faizli kredilerin artırdığı, döviz rezervlerinin harcanmış olmasına dayalı suni bir büyüme değil, daha sağlıklı bir büyüme olacaktır diye düşünüyorum.

Sefer Şener: Türkiye'nin sağladığı büyüme Çin'den sonra en iyi ikinci rakam. Bunu büyümenin alt kalemlerine baktığımızda görüyoruz. Türkiye açısından sevindirici olan nokta, finans ve sigorta faaliyetleri ile bilgi ve iletişimde artış yakalanması. Pandemi sürecinde kapalı işyerlerinin etkisiyle hizmetlerin bu kadar gerilediği bir bir yılda bu saydıklarımın artıyor olması gelecek açısından sevindirici. Kalemlerden birini de tarım oluşturuyor. Türkiye'nin bir avantajı da Avrupa'ya kıyasla pandemini sürecini daha başarılı yönetmesi oldu. Önlemler çabuk alındı. İlk vaka 10 Mart'ta görüldü, ilk önlemler 18 Mart'ta alındı. Sanayi sektörü de hızlı adapte oldu. Bu anlamda da pozitif ayrıştı.

Prof. Dr. Cem Başlevent, yaz aylarında verilen düşük faizli kredilerin etkisiyle sanayi mallarına talebin arttığını, bunun da sanayi sektörünü canlı tuttuğunu anlattı.

2- Ülke ekonomisi büyürken kişi başı milli gelirin azalmasını nasıl yorumluyorsunuz?

Cem Başlevent: Dolar bazlı milli gelir düşmesinin nedeni ortalama döviz kurunun sürekli artması. 10 bin doların altına düştük. Bu sene de yine kişi başı milli gelir 10 bin doların altında kalacak gibi duruyor. Çünkü bir taraftan nüfusumuz artarken diğer taraftan kişi başına geliri artırmak zorlaşıyor. Ama milli gelir denilince illa da dolar cinsinden olması gerekmez. Bir de büyümenin bileşenlerine bakmak lazım. Hanehalkının alım gücünü artırmadan, halkın cebine giren para artmadan da ekonomi büyüyebilir. Orduya yönelik harcamalar yaparsanız, köprü ve otoyollar inşa ederseniz de milli gelir TL cinsinden artar ama vatandaşa pek bir faydası olmaz. Tabii, büyüme olmamasındansa olması daha iyi. olayısıyla halkımız bu büyümeyi alım gücünde görebilmiş değil. 

Sefer Şener: Ana sebebi kurlardaki değişim. GSYH'de TL bazda artış var ama kurlar yüksek olduğu için dolar bazında düşüş görüldü. 

3- Covid-19 şokunu sanayi sektörünün daha hızlı atlattığı söylenebilir mi, bunun sebebi nedir?

Cem Başlevent: İnsanlar bir şekilde hayatlarına devam etti ve sanayi ürünlerine talep azalmadı. Hatta aksine beyaz eşyada, mobilyada düşük faizli kredilerin etkisiyle talep artışı oldu. Sanayi sektörü de tam kapasite çalıştı, talebi karşılamak için. Dünya çapında diğer ülkelerde de kapanmalar olması bizim mallarımıza olan talebi artırdı. Sanayi çabuk toparlandı. Tabii şunu da söylemek lazım: Can kayıpları oldu, hasta işçiler vardı ve yemek yedikleri ortam, koşullar iyi değildi. Sanayi üretimini canlandırmayı önceledik.

Sefer Şener: Türkiye'nin avantajı, işletmelerinin KOBİ şeklinde olmasıydı. Pandemiye çabuk adapte oldular. Üretimlerini yenileyebildiler. Bir anda maske üretimi yapılmaya başlandı hatta diğer ülkelere yardım dahi gönderildi. Almanya neden küçüldü, çünkü daha büyük şirketleri var. Bunların dönüşümünü sağlamak, sürece adapte etmek daha zor.

Prof. Dr. Sefer Şener, KOBİ'lerin hızlıca maske üretmeye başlamalarının Türkiye'yi diğer ülkeler arasında öne çıkardığını anlattı.

Kaynak: Web Özel