Çölleşme tehditi, 'Verimli topraklar kaybolur mu?'

Dünya genelinde  kara alanlarının yaklaşık yüzde 25'ine denk gelen 4 milyar hektarlık bir coğrafyada çölleşme riski altında bulunuyor. Birçok ülke gibi, Türkiye de bir yandan küresel iklim değişikliğinin neden olduğu ekstrem hava olayları, bir yandan kuraklık, bir yandan da çölleşme riskini yaşıyor. İklim uzmanlarına göre yeryüzünde her yıl 12 milyon hektar tarım arazisi tahrip olurken, zirai üretimde ise gelecek 10 yılda en az yüzde 2 azalma olacağı tahmin ediliyor. Yaşanan bu olumsuz tabloya dikkat çekmek için TEMA Vakfı ise halkı bilinçlendirmek için çabalarını sürdürüyor. Dünya Çölleşme ve Kuraklıkla Mücadele Günü kapsamında geçtiğimiz gün TEMA Vakfı tarafından yayınlanan son raporda, Türkiye'nin yüzde 73.4’ünün çölleşme tehlikesi altında olduğuna dikkat çekilirken, çölleşme ile mücadelenin hayati olduğu vurgulandı.

Son raporda Türkiye'nin yüzde 50.9’unun orta, yüzde 22.5’inin de yüksek derecede çölleşme tehlikesi altındaki alanlardan oluştuğuna da yer verilirken, TEMA Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Deniz Ataç ise "Tarım arazilerinin, 1990-2022 yılları arasında yaklaşık 4 milyon hektar azalarak 27,9 milyon hektardan, 23,9 milyon hektara geriledi. Bu da yaklaşık 7,5 İstanbul büyüklüğünde tarım alanının kaybedilmesi demek oluyor" dedi. 

DÜNYANIN DENGESİ BOZULUYOR 

"İklim değişikliği kurak bölgeleri daha da kuraklaştıracak" ifadelerini kullanan Ataç, uyarılarının devamında, "Dünyamızın ortalama sıcaklığı sanayi öncesi döneme göre 1.1 derece artmış durumda. Sıcaklık artışı sebebiyle atmosfer dengesi bozulan dünyamızın birçok bölgesinde kuraklık başta olmak üzere çeşitli krizler baş gösteriyor ve insanlar doğup büyüdükleri evlerini bırakıp göç etmek durumunda kalıyor" ifadelerini de kullandı.

ARAZİ TAHRİBATI ÜRKÜTÜCÜ BOYUTTA

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Prof. Dr. Doğanay Tolunay da hem çölleşme, hem de kuraklık riski konusunda uyarılarda bulunan önemli isimlerden. "Tüm önlemleri alsak bile önümüzdeki 10 yıllık süreçte 1.5 derecelik sıcaklık artışının kaçınılmaz" diyen Tolunay,  "Çölleşmenin yıllık maliyetinin ülkelerin gayrisafi millî hasılasının (GSMH) yüzde 4 ile 8’i arasında olduğu tahmin edilirken, bu oranın 2050 yılında yüzde 40’lara ulaşacağı öngörülüyor. Dünyada arazi tahribatının boyutları ürkütücü seviyelere geldi" diyor.

ÇÖLLEŞME HIZ KAZANACAK

Türkiye’nin de içerisinde olduğu Akdeniz havzasındaki değişime dikkat çeken Tolunay, "Şayet sera gazı emisyonları azaltılmadığı takdirde, önümüzdeki yıllarda bir yanda orman yangınlarını görürken, hemen diğer yanda şiddetli yağış veya sellere tanık olacağız. En kötü senaryoya göre yüzyılın sonunda buzulların tamamen erimesi söz konusu. Bir yandan da çölleşme hız kanacak. Bu olursa kıyameti yaşarız" ifadelerini kullanıyor.

TARIM ARAZİLERİ KORUNMALI

Kırklareli Doğa ve Kültür Derneği (DOKU) Derneği Yönetim Kurulu Başkanı ve Trakya Platformu Kırklareli Dönem Sözcüsü Göksal Çidem ise özellikle tarımsal SİT alanlarının önemine değinirken, şunları söylüyor: "Başta Trakya olmak üzere ülke genelindeki tüm tarım arazileri korumaya alınmalı. Örneğin dünyanın sayılı, Avrupa’nın en büyük su basar ormanı longozlar RAMSAR kapsamına acilen alınmalı. Ayrıca Istrancalar da NATURA 2000 alanı ilan edilmeli. Anayasanın 44. maddesi ile 'toprağın verimli olarak işletilmesini korumak ve geliştirmek' ifadesi yer alıyor. Tarım arazileri ile çayır ve meraların amaç dışı kullanılmasını ve tahribini önleyerek çölleşme ile mücadele etmeliyiz."

HER YIL 8 MİLYAR DOLAR ZARAR

Öte yandan Dünya Meteoroloji Örgütünün (WMO) verilerine göre, 1900 yılından bu yana kuraklık nedeniyle 11 milyondan fazla insanın hayatını kaybettiği vurgulanıyor. Çölleşme ile kuraklık arasında paralel bağlantı olduğu WMO, raporlarında yer alırken, dünya genelinde yılda 6-8 milyar dolar zarar edilmesine neden olan kuraklığın, insanlık için en maliyetli doğal afet olduğu tahmin edildiğinin altı çiziliyor. Birleşmiş Milletler Çölleşmeyle Mücadele Sözleşmesi’nin (UNCCD) verilerine göre de tüm karasal ekosistemlerin yüzde 84’ü, kuraklıkla bağlantılı orman yangınları tehlikesiyle karşı karşıya bulunuyor.

 mert.inan@haberglobal.com.tr 

Kaynak: Web Özel